agiostràre , vrb: azostrare Definizione
giare ifadu, matana, múngia; nàrrere cosa coment'e a briga
Sinonimi e contrari
abburruntare,
afrontai,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare,
rumbicare
Frasi
solu as a èssere finas chi durat su sonnu e si azostrat sa vida ◊ mi at azostradu donzi bolu, betendhemiche amargadu in bratzu a donzi turmentu
Etimo
itl.
aggiostrare
Traduzioni
Francese
agacer,
énerver,
tourmenter,
reprocher
Inglese
to torment,
to fling in s. o.'s face to annoy
Spagnolo
molestar
Italiano
infastidire,
tormentare
Tedesco
belästigen.
contribbulatziòne, contribbulatziòni , nf Definizione
cosa chi faghet penoriare, sufrire, istare male
Sinonimi e contrari
ifadu,
penória,
tribbulia
| ctr.
gosa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ennui,
souci
Inglese
bother,
torment
Spagnolo
molestia,
tormento
Italiano
seccatura,
torménto
Tedesco
Belästigung.
istragàre 2 , vrb Definizione
giare istragu, fàere istragos
Sinonimi e contrari
batacollare,
apurire,
atormentai
/
degogliai
Frasi
m'istragant zuighes e sordados, mi curret zente mai bida e ne connota chi mi assuconat sa pessone
Etimo
itl.
straccare
Traduzioni
Francese
tourmenter
Inglese
to torment
Spagnolo
atormentar
Italiano
tormentare
Tedesco
quälen.
matàna , nf Definizione
múngia, pelea manna, trebballu a pelea, fintzes pistighíngiu in crica de arrennèscere in calecuna cosa o faendho cosa difícile / leàresi m., dare m.
Sinonimi e contrari
afarru,
antua,
atzanu,
cadha,
cària,
cumbata,
demozu,
impodha,
inzotu,
istimpida,
istripa 1,
mugna,
pista,
pistapone,
pistatzina,
podha,
ramatu,
rebbatu
Frasi
a iscríere li daet matana ◊ aite a si leare matanas pro sos pecos anzenos? ◊ leo paga matana istasero, prite mi papo su chi no suero (Sotgiu)◊ sa matana chi si leat est unu giogu a cunfrontu cun su prémiu ◊ bi ndhe cheret de matana a fàghere carvone!…◊ cun sa carena traza traza so a matana un'annu ◊ sas undhas no tzessant sa matana e sos bentos las písulant ancora
Cognomi e Proverbi
smb:
Mattana
Etimo
itl.
mattana
Traduzioni
Francese
obsession,
tourment
Inglese
nagging thought,
trouble,
torment
Spagnolo
tormento
Italiano
rovèllo,
travàglio,
torménto
Tedesco
Sorge,
Qual.
peneténscia, peneténsia, peneténtzia , nf: penetéscia,
peniténscia,
peniténtzia,
penitéscia,
penitéssia Definizione
cosa chi si faet in càmbiu e curretzione po su male fatu; sufrimentu chi si tenet chentza dhu bòllere, chi si peleat coment'e una cundenna / pònnere, impònnere sa p., dare sa p. o in p. a ccn.
Sinonimi e contrari
pena,
penória,
sufrimentu
| ctr.
gosa
Frasi
cun totu chi fis sempre faghindhe peneténscia e in deunzu, mi as colpadu a s'ischina a pedra in punzu (A.Dettori)◊ su cunfessore mi ponzeit una peniténtzia de rigore ◊ gei no as a andai a monti a fai peniténtzia! ◊ dhi essiat dónnia noti un'ànima chi boliat a ndi dha bogai de peniténtzia
2.
e aite lu tenet a maridu, cuss'imbriagone: a penitéssia?! ◊ za la tenet sa penitéssia, cun cussu fizu istropiadu!…◊ de no aer criaduras mi est tocadu in penetéscia (T.Rubattu)◊ non bollu bivi in sa peneténtzia de mi cojai cun cudhu béciu!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie at fatu su pecadu fatat sa peniténtzia
Etimo
ltne.
paenitentia
Traduzioni
Francese
pénitence,
souffrance
Inglese
penance,
torment
Spagnolo
penitencia,
sufrimiento
Italiano
penitènza,
patiménto
Tedesco
Reue,
Buße.
pispínu , nm Definizione
genia de pentzamentu, de oriolu, de pinnicu, fintzes su chi sentit (o cumportamentu chi paret deasi) una fémina acanta a s'illibbertare, un'animale acanta a angiare
Sinonimi e contrari
apensamentu,
arraolu,
pedine,
pestighinzu,
pispiniu
/
subrina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hantise
Inglese
torment
Spagnolo
obsesión
Italiano
assillo
Tedesco
quälender Gedanke.
pístu , agt, pps, nm Definizione
chi dh'ant pistau, chi portat pistadura; de pistare; genia de pelea meda o múngia chi unu si pigat o dhi giaent po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
ammarchedhau,
pistadu,
spampaniau
/
afarru,
cadha,
matana,
pista
/
afródhiu,
arraolu,
finitzu,
ischinitzu,
pestighinzu
Frasi
mi bollit mandai in poboresa a bivi pistu pistu ◊ so totu pistu de comente apo curtu ◊ zuto sàmbene pistu
2.
za istat buschendhe, ma za l'apo pistu! ◊ ti ant bene pista e irrobbada ◊ a Cristos l'ant apicadu in sa rughe e totu pistu
3.
bai, no ti pighis pistu po una faci de buciuca! ◊ abarrant in su pistu una noti, ma no ant bistu mancunu sperritu, intamus de pigai pisci de carina ◊ fit innútile a si picare pistu: fit semper indiosau de sa connada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
broyé,
pilé,
abattement,
tourment
Inglese
crushed,
torment,
setback
Spagnolo
machacado,
paliza
Italiano
pésto,
pestato,
batòsta,
torménto
Tedesco
zerstoßen,
Schlag,
Stoß.
secacòro , nm Definizione
dannu e dispraxere mannu, de segare su coro
Sinonimi e contrari
desacatu,
digràtzia,
istràssia,
sciacu
/
crebacoro
Frasi
a intèndhere custu secacoro si est assustrada e at nau chi candho càpitant custos dannos bi at petzi de isetare sa morte ◊ candho at bidu cussu secacoro che li sunt issias duas lacrimitas ◊ biendhe cussu secacoro in domo sua, si fit arressu in su lumenarju e sa muzere est iscapada a prànghere a curriolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déchirement,
chagrin
Inglese
torment
Spagnolo
tortura,
tormento
Italiano
stràzio
Tedesco
Qual.
torméntu , nm: tromentu,
trumentu,
trummentu,
turmentu Definizione
css. cosa, de su chi si faet, chi acontesset o chi costat e faet sufrire a unu, chi dhu faet istare male; unu fàere cracu, airadu, meda, a pelea: si narat fintzes de unu sentidu forte, chi faet penare, sufrire
Sinonimi e contrari
addorojamentu,
addoroju,
piantu,
teroju
/
matana,
tríbbulu
/
cdh. tulmentu
| ctr.
assébiu,
gosa,
pàsiu,
spréviu
Modi di dire
csn:
niedhu chei su t. = niedhu meda, píghidu; fàgheresi a unu trummentu, bufendhe = imbriagàresi, còghere
Frasi
responne nessi tue a cussu trumentu de telèfono! ◊ si ne fit ridenne de totu sos trumentos e anneos chi si li leghiant in sas lampitzatas de sos ocros ◊ camino chirchendhe assentu e pasu atesu de sos turmentos de sa vida
2.
sas àgheras si ponent in trumentu chi at a pàrrere note sendhe die ◊ fadiat trumentu a iscapiai is nuus de sa soga ◊ cussos no ant pasu, sunt semper a trumentu
3.
cudhu bete ómine fit totu imbussulatu de pintzos niedhos che su trumentu
4.
si che sunt aggrodhados in calchi bendhijolu e si sunt fatos a unu trummentu
Traduzioni
Francese
tourment
Inglese
torment
Spagnolo
tormento
Italiano
torménto
Tedesco
Qual.
trumentài, trumentàre , vrb: atormentai,
trumentare,
trummentai,
trummentare Definizione
istare faendho a pelea; lòmpere, arribbare a s'ingrundha e cun fortza a calecuna cosa, pònnere in tribbulia a ccn., fàere sufrire
Sinonimi e contrari
atrepillai,
marigonare,
matanare,
peleai,
pertojare
/
lòmpere,
trubare
Frasi
a bellu puntu seus: tota vida trumentaus po su dinai! ◊ est trumentendi sempri po àtera genti ◊ ca no dh'eus trumentau, custu fillu!…◊ a cust'edadi chi mi depa ponni a trumentai cun pipius!…◊ is terrenus de custus montis funt pedriaxus, epuru beniant seminaus e si trumentada po pagu resa
2.
deretu at trumentau a pròghere cada gútiu cantu un'obu! ◊ su bentu fit passau, ma apustis de cudha pache si trumentat s'iferru ◊ si l'est trummentadu su trau ◊ si si trummentant cussos canes arguai!
3.
candu mi seu infiudada no apu trummentau a nisciunus, dèu! ◊ fillu miu, no mi portis a su spidali a mi trumentai: lassamí morri in domu!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
rudoyer,
harceler,
torturer
Inglese
to mistreat,
to harass,
to torment
Spagnolo
acosar,
agobiar,
atormentar
Italiano
strapazzare,
assillare,
tormentare,
torturare
Tedesco
belästigen,
quälen.