abbrúnchidu , nm: abbrúnchiu Definizione
cropu, atumbada a calecuna cosa; briga chi si giaet a unu po dhu currègere
Sinonimi e contrari
abbruncadura,
abbruncu,
agghégiu,
atumbada,
irbrúnchiu
/
ispórchidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup,
heurt
Inglese
impact
Spagnolo
golpe
Italiano
urto
Tedesco
Stoß.
addóbbu , nm Definizione
su acropare, is cropos
Sinonimi e contrari
banzu,
bultzonada,
colpu,
dobbe,
irdóbbiu
Frasi
at inténdiu un'addobbu légiu a s'enna de ndi fai assustrai povintzas su prus abbistu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup
Inglese
blow
Spagnolo
golpe
Italiano
percòssa
Tedesco
Hieb.
atapàda , nf Definizione
cropu chi si giaet a ccn. cosa o a ccn. logu / leare o dare a.
Sinonimi e contrari
addóbbida,
atàbbida,
atopu 1,
atumbada,
atzapulada,
imbrúnchinu,
imbrunchioni,
irdumbonada,
istumbaratzada,
trambucada
Frasi
a su pódhighe malu dogni atapada! ◊ no bi lu naraiat in cara ma… onzi atapada fit a su pódhighe malàidu! ◊ un'isterzu totu tzurumbones conta chi ndh'at leadu de atapadas!…◊ si ndhe li daes un'àtera, de atapada, cuss'isterzu si segat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup,
choc
Inglese
ìmpact
Spagnolo
golpe,
choque
Italiano
urto
Tedesco
Stoß.
atumbàda , nf: atzumbada,
tumbada Definizione
cropu chi, de malesaura o apostadamente, si giaet a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbrúnciu,
addóbbida,
atàbbida,
atopu 1,
atúmbidu,
atzapulada,
imbrúnchinu,
imbrunchioni,
irdumbonada,
istumbada,
istumbaratzada,
stumbamentu
/
cdh. atumbata
/
agghégiu
Frasi
dogni atzumbada a su pódhighe malàidu! ◊ mi donat un'atumbada su mascu… e seu abarrau cuíndixi dis itzopu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
choc,
coup
Inglese
collision
Spagnolo
choque,
golpe
Italiano
urto,
cozzata
Tedesco
Stoß.
bòta , nf Definizione
cropu; cosa chi si narat po erríere, a befa / dare botas = nàrrere cosa faedhendhe a befe
Sinonimi e contrari
colpu
/
botada,
mofa
Cognomi e Proverbi
smb:
Botta
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
coup,
boutade,
moquerie
Inglese
banter
Spagnolo
golpe,
broma
Italiano
bòtta,
mottéggio
Tedesco
Schlag,
Spott.
cólpu , nm: corfu,
corpu,
crofu,
cropu Definizione
sa ferta e s'istóchidu o tzàchidu chi si faet iscudendho cun calecuna cosa, móvia de botu, totu a una borta; cosa chi arrennescet bene meda prus che àteru candho est difícile / min. colparedhu, corpighedhu, cropighedhu
Sinonimi e contrari
acirrada,
acollada,
addobbu,
afracada,
afurconada,
assuprida,
ibbatulada,
irbirroncu,
isdobbiada,
lómpia,
tzacada
/
isparu,
tiru,
tzocu
/
gofu
Modi di dire
csn:
dare, iscarrigai, leare corpos, leare a corpos, intèndhere corpos; corpu dadu a manimbesse, a totu codhu, a rasigadura, firmu, in prenu; torrare su c. = corpare a unu chi ti at corpadu (prus che àteru, deretu, apenas retzidu deretu torradu); corpu de punnigosu, de pedra, de fuste, de farci, de ferrus = corpu dadu a punnigosu, a perda, e gai; corpu de telèfono = telefonada; corpu de balla = balla, isparu; corpu de língua = peràulas pesantes, chi ofendhent; corpu de àcua = próida, refrigada de àcua; corpu de aera = bentixedhu friscu chi cassat a unu candu est insorau; corpu de tússiu, de boxi = su tzocu o sonu chi si faghet tussindhe, faedhendhe; corpu de gagaju = zenia de brincu de sa boghe chi si faghet cun s'irguzu comente si pronúntziat sa /c/ oclusiva velare surda o fintzas sa /f/ in tzertas bidhas (es. su ’ane, sa ’astanza = su cane, sa castanza; sa ’émina, su ’ocu = sa fémina, su focu); fuedhai a cropus a cropus = brinchendhe su sonu de /c/ o de /f/ comente faghent a logos (su ’asu, sa ’émina = su casu, sa fémina); colpu de Vènere = zoghendhe a manzíngula, est candho essint paris totas bàtoro números diferentes: est sa cumbinada menzus; avb. (bènnere, fàghere, e gai) a corpu, totu a unu crofu = totu paris, a una borta, totinduna; fàghere a corpu e ista = puntu e mortu; fàghere corpu malu feri ’ene = fàghere carchi cosa de una manera irballada, pagu zusta, e andhare in bonu gai etotu; fàghere a corpu innanti = fàghere innantis, lòmpiri a ccn. logu prima de un'àteru; tratu su colpu = fatuvatu, dónnia tantis; piscare in cropu a ccn. = segudàrelu, tènnere o agatare faghindhe su dannu; in su corfu/corpu de sa messera, in corfu ’e note = in su grofu de sa messera, in su menzus messare, intremesu de noti, a note russa, a noti incrófia, a note manna
Frasi
portale mannu, s'úrtimu corfu ti lu dat sa ruspa pro sa piatza de sa libbertade ◊ aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora dai su caldu a su fritu ◊ faiat andhae su fuste noischedhosu cun cropos furiosos a cantu essit ◊ a su corpu chi li at dadu lu at fatu rúere
2.
pissighit su polcavru, partit su colpu e fadhidu si l'at! ◊ a custu corpu de boxi totus si funt unius
3.
no mancat mai calchi colonellu chi est meledendhe calchi colpu de manu
4.
tratu su colpu, pigaiat su frade a montes, o su babbu, a cumpidare o a che li pigare su recatu ◊ tratu su colpu, chenaiant umpare
5.
bellu pisedhu…: a sa mama li torrat su corpu!◊ candho paret chi l'apant fata franca, lis faghet a corpu innanti e los buscat gai etotu, a sos furones ◊ sos barratzellos fachenne sa posta a sos bardaneris fint aconcatos a tratènnere fintzas a los piscare in cropu ◊ in làmpadas sa zente fit in su corpu de sa messera e no fit pessendhe a sas festas ◊ custu est su corfu de su molinzu e no fachet a pasare!
6.
bosatrus fuedhais a cropus a cropus peus de is santuidesus!
Cognomi e Proverbi
prb:
a unu corpu no si ndhe segat s'àrbure
Traduzioni
Francese
coup
Inglese
strike
Spagnolo
golpe
Italiano
cólpo,
bòtta,
percòssa
Tedesco
Schlag.
dobbàda , nf Definizione
cropu prus che àteru giau de malesaura
Sinonimi e contrari
abbrúnciu,
addóbbida,
atumbada,
atzapulada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup accidentel
Inglese
casual stroke
Spagnolo
golpe accidental
Italiano
cólpo accidentale
Tedesco
zufälliger Schlag.
fracadúra , nf Sinonimi e contrari
móida,
colpu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mouvement brusque
Inglese
move (violent)
Spagnolo
arrebato,
golpe
Italiano
mòssa,
moviménto violènto
Tedesco
Bewegung,
Ruck.
incrivíre , vrb Definizione
calare unu cropu, giare su cropu abbaidandho bene innanti comente iscúdere, pigandho sa mira
Sinonimi e contrari
isciúdere,
tzacai
Traduzioni
Francese
frapper
Inglese
to deal a blow
Spagnolo
asestar un golpe
Italiano
assestare un cólpo
Tedesco
einen Schlag versetzen.
ischinàda , nf Definizione
cropu de ischina, genia de móvia lestra
Sinonimi e contrari
innadu,
ischitzinada,
sédhidu
Frasi
iscúdere un'ischinada pro sere a cadhu ◊ s'àinu cun duas ischinadas sàrtiat concas de perda e prantones ◊ in pagas ischinadas ch'est pigadu a s'àrbure
Traduzioni
Francese
coup de reins,
frétillement
Inglese
blow with one's back
Spagnolo
golpe de riñones,
esguince
Italiano
schienata,
guizzo
Tedesco
Rückenstoß,
Ruck.
ischisinàda , nf: ischixinada Definizione
su ischisinare; cropu chi si giaet a forte
Sinonimi e contrari
illempiada,
ischixinadura,
limpiamentu,
samunada
/
addobbada,
arropada,
bultzonada,
ischichinada,
isciuta,
istrilla,
trempa 2
2.
s'ischixinada de sa gafetera a chelvedhos e già l'apo tassidhadu: sa cara pariat unu panetone!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bousculade,
coup
Inglese
shake,
stroke
Spagnolo
sacudida,
golpe
Italiano
scossóne,
percòssa
Tedesco
heftiger Stoß,
Schlag.
lída , nf Definizione
pistadura, marcu druchesau, giúmburos
Sinonimi e contrari
libidore,
lidigori,
marchedhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
contusion
Inglese
bruise
Spagnolo
golpe,
contusión,
cardenal
Italiano
ecchìmosi
Tedesco
Schlagen,
Schlag,
Quetschung.
píchiu , nm Definizione
sonu o cropu, tzochedhu a sa genna po si giare a intèndhere pedindho de intrare a una domo, o de apèrrere; fintzes genia de tocu de campana: po tocare sa missa bàscia si fadiat a p. (din, din, din); in cobertantza, pistighíngiu, pentzamentu
Sinonimi e contrari
tzocu
/
arraolu,
pensamentu
Frasi
in su portali, totu tremi tremi aferrat s'anella e donat unu pichiedhu ◊ lah, cussu est su píchiu de su posteri! ◊ ti apu connotu a su píchiu
3.
custa borta giutzo unu bellu píchiu in conca!
Traduzioni
Francese
action de frapper à la porte
Inglese
knock
Spagnolo
golpe dado al llamar a la puerta
Italiano
bussata
Tedesco
Anklopfen.
pistadúra , nf: pistarura,
pistatura Definizione
su pistare; su singiale chi lassat su pistare, unu cropu, fintzes sàmbene pistau chi si paret in sa carre a fora; cosa pistada
Sinonimi e contrari
magiadura
/
pistada,
pistore
/
allirorau,
frincu,
lida,
libidore,
lidigori,
marchedhu,
sambellutau
/
trisinadura 1
Frasi
dh'ant bociu a pistadura, a cropus de martedhu a conca
2.
cuss'isterzu de ferrirmartu est totu pistaduras! ◊ custa melaghidonza zughet pistadura, comente ndh'est ruta a terra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
contusion
Inglese
bruise
Spagnolo
golpe,
contusión,
cardenal
Italiano
battitura,
contusióne,
ecchìmosi
Tedesco
Schlagen,
Schlag,
Quetschung.
tríncu , nm
arresorzada,
frincu,
ischingiada,
secada,
sinnolu,
trínchisi
/
tzulumbone
Definizione
segada a lepedha, gurtedhu, trintzete, o àteru, fintzes pistadura ufrada de cropu a conca, giúmburu
Frasi
portàt unu trincu ca su babbu dh'iat donau una surra a pompa ◊ custu mangallu de piciochedhu si at fatu unu trincu in conca ◊ Bachisedhu est rutu in terra, chin d-unu trincu in conca
Etimo
ctl.
trenc
Traduzioni
Francese
coup de rasoir
Inglese
razor slash,
wound
Spagnolo
navajada,
herida,
golpe
Italiano
rasoiata,
ferita da tàglio o da còrpo contundènte,
tràuma
Tedesco
Schnittwunde.
tzacarràda , nf Definizione
su tzacarrare, su sonu o tzàcurru mannu de cosa chi tzàcurrat; fintzes cropu giau a forte
Sinonimi e contrari
intronnu,
tracada,
trachedhada,
tràchida,
trachidada,
tzocu
/
ibbatulada,
iscratzada
Frasi
arratza de tzacarrada de tronu!…
2.
chini a fusti e chini a matzoca dh'ant donau una tzacarrada a conca ◊ mischinu… una tzacarrada de ispadinu, a su tzugu! ◊ gei bit una tzacarrada de cundennedha, in tribbunali, oi!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éclatement
Inglese
crash
Spagnolo
estallido,
golpe
Italiano
schianto
Tedesco
Bruch,
Krach.
tzóchida, tzóchidu , nf, nm Definizione
su sonu surdu chi faet unu cropu (prus che àteru in cosa chi no est fata po sonare, es. linna, terra), o fintzes cosa chi orruet de artu / tz. de manu = tzacarramanu
Sinonimi e contrari
colpu,
tzàchidu,
tzocu
2.
sa zente fit totu dilliriada a tzóchidas de manos ◊ sa zente istaiat a tzóchidas de manos candho cantaiat isse
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup
Inglese
percussion,
stroke
Spagnolo
golpe
Italiano
percussióne,
cólpo
Tedesco
Schlag.
tzócu , nm: tzoncu 1 Definizione
su sonu surdu chi faet unu cropu, mescamente in cosa chi no est fata po sonare (es. linna, pedra, terra) o una cosa chi orruet de artu, o fintzes cosa chi iscópiat / min. tzochitu, tzochighedhu
Sinonimi e contrari
cocu,
corpedhu,
istódhicu,
tzàchidu,
tzóchida
/
píchiu
/
cdh. ciocu
Modi di dire
csn:
tènnere musca a tz. = fai un'istampu in s'àcua, no arrènnesciri, picai o pretèndiri in debbadas; basu a tzocu = manera de basare lassendhe andhare a corpu sas laras serradas afissas; ríere a tz. = a iscracàllios; èssere in su tz. de… = in su grofu, própiu in su menzus…, in mesu; èssere chin su tzocu in s'ischina = èssere ispetendhe carchi cosa de grave
Frasi
si est intesu su tzocu de un'isparu ◊ sos tzocos de sas manos ◊ iscatat su grillete de s'archibbusu: unu tzocu introneit in s'aera ◊ apo intesu unu tzocu in su tauladu: bae a bídere ite che at rutu! ◊ cun cussos tzocos de martedhu mi ndhe as ischidadu ◊ at iscutu una pedra a intro de sa perca e at fatu tzoncu de abba
2.
cudhu aturdidu, sos àteros riendhe a tzocu, no apeint sos àschidos de lu frimmare ◊ de su fele, de s'arrennegu, bi ndhe at de fàghere tzocu! ◊ za ti n'as a tènnere de musca a tzocu!…
Cognomi e Proverbi
smb:
Zoncu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup,
éclatement
Inglese
stroke,
percussion,
crack,
crash
Spagnolo
golpe,
chasquido,
estallido
Italiano
bòtto,
schiòcco,
schianto,
cólpo,
percussióne
Tedesco
Krach,
Knall,
Schlag.