addobbàda , nf: addubbada Definizione cropu chi si giaet apostadamente o de malesaura; su marcu chi abbarrat in su trastu po su cropu chi at leau Sinonimi e contrari addrobbulada, arropada, bultzonada, isciuta, trempa 2 Frasi a s'addobbada chi li at dadu ch'est rutu a buca a terra 2. ndhe at leadu, ndhe at tentu de addobbadas, cuss'isterzu, a s'imbola imbola de unu logu a s'àteru! Etimo srd. Traduzioni Francese coup Inglese stroke Spagnolo golpe, cardenal Italiano percòssa, urto violènto Tedesco Schlag, Stoß.

antúa , nf: antzua 1 Definizione múngia, pelea meda faendho trebballu grae, o fintzes surra de cropos Sinonimi e contrari cadha, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, istripa 1, matana, mugna, pistapone, podha, rebbatu, tzumba / banzu, surra Frasi za l'at leada s'antzua carrendhe a codhu totu cussa preda!…◊ si no faghes a bonu ti dao antua! ◊ giaghi est tanta s'antua chi mi dana, de imbetzare mi benit sa gana Traduzioni Francese coups (de baton), tourment Inglese setback, travail Spagnolo paliza Italiano batòsta, travàglio Tedesco Schlag, Sorge.

bàtida , nf, nm: bàtidu Definizione cropu, cropighedhu, mescamente su chi faet su coro Sinonimi e contrari atzàpidu, tàbbida, tochédhidu Etimo srd. Traduzioni Francese battement Inglese heartbeat Spagnolo latido Italiano bàttito Tedesco Schlag.

cólpu , nm: corfu, corpu, crofu, cropu Definizione sa ferta e s'istóchidu o tzàchidu chi si faet iscudendho cun calecuna cosa, móvia de botu, totu a una borta; cosa chi arrennescet bene meda prus che àteru candho est difícile / min. colparedhu, corpighedhu, cropighedhu Sinonimi e contrari acirrada, acollada, addobbu, afracada, afurconada, assuprida, ibbatulada, irbirroncu, isdobbiada, lómpia, tzacada / isparu, tiru, tzocu / gofu Modi di dire csn: dare, iscarrigai, leare corpos, leare a corpos, intèndhere corpos; corpu dadu a manimbesse, a totu codhu, a rasigadura, firmu, in prenu; torrare su c. = corpare a unu chi ti at corpadu (prus che àteru, deretu, apenas retzidu deretu torradu); corpu de punnigosu, de pedra, de fuste, de farci, de ferrus = corpu dadu a punnigosu, a perda, e gai; corpu de telèfono = telefonada; corpu de balla = balla, isparu; corpu de língua = peràulas pesantes, chi ofendhent; corpu de àcua = próida, refrigada de àcua; corpu de aera = bentixedhu friscu chi cassat a unu candu est insorau; corpu de tússiu, de boxi = su tzocu o sonu chi si faghet tussindhe, faedhendhe; corpu de gagaju = zenia de brincu de sa boghe chi si faghet cun s'irguzu comente si pronúntziat sa /c/ oclusiva velare surda o fintzas sa /f/ in tzertas bidhas (es. su ’ane, sa ’astanza = su cane, sa castanza; sa ’émina, su ’ocu = sa fémina, su focu); fuedhai a cropus a cropus = brinchendhe su sonu de /c/ o de /f/ comente faghent a logos (su ’asu, sa ’émina = su casu, sa fémina); colpu de Vènere = zoghendhe a manzíngula, est candho essint paris totas bàtoro números diferentes: est sa cumbinada menzus; avb. (bènnere, fàghere, e gai) a corpu, totu a unu crofu = totu paris, a una borta, totinduna; fàghere a corpu e ista = puntu e mortu; fàghere corpu malu feri ’ene = fàghere carchi cosa de una manera irballada, pagu zusta, e andhare in bonu gai etotu; fàghere a corpu innanti = fàghere innantis, lòmpiri a ccn. logu prima de un'àteru; tratu su colpu = fatuvatu, dónnia tantis; piscare in cropu a ccn. = segudàrelu, tènnere o agatare faghindhe su dannu; in su corfu/corpu de sa messera, in corfu ’e note = in su grofu de sa messera, in su menzus messare, intremesu de noti, a note russa, a noti incrófia, a note manna Frasi portale mannu, s'úrtimu corfu ti lu dat sa ruspa pro sa piatza de sa libbertade ◊ aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora dai su caldu a su fritu ◊ faiat andhae su fuste noischedhosu cun cropos furiosos a cantu essit ◊ a su corpu chi li at dadu lu at fatu rúere 2. pissighit su polcavru, partit su colpu e fadhidu si l'at! ◊ a custu corpu de boxi totus si funt unius 3. no mancat mai calchi colonellu chi est meledendhe calchi colpu de manu 4. tratu su colpu, pigaiat su frade a montes, o su babbu, a cumpidare o a che li pigare su recatu ◊ tratu su colpu, chenaiant umpare 5. bellu pisedhu…: a sa mama li torrat su corpu!◊ candho paret chi l'apant fata franca, lis faghet a corpu innanti e los buscat gai etotu, a sos furones ◊ sos barratzellos fachenne sa posta a sos bardaneris fint aconcatos a tratènnere fintzas a los piscare in cropu ◊ in làmpadas sa zente fit in su corpu de sa messera e no fit pessendhe a sas festas ◊ custu est su corfu de su molinzu e no fachet a pasare! 6. bosatrus fuedhais a cropus a cropus peus de is santuidesus! Cognomi e Proverbi prb: a unu corpu no si ndhe segat s'àrbure Traduzioni Francese coup Inglese strike Spagnolo golpe Italiano cólpo, bòtta, percòssa Tedesco Schlag.

corfichédhu , nm Definizione min. de corfu, cropighedhu Traduzioni Francese petit coup Inglese small blow Spagnolo golpecito Italiano pìccolo cólpo Tedesco kleiner Schlag.

dobbàda , nf Definizione cropu prus che àteru giau de malesaura Sinonimi e contrari abbrúnciu, addóbbida, atumbada, atzapulada Etimo srd. Traduzioni Francese coup accidentel Inglese casual stroke Spagnolo golpe accidental Italiano cólpo accidentale Tedesco zufälliger Schlag.

dòbbe , nm: dobbo Definizione su cropu o sonu surdu chi faet una cosa orruendho a terra; cropos a meda iscudendho a ccn. po calecuna cosa chi at fatu / dare, leare, buscare, collire d. Sinonimi e contrari addobbu, apiossa, arropu, banzu 1, cabossa, carda, mazadina, piritzofu, pista, surra 2. che unu macu est essidu bochindhe a dobbes de fuste anades e dindos ◊ oe che leas dobbe, si no l'agabbas! Etimo srd. Traduzioni Francese coups, rossées Inglese blow, stroke Spagnolo choque, paliza Italiano percòssa, bòtta Tedesco Schlag.

dúbba , nm Definizione genia de cropu e sonu chi faet, coment'e de cosa orruta de artu Sinonimi e contrari atzapulada, dobbo 1, iscartinada, istrampada, sciotada, tupu Frasi sos mazores no ischiant a cale santu si bortare e dubba chi si lis presentat unu Traduzioni Francese bruit sourd Inglese thud Spagnolo zambullida Italiano tónfo Tedesco dumpfer Schlag, Plumps.

ilbarriàda , nf: ilvarriada, irbarriada, isbarriada, irvarriada, isvarriada Definizione su iscarrigare, fintzes cropu forte (o àteru) chi dhi lompet, a unu; dannu mannu Sinonimi e contrari colpu, illinnarjada, irrugada, irruncada, irzarriada, sciarrocada / derdícia, desacatu / cdh. sbarriata Frasi si sa domandha benit a bonu li dant un'irvarriada de dinari (G.Ruju)◊ custu est tronu faladu a isvarriada! ◊ una nue de tempesta mi at a rúere tota a subra, a isvarriada 2. a s'isvarriada est rutu a frundha (G.Ruju)◊ comente fit essindhe in sa gianna li arrivit un'isvarriada de bòcia a mutzighiles 3. ite irbarriada, odheu, a che li mòrrere su bestiàmine!…◊ isbarriada manna mi at agiuntu a sa chi mi est bochindhe, s'annada mala Etimo srd. Traduzioni Francese décharge Inglese discharge Spagnolo varapalo Italiano scàrica Tedesco Schlag.

incrivíre , vrb Definizione calare unu cropu, giare su cropu abbaidandho bene innanti comente iscúdere, pigandho sa mira Sinonimi e contrari isciúdere, tzacai Traduzioni Francese frapper Inglese to deal a blow Spagnolo asestar un golpe Italiano assestare un cólpo Tedesco einen Schlag versetzen.

innadiàda , nf: innadicada, innadigada, irnadicada, snadiada Definizione cropu giau a nàdigas, mescamente a manu isparta Sinonimi e contrari innannariada, isculivita, nadiada Frasi babbu mi mineteit chi si bogaiat sa chintolza e mi ndhe daiat paritzas innadigadas Etimo srd. Traduzioni Francese fessée Inglese spank Spagnolo nalgada Italiano sculacciata Tedesco Schlag auf den Hintern.

ischisinàda , nf: ischixinada Definizione su ischisinare; cropu chi si giaet a forte Sinonimi e contrari illempiada, ischixinadura, limpiamentu, samunada / addobbada, arropada, bultzonada, ischichinada, isciuta, istrilla, trempa 2 2. s'ischixinada de sa gafetera a chelvedhos e già l'apo tassidhadu: sa cara pariat unu panetone! Etimo srd. Traduzioni Francese bousculade, coup Inglese shake, stroke Spagnolo sacudida, golpe Italiano scossóne, percòssa Tedesco heftiger Stoß, Schlag.

isculivíta , nf: sculivita Definizione cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas Sinonimi e contrari culifita, innadiada, innannariada, nadiada / ttrs. iscurivita Frasi sa mama li at sestadu duas isculivitas tzochedhosas, a su pitzinnu, ca at fatu dannu Etimo srd. Traduzioni Francese coup sur le derrière Inglese spank (ing) Spagnolo nalgada Italiano sculaccióne Tedesco kräftiger Schlag auf den Hintern.

iscutinàda , nf: iscutzinada Definizione su iscutinare; cropu chi si giaet iscutulandho Sinonimi e contrari assachitadura, ghirghidhada, irghinitada, sachedhada, saidada, scutuladura / cdh. trinicata Frasi mi at aggarrau a sos pilos e mi dat un'iscutzinada (A.G.Solinas)◊ dae un’iscutinada a sa tiaza ca bi at parfaruza! Etimo srd. Traduzioni Francese secousse Inglese shake Spagnolo sacudida Italiano scòssa, scrollata Tedesco Schlag, Schütteln.

istrudhàda , nf Definizione cropu de terudha; su tanti de cosa chi leat una terudha Sinonimi e contrari istrudhonada, terudhada / palte, partzida 2. za la zughet una bella istrudhada de machine, cussu! Etimo srd. Traduzioni Francese coup de louche Inglese blow with a ladle Spagnolo cacillo Italiano mestolata Tedesco Schlag mit der Schöpfkelle, Schöpfkellevoll.

làssa 1 , nf Definizione tocu, sonu de campana, prus che àteru po unu mortu Sinonimi e contrari addópiu, asséchiu, tocu Frasi nobe lassas sa campana at tocau e su sonu innedha in s'àghera drinnindhe nch'est colau (P.Dessanay)◊ su coro mi ant bestiu a nighedhu candho tristas sas lassas ant sonau ◊ sas lassas chi una die ti ant apertu sas zannas a su chelu sunt galu inoche, craras Traduzioni Francese glas Inglese toll (ing) Spagnolo tañido, toque Italiano rintócco Tedesco Schlag.

nadiàda , nf: nadigada, nariara Definizione cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas Sinonimi e contrari culifita, innadiada, isculivita Frasi dhi at donau unas cantu nadiadas po no èssi postu in menti ◊ càstia, chi no dhi apu donau una passara de nariaras est ca femus in cussu logu! Etimo srd. Traduzioni Francese fessée Inglese spank Spagnolo nalgada Italiano sculacciata Tedesco Schlag auf den Hintern.

pístu , agt, pps, nm Definizione chi dh'ant pistau, chi portat pistadura; de pistare; genia de pelea meda o múngia chi unu si pigat o dhi giaent po calecuna cosa Sinonimi e contrari ammarchedhau, pistadu, spampaniau / afarru, cadha, matana, pista / afródhiu, arraolu, finitzu, ischinitzu, pestighinzu Frasi mi bollit mandai in poboresa a bivi pistu pistu ◊ so totu pistu de comente apo curtu ◊ zuto sàmbene pistu 2. za istat buschendhe, ma za l'apo pistu! ◊ ti ant bene pista e irrobbada ◊ a Cristos l'ant apicadu in sa rughe e totu pistu 3. bai, no ti pighis pistu po una faci de buciuca! ◊ abarrant in su pistu una noti, ma no ant bistu mancunu sperritu, intamus de pigai pisci de carina ◊ fit innútile a si picare pistu: fit semper indiosau de sa connada Etimo srd. Traduzioni Francese broyé, pilé, abattement, tourment Inglese crushed, torment, setback Spagnolo machacado, paliza Italiano pésto, pestato, batòsta, torménto Tedesco zerstoßen, Schlag, Stoß.

tochédhidu , nm: tochedhu, tzochedhu Definizione su tochedhare, su cropu, su tzàcurru chi s'intendhet candho s'iscudet cosa, sa bàtida de su coru, sonu chi si arrepitit fatuvatu a tempos totus oguales; genia de bàtidu chi faet inue si portat ccn. dolore Sinonimi e contrari tochedhonzu / atzàpidu, bàtida, bàtima, itzochédhidu, tàbbida / cdh. pichedhu Frasi fit cun su coro a tochedhos ◊ sos duos secapetreris lavoranne puru inie a puntu de matzeta ’e oro… e mi paret de intènnere su tochedhu intro ’e su coro (P.Dui)◊ birbúdhios e tochedhos de coro currillant in sa mente ◊ sunt giaos sos tochedhos de su male ◊ apo intesu tochedhu de bistrale: cussu est zente faghindhe linna Etimo srd. Traduzioni Francese battement, martèlement Inglese hammering, pulsation Spagnolo golpeteo, latido Italiano bàttito, pulsazióne, martellaménto Tedesco Schlag, Pulsation.

tócu , nm: togu Definizione su tocai; sa capacidade de sapire e connòschere sa cosa tocandhodha; tzàcurru o sonu de acropadura; mescamente sonada, sonu de campana; fintzes bículu, crantu, orrugu / min. tochitu, tochedhu Sinonimi e contrari tocada, tocamentu / apalpu / corpedhu, tochedhu / addópiu, arrapicu, asséchiu, lassa 1 / tancu Modi di dire csn: tocos de manu = genia de saludu, itl. strette di mano; andhare a togu = a s'apàrpidu, a su toca toca che a chie no bidet; su t. de reapare = de fèrrere apare, de si ndhe pesare e dare tentu, su chi faghent in crésia avertindhe sa zente chi est essindhe su preíderu pro nàrrere sa missa; su t. de s'agonia = tocu in chenàbura santa pro ammentu de sa morte de Cristos; intrai unu t. a ccn. = sonare s'ispiru pro calicunu; no ndi bòlliri duus tocus de… = chèrrerendhe s'iscusa pro…, fàghere carchi cosa apenas chi si tenet pagu pagu sa manera, no istare a si lu fagher nàrrere duas bortas; pigai, portai o pònniri a unu a t. = leàrelu in ziru, fàgherelu a befe, a birgonza, dàreli a subra a boghes; èssere totu a t. de… = a fortza de…; leare a unu a t. de pedra = a corpos de pedra; segau a tochedhus = fatu a cantos, a bículos; fàchere su t. (zoghendhe)= ischitire, tirai a sorti po biri a chini tocat a fai una parti me is giogus, tra cumpàngius; ge dhi est in tocus!… = est arrennegadu meda Frasi sa síndria cota si connoscit a tocu ◊ sa cosa mancai no dha bia dh'agatu a tocu 2. intè, ant tocau s'enna abbellu abbellu: tocu de pòburu, po no nd'iscidai is canis drommius! ◊ candu s'intendiat su tochitu aberiaus s'enna 3. sa campana sonat sos tocos de sa fremmaria ◊ is campanas fiant sonendi is primus tocus ◊ pro sa missa faghet tres tocos ◊ soneit su tocu de s'ispiru ◊ ant intrau unu tocu: iscieis e chini est su mortu? ◊ su noti de Missa de pudhus si fait unu tocu meda prus longu e bellu: su tocu de centu (A.Garau) 4. sa cosa como est totu a tocu de dinari! ◊ dh'at arrespostu a tocu de frore, in poesia ◊ est a tocu de pelea pro balanzare duos sodhos ◊ cussa no ndi at bólliu mancu duus tocus e si ndi est pesada che una píbera ◊ a su sirboni dhu portant is canis a tocu ◊ andhe pedra de tocu sa chi ses! ◊ piciocus, no seu beniu a innòi po èssi postu a tocu! ◊ fatuvatu poniat a tocu is cumpàngius e si ndi arriiat ◊ pro ischire a chie tocaiat a fàchere sa faina amus dépiu fàchere su tocu Cognomi e Proverbi smb: Toccu Etimo srd. Traduzioni Francese coup, tintement Inglese touch, toll Spagnolo toque Italiano tócco, rintócco Tedesco Berührung, Schlag.

«« Cerca di nuovo