addóbbu , nm Definizione
su acropare, is cropos
Sinonimi e contrari
banzu,
bultzonada,
colpu,
dobbe,
irdóbbiu
Frasi
at inténdiu un'addobbu légiu a s'enna de ndi fai assustrai povintzas su prus abbistu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup
Inglese
blow
Spagnolo
golpe
Italiano
percòssa
Tedesco
Hieb.
alenàre , vrb: alinare Definizione
mandhare a fora su respiru, arrespirare
Sinonimi e contrari
abidai,
anidare
Frasi
aleno ervosas dulcuras furadas dae sa catassa fumosa de s'últimu tortu
2.
intendho su bentu alinendhe acurtzu meu
Etimo
ltn.
alenare
Traduzioni
Francese
respirer,
souffler
Inglese
to breathe,
to blow
Spagnolo
respirar,
soplar
Italiano
respirare,
soffiare
Tedesco
atmen,
blasen.
alénu, àlenu , nm Definizione
s'ària chi intrat a o essit de is prumones portandho s'ossígenu a su sàmbene e leandhondhe s'anidride carbónica, sinónimu fintzes de fortza
Sinonimi e contrari
àbidu,
alentu,
àlinu 1,
isalenu
/
foltza
/
alore
Modi di dire
csn:
bogare, leare, torrare a. = bogare, leare, torrare àlidu, respirare; in d-un'à. = in d-unu sinnu; èssere de sete alenos, o àere sete alenos = èssiri forti meda, corriatzu; èssere a s'a. = morindhe (nadu de malàidu, betzu), finindhe, iscutinendhe (nadu de provista)
Frasi
fit faedhendhe asciuconada e cun s'alenu curtzu ◊ li est manchendhe s'alenu: est morzendhe! ◊ benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu! (A.Dettori)◊ lu giamant e no faedhat, tantu li mancat s'alenu ◊ fut tocadu de partire dae sas iscolas po dare alenu a sa poesia a bolu!
2.
sa domo sua est unu porchile: si b'intrades bos leat s'alenu ◊ no fit cosa de resístere cristianu: leaiat s'alenu su pudore
3.
su "Chi eja!" a Zuanne nche li est essidu in d-un'àlenu
4.
za morit cras, tziu Batore: est de sete alenos!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souffle,
haleine
Inglese
blow,
breathe
Spagnolo
aliento,
soplo
Italiano
sóffio,
àlito,
respiro
Tedesco
Blasen,
Atem.
anchiàda , nf: Definizione
cropu de camba (anca), de pei (de ananti), nau de animales
Sinonimi e contrari
anchionada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de patte
Inglese
blow with a paw
Spagnolo
patada
Italiano
zampata
Tedesco
Pfotenhieb.
corfichédhu , nm Definizione
min. de corfu, cropighedhu
Traduzioni
Francese
petit coup
Inglese
small blow
Spagnolo
golpecito
Italiano
pìccolo cólpo
Tedesco
kleiner Schlag.
dòbbe , nm: dobbo Definizione
su cropu o sonu surdu chi faet una cosa orruendho a terra; cropos a meda iscudendho a ccn. po calecuna cosa chi at fatu / dare, leare, buscare, collire d.
Sinonimi e contrari
addobbu,
apiossa,
arropu,
banzu 1,
cabossa,
carda,
mazadina,
piritzofu,
pista,
surra
2.
che unu macu est essidu bochindhe a dobbes de fuste anades e dindos ◊ oe che leas dobbe, si no l'agabbas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coups,
rossées
Inglese
blow,
stroke
Spagnolo
choque,
paliza
Italiano
percòssa,
bòtta
Tedesco
Schlag.
farrancàda, farrancàra , nf: afrancada,
farruncada,
francada,
franchiada Definizione
cropu de farranca; tanti de cosa chi istat in d-una o fintzes duas manos unias; unu tanti pagu precisu / francada de agiudu = betada de manu azuendhe
Sinonimi e contrari
apuinada,
brancada,
frascada,
manada
/
giunta
/
farranca
2.
custa mi paret una francada de macos,sarvamentu! ◊ at ghiradu una bella francada de linna a su fogu ◊ pongat sa pingiada de s'àcua e ghetidinci una farrancada de sali! ◊ totu cudha cosa mi l'aggantzaia a franchiadas ◊ dèu a fusteti custa cosa si dha pagu cun su dinai totu a una farrancara
3.
sunt andhados pro li dare una francada de agiudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de patte,
poignée
Inglese
blow with a paw,
handful
Spagnolo
patada,
puñado
Italiano
zampata,
manciata
Tedesco
Tatzenhieb,
Handvoll.
illinnarjàda , nf Definizione
cropu giau cun nae de linna
Sinonimi e contrari
colpu,
ilbarriada,
irbirroncu,
irrugada,
irruncada,
irzarriada
Frasi
illinnarjada de fuste
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de bâton
Inglese
blow (with a cudgel)
Spagnolo
paliza,
varapalo
Italiano
legnata
Tedesco
Stockschlag.
incrivíre , vrb Definizione
calare unu cropu, giare su cropu abbaidandho bene innanti comente iscúdere, pigandho sa mira
Sinonimi e contrari
isciúdere,
tzacai
Traduzioni
Francese
frapper
Inglese
to deal a blow
Spagnolo
asestar un golpe
Italiano
assestare un cólpo
Tedesco
einen Schlag versetzen.
innàdu , nm Definizione
cropu de ischina, móvia de sa carena coment'e nadandho / avb.: a innadu = cun unu corpu de ischina, móida a incannadas
Sinonimi e contrari
ischinada
Traduzioni
Francese
coup de reins
Inglese
blow with one's back
Spagnolo
espaldazo
Italiano
schienata
Tedesco
Rückenstoß.
inniscíre , vrb: innisie,
innisire,
innixire Definizione
sonare su nasu po ndhe bogare su mucu
Sinonimi e contrari
ischisciare,
ischiscire,
mucai,
nesire,
sinire
Frasi
innisíresi, nisire su mucu ◊ s'innisiant in su manigotu! ◊ est a istúrridos e innisíndhero
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se moucher
Inglese
to blow one's nose
Spagnolo
sonarse
Italiano
soffiarsi il naso
Tedesco
sich die Nase putzen.
irbrenugàda , nf: irbrinucada,
isbenujada Definizione
cropu de benugu
Sinonimi e contrari
ilgrenucata
Frasi
si l'at cotadu suta e leadu a irbrenugadas ◊ peta de anzone arrustu… manigade, no sunt mancu irbrenugadas, no!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de genou
Inglese
blow with the knee
Spagnolo
rodillazo
Italiano
ginocchiata
Tedesco
Kniestoß.
ischinàda , nf Definizione
cropu de ischina, genia de móvia lestra
Sinonimi e contrari
innadu,
ischitzinada,
sédhidu
Frasi
iscúdere un'ischinada pro sere a cadhu ◊ s'àinu cun duas ischinadas sàrtiat concas de perda e prantones ◊ in pagas ischinadas ch'est pigadu a s'àrbure
Traduzioni
Francese
coup de reins,
frétillement
Inglese
blow with one's back
Spagnolo
golpe de riñones,
esguince
Italiano
schienata,
guizzo
Tedesco
Rückenstoß,
Ruck.
ischisciàre , vrb Definizione
innisire su mucu e illimpiare su nasu
Sinonimi e contrari
inniscire,
ischiscire,
nesire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se moucher
Inglese
to blow one's nose
Spagnolo
sonarse
Italiano
soffiarsi il naso
Tedesco
sich schneuzen.
isprammetàda , nf: spalmetada Definizione
cropu de isprammeta giau a sa pranta de sa manu
Sinonimi e contrari
palmetada
2.
ite nos restat candho isprammetadas de ingannia lódhurant faedhos e mentes e no lis dant pasu? (G.Maieli)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de baguette
Inglese
blow (with a stich)
Spagnolo
palmetazo
Italiano
bacchettata
Tedesco
Gertenhieb.
issannàda, issanniàda , nf Definizione
su issannare; cropu de sanna, fintzes aungada, iscarràfiu / issannada de porcu, de rú
Sinonimi e contrari
assannigada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de défense
Inglese
blow with the tusk
Spagnolo
colmillazo
Italiano
zannata
Tedesco
Hieb mit den Hauern.
istrudhàda , nf Definizione
cropu de terudha; su tanti de cosa chi leat una terudha
Sinonimi e contrari
istrudhonada,
terudhada
/
palte,
partzida
2.
za la zughet una bella istrudhada de machine, cussu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de louche
Inglese
blow with a ladle
Spagnolo
cacillo
Italiano
mestolata
Tedesco
Schlag mit der Schöpfkelle,
Schöpfkellevoll.
marràda , nf: marrara Definizione
su marrare, su trebballare a marra; su cropu de pei (de ananti) chi giaent is animales a terra, coment'e a arrasigadura (e fintzes crache)
Sinonimi e contrari
tzapada
/
immarrargiada
/
càrcini
Modi di dire
csn:
andai o cúrriri a marradas = andhare a brincos, crabiolare, atapendhe a forte sos pes a terra, nadu de cadhu (e fintzas de zente) a tota fua; pesaisí a marradas = pesàresi a cumeradas, a brincos; pèrdiri sa m. = pèrdere sa fortza, sa balia
Frasi
a Paschixedha sa primu marrada de sa faixedha depiat èssiri acabbada
2.
su cuadhu si ndi est pesau a marradas candu si est agatau cun sa funi in su tzugu! ◊ s'ebba daiat marradas in s'impedradu ◊ su cuadhu at giau tres marradas a piturras a su meri
3.
custu mengianu apu biu in su celu una cosa mai bia, coment'e un'istella, currendi a marraras ◊ is molentis andant a marradas ◊ frarixedhu miu comenti at biu su coró c’iscudit su fàsciu a terra e atacat a curri a marraras, a cérrius
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
piochage,
coup de patte,
coup de griffe
Inglese
blow with a paw
Spagnolo
azadazo,
coz
Italiano
rampata
Tedesco
Scharren.
nesíre , vrb: niscire,
nisire,
nisiri,
nissire Definizione
sonare su nare, su nasu, innisire su mucu
Sinonimi e contrari
inniscire,
ischisciare,
ischiscire,
mucai,
sinire
Frasi
nesíresi su nasu ◊ sos mucadoredhos sunt fatos pro nisire ◊ nísidi su mucu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se moucher
Inglese
to blow one's nose
Spagnolo
sonarse,
limpiarse las narices
Italiano
soffiarsi il naso
Tedesco
sich schneuzen,
sich die Nase putzen.
pedràda , nf Definizione
pedra pitica iscuta atesu, cropu de pedra / leare a pedradas, giogàresi a sa p. = iscúdere a pedra
Frasi
si sunt giogados a sa pedrada e a isse li at essidu unu biaconcu in chizos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de pierre
Inglese
blow with a stone
Spagnolo
pedrada
Italiano
sassata
Tedesco
Steinwurf.