amalgúra , nf: amargura,
malgura Definizione
su sabore marigosu de totu su chi acontesset a unu de male, de dannu, de su chi dhi andhat in contràriu, su dispraxere chi sentit
Sinonimi e contrari
amaresa,
amargori,
dispiachere,
rancura,
tragu
/
maricosore
| ctr.
prégiu,
cuntentesa
Frasi
tue invitas a olvidare s'amargura de sa vida ◊ si no giompo a sos primos onores no mi ndhe pigo annuzu e ne amargura! ◊ sos desizos sunt boltados in fastizos, tribbulia e amargura (G.Contieri)
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
amertume,
chagrin
Inglese
bitterness,
affliction
Spagnolo
amargura
Italiano
amarézza,
afflizióne
Tedesco
Betrübnis.
cóghinu , nm Definizione
dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grand chagrin,
grosse peine
Inglese
inexplicable increasing sorrow of the soul
Spagnolo
pesar
Italiano
dispiacére inspiegàbile che va in crescendo
Tedesco
unerklärbarer wachsender Gram.
dispiachère , nm: dispiaghere,
displaxeri,
dispragere,
disprageri,
disprasere,
dispraxere,
dispraxeri,
disprexere,
disprexeri Definizione
genia de sufrimentu de s'ànimu po calecuna cosa de malu, de dannu, o chi no est andhada o no andhat comente si bolet, o a géniu / dispiaghere serradu = chi no s'iscít bèni mancu poita
Sinonimi e contrari
afannu,
agiu,
apensamentu,
tristesa
| ctr.
piachere
Frasi
disprexeri est candu unu ndi arruit de campanibi! ◊ pariat chi iat pérdiu su sentidu, po su disprexeri de èssi pérdiu unu fillu ◊ sunt tuos totu sos dispiagheres candho caminas contra a sa rejone ◊ su disprasere fiat mannu e mannu su pistighíngiu ◊ a babbu no dhi bògio nàrrede nudha po no dhi giare dispraxere
Traduzioni
Francese
chagrin
Inglese
regret
Spagnolo
pesar
Italiano
dispiacére
Tedesco
Leid.
dolentía , nf: dolintia Definizione
genia de dispraxere chi si sentit po un'àteru / àere dolentia = tènnere dolu
Sinonimi e contrari
dabori,
dispiachere,
dolénsia,
dolu,
làstima
Frasi
dendhe ti sunt sa morte sentza ispada, mancu sos tuos ndhe ant dolentia ◊ pro peus disastru e dolentia a mama no bidesi ◊ mísera e pòvera in pannos chi ndhe càusat dolentia ◊ a su mancare tuo, Elena mia, mi est mancada sa lughe e prus no miro che umbra acant'a mimmi e dolentia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chagrin
Inglese
grief
Spagnolo
pena,
pesar
Italiano
dispiacére,
dolóre,
péna
Tedesco
Leid.
indisichíre, indisighíre , vrb: intisichire Definizione
bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agiummai coment'e consumare o ispaciare de sa tisichesa
Sinonimi e contrari
decaire,
derrúere,
disigare,
ilmarrire,
indisicare
Frasi
si est indisighidu pro sa ruina de sa famíllia
Etimo
itl.
intisichire
Traduzioni
Francese
se consumer de chagrin,
dépérir
Inglese
to pine away
Spagnolo
consumirse
Italiano
consumarsi dal dolóre,
deperire
Tedesco
sich verzehren.
intristadúra , nf Definizione
su s'intristare, prus che àteru nau de sa manera
Frasi
sa piciochedha totinduna fait a intristadura e nc'incrubat sa conca… (I.Pillosu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chagrin,
tristesse
Inglese
saddening
Spagnolo
entristecimiento,
aflicción
Italiano
rattristaménto
Tedesco
Betrübnis.
pèna , nf Definizione
css. sufrimentu chi no siat pigau a bonugoro, po male chi ndhe benit chentza dhu bòllere, fintzes pentzamentu, dispraxere; su pl., is dolores de s'illieróngiu e fintzes dolores a bentre po maladia; su chi si betat a pagare o iscontare a cundenna po dannu o male chi unu at fatu
Sinonimi e contrari
dolorias,
pispinidura
/
cundenna
| ctr.
conciolu,
cuntentesa,
gosa,
prégiu
Modi di dire
csn:
bènnere sas penas = comintzare sos dolores de s'illieronzu; èssiri in penas de fogu = sufrindhe meda, de no ndhe pòdere istare; pònnere sa p. = betare su de pagare, a cundenna; pagare, smarigai sa p. = iscontare sa cundenna, dare su chi ant betadu a pagare pro su dannu fatu; addulchire sas penas = allebiai su sunfrimentu, su disprexeri
Frasi
no ti lees pena pensendhe a mie! ◊ candho ti lasso, su coro intendho in pena ◊ bois chi bidides sos males nostros, abbrandhade sa pena! ◊ dia chèrrere su consolu chi apàsigat sa pena ◊ mi picant a dischíssiu sas penas de s'amore ◊ fui in penas de fogu: mairu miu s'intendiat mali e guidendi circhendi su dotori!
3.
cun pena de sa vida, custu lu depes fàghere! ◊ pensa a sos innotzentes chi sufrint penas! ◊ santa Nostasia a manu sua s'at giau sa pena ◊ li at postu pena de sa vida si no ndhe batiat sa prus bella
Etimo
ltn.
poena
Traduzioni
Francese
peine,
chagrin
Inglese
pain,
punishment
Spagnolo
pena
Italiano
péna
Tedesco
Leid,
Sorge,
Strafe.
regiràre , vrb: rezilare,
rezirare Definizione
essire de tinu, ammachiare po ccn. cosa o calecunu (pruschetotu po amore): giogare, tocare su crebedhu
Sinonimi e contrari
dessessire,
ilgirare,
irbariare,
iscansae,
issentire,
vogliare
Frasi
est bella chi ndhe faghet regirare! ◊ pro me regiras e peleas, ma ses perdendhe tempus debbadas! ◊ mi ndhe so rezirendhe, so fora de tinu ◊ in coro intendho unu turmentu chi mi fachet sa mente rezilare ◊ faghiat rezirare su chervedhu, de cantu fit bella
Traduzioni
Francese
avoir un chagrin d'amour
Inglese
to suffer agonies
Spagnolo
desvivirse,
morirse
Italiano
spasimare
Tedesco
schmachten.
regíru , nm: reziru Definizione
su regirare, genia de ammàchiu, de dispraxere mannu, de pentzamentu chi no lassat asséliu po ccn. cosa chi si disígiat o chi no est andhada bene (pruschetotu in chistiones de amore)
Sinonimi e contrari
dellíriu,
dischíssiu
/
cdh. riciru
Frasi
a fortza de preguntas, prenetas e regiros so reséssidu a bídere ue fint ◊ pupa, candho naras "Mamma!" pones a mamma in regiros! (G.Raga)◊ cun totu no mi atrivo, bell'e chi vivo cun tantu regiru ◊ tue ses cudha chi at postu in regiros a mie!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chagrin d'amour
Inglese
pang
Spagnolo
cuita,
pena
Italiano
spàsimo
Tedesco
Qual.
secacòro , nm Definizione
dannu e dispraxere mannu, de segare su coro
Sinonimi e contrari
desacatu,
digràtzia,
istràssia,
sciacu
/
crebacoro
Frasi
a intèndhere custu secacoro si est assustrada e at nau chi candho càpitant custos dannos bi at petzi de isetare sa morte ◊ candho at bidu cussu secacoro che li sunt issias duas lacrimitas ◊ biendhe cussu secacoro in domo sua, si fit arressu in su lumenarju e sa muzere est iscapada a prànghere a curriolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déchirement,
chagrin
Inglese
torment
Spagnolo
tortura,
tormento
Italiano
stràzio
Tedesco
Qual.
tràga , nf, nm: tragu Definizione
dispraxere mannu
Sinonimi e contrari
amalgura,
amargori
/
cadha
Frasi
dae su càlighe de su mudímine chi ndhe birat disisperu li conto làgrimas de tragos cundhidos cun fele (L.Brozzu)◊ sufrit finas a morte dies de tragu e de dolu ◊ olvida sos tragos de sa malasorte! ◊ ahi, mi das tragos: mi acusas chi ti apo s'amore afaltzadu! ◊ li do tragos e malu passare ◊ pro tenner fizos medas, mezus pagos: ma mezus nudha, pro no tenner tragos! (Moretti)◊ proesit tragu mannu ca fit vint'annos chi no lu bidiat
2.
aite a li ammentare cussas cosas chi piús de tragas de fele no li podent dare?
Etimo
spn.
trago
Traduzioni
Francese
amertume,
chagrin
Inglese
sadness
Spagnolo
amargura
Italiano
amarézza,
dispiacére
Tedesco
Traurigkeit,
Bedauern.