abbàtu 1 , nm: abbatzu 1 Definizione
cosa abbatada, murigada a forte; àbba cun mele, agiummai coment'e saba, de comente si sàmunat sa chera de is abes; a logos, mustu / múrghere a unu che chera de abbatu = isfrutaidhu, pigaindedhu sa cosa, totu, comenti faint is allurpius
Sinonimi e contrari
abbamela
Frasi
sa chera si lavat chin s'abba e si faghet s'abbatu o abbamele budhíndhela e consumíndhela fintzas a ghelare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouetté,
-ée,
mixé,
milk-shake
Inglese
beaten,
shake
Spagnolo
batido
Italiano
frullato
Tedesco
Mix,
Mixgetränk.
agiolotàre , vrb: agiorotare,
axolotare,
azolotare Definizione
murigare e bulugiare, avolotare sa cosa, mòvere a meda, pònnere avolotu
Sinonimi e contrari
atrepillai,
scambillai,
stragamullai,
studugai,
trumbugliai
| ctr.
asseliai,
apasigare
Frasi
nos sunt agiorotendhe totu sas abbas ◊ su cúrrere de su riu agiolotaiat sas abbas isbatèndhelas dai pedra in pedra
2.
cantu chi ses agiorotendhe, bae a fàghere su chi ti apo nadu! ◊ est agiolotadu che undha ◊ unu gherreri no si podiat azolotare in cara de sa zente e in cara de sa mama at agguantadu a su prantu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
remuer,
troubler,
agiter
Inglese
to make sluggish,
to paddle,
to shake
Spagnolo
enturbiar,
alborotar
Italiano
diguazzare,
intorbidire,
agitare
Tedesco
trüben.
assachitài , vrb: assachitari,
atzachitai Definizione
mòvere su sacu po dhu prènnere méngius, ponendhodhoe cosa, mòvere che sacu, camminare unu pagu a iscutuladura; iscutulare, mòvere a cropu, fintzes betare o iscúdere a terra
Sinonimi e contrari
ascioculare,
assaconare,
assucare,
ghirghidhare,
insaculare,
iscotzinare,
iscutuai,
issachedhare,
issucare,
nannigare,
resacare,
sachedhare,
saculare,
saidare,
sciachitai,
sucariare,
tzantziare
Modi di dire
csn:
Frasi
custu cuadhu assachitat s'ómini ◊ est abarrau foras de sentidu de comenti dh'ant assachitau a terra ◊ ge dhoi eus atzachitau pagu, comenti currèt sa màchina!…◊ si assachitat s'istrexu po nci càpiri prus cosa
2.
po fai a biri chi iat cumpréndiu, iat assachitau tres o cuatru bortas s'aforru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere,
sobbalzare
Tedesco
schütteln,
aufspringen.
assachítidu , nm Definizione
móvia a cropu
Sinonimi e contrari
ghighinada,
resacu,
sachedhada,
sachedhonzu,
trémida
Frasi
intr'e un'assachítidu e una frenada, fiaus arribbaus a s'istatzioni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secousse
Inglese
shake
Spagnolo
tumbo,
sacudida
Italiano
scòssa,
sobbalzo
Tedesco
Stoß,
Sprung.
estremessíri , vrb: stremessiri Definizione
trèmere totu de s'assíchidu
Sinonimi e contrari
atidhidai,
istrementire,
sadhie,
trèmere
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
sursauter
Inglese
to shake
Spagnolo
estremecer
Italiano
sussultare
Tedesco
zusammenfahren.
ghighinàda , nf Definizione
su ghighinare, su prugare; movimentu coment'e su chi si faet cun su chiliru prugandho
Sinonimi e contrari
mobinada
2.
li est andhau dae bandha de palas a supra pro li dare una bella ghighinada ◊ apo dau una ghighinada a Pepeu chi si nche ischidat isprasumau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secousse
Inglese
shake
Spagnolo
sacudida
Italiano
scòssa
Tedesco
Ruck.
ghighinàre , vrb Definizione
mòvere a cropu, a iscutuladura; mòvere de una parte a s'àtera o faendho fàere giros a sa cosa; dhu narant fintzes po mòvere is sentidos
Sinonimi e contrari
chindhalare,
sachedhare,
scedassai,
trumuinare
Frasi
ghighinare su chilibru, s'orju in sa canistedha ◊ bidia a mimme etotu ghighinandhe un'ispada che paladinu anticu
2.
su coro, a tzocos gurdos, mi ghíghinat sa carena ◊ s'iscabessu de sa morte tua mi at fertu ghighinandhe sos ratos de su coro
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
agiter,
brandir
Inglese
to shake,
to stir,
to brandish
Spagnolo
sacudir,
agitar
Italiano
scuòtere,
agitare,
brandire
Tedesco
schütteln,
schwenken,
schwingen.
innaigài , vrb: innaigare Definizione
indrúchere o abbasciare is naes càrrigas de una mata, tròchere o andhare de un’ala a s’àtera che is naes de is matas
Sinonimi e contrari
allancare,
annaigare,
bantzicare,
iscotzinare,
iscutuai,
saidare,
stontonai,
tambulare,
tòmbere
Frasi
innàigat una mata de pira pro ndhe betare a terra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
chanceler
Inglese
to shake,
to stagger
Spagnolo
contonear
Italiano
scuòtere,
barcollare
Tedesco
schütteln,
schwanken.
irghinitàda , nf: irghitinada Definizione
su irghitinare
Sinonimi e contrari
assachitadura,
iscutinada,
sachedhada,
saidada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secousse
Inglese
shake
Spagnolo
sacudida
Italiano
scòssa
Tedesco
Stoß.
irghinitàre, irghinitiàre , vrb: irghitinare,
irghitzunare Definizione
iscutulare o iscabbúllere su preugu, iscutulare po che fàere orrúere a terra css. cosa (fintzes in su sensu de s'iscabbúllere de unu); illimpiare su laore
Sinonimi e contrari
ispiogare
/
ischitinare,
ischitzilliare,
iscotzinare,
sachedhare,
saidare,
scotulai
/
ispagiare
2.
pro si l'irghitinare li at dau una bella ispinta e cudhu est falau a terra che pirastru ◊ irghithinàtebbos e ischitatebboche dae su sonnu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
ischisinàda , nf: ischixinada Definizione
su ischisinare; cropu chi si giaet a forte
Sinonimi e contrari
illempiada,
ischixinadura,
limpiamentu,
samunada
/
addobbada,
arropada,
bultzonada,
ischichinada,
isciuta,
istrilla,
trempa 2
2.
s'ischixinada de sa gafetera a chelvedhos e già l'apo tassidhadu: sa cara pariat unu panetone!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bousculade,
coup
Inglese
shake,
stroke
Spagnolo
sacudida,
golpe
Italiano
scossóne,
percòssa
Tedesco
heftiger Stoß,
Schlag.
isconchinàre , vrb: sconchiai Definizione
mòvere sa conca po nàrrere chi una cosa no est deasi, chi unu no est de acórdiu, giare cropos cun sa conca
Sinonimi e contrari
isconchidare,
isconculare,
scorrociai,
tzilibbecare,
tzurumbecare
Frasi
sas betzighedhas si sunt cheghentanne, isconchinanne e a tremuledha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer la tête
Inglese
to shake one's head
Spagnolo
mover la cabeza
Italiano
scrollare il capo
Tedesco
den Kopf schütteln.
iscotulàda , nf: iscutulada*,
iscutzulada,
scutulada Definizione
su iscotulare; fintzes cropu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
assachitadura,
ghirghidhada,
irghinitada,
iscutinada,
sachedhada,
saidada
/
cumerada
2.
su burricu si pesat cun is duas cambas de segus e donat una grandu iscutulada ◊ a iscutzuladas de palita de tzidha, cudhu gatu si fit dadu bandhidu ◊ dona un'iscutulada a sa tialla ca est prena de pimpiralla de pani!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secousse
Inglese
shake
Spagnolo
sacudida
Italiano
scòssa
Tedesco
Stoß,
Erschütterung.
iscotzinàre , vrb: iscurtinare,
iscurtzinare,
iscutinare,
iscutzinare Definizione
mòvere sa cosa a cropos o iscúdere coment'e po che dhi fàere orrúere su chi portat atacau; lassare andhare, fintzes bogare, istesiare calecuna cosa o a ccn.; èssere a úrtimos de calecuna cosa, acabbandho
Sinonimi e contrari
acinnicai,
assucare,
innaigai,
ischitinare,
iscutuai,
issucare,
sachedhare,
sucariare,
sutrinnare
/
caciare,
iscabbúllere
/
acabbae
Modi di dire
csn:
i. foza = lassare andhare o pèrdere sa foza; i. fiore = lassare rúere su fiore (chi lassat su frutu seberadu); i. olia, landhe = iscúdiri olia, làndiri; iscutinaresindhe sas manos (de carchi cosa o chistione)= acabbai de si nd'interessai, lassai pèrdiri, no nci pentzai prus (itl. lavarsene le mani)
Frasi
est rutu a terra, si ndhe pesat e si ndhe iscotzinat su prúere ◊ iscútinache sa tiaza fora! ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare ◊ sas àrbures sunt iscutinendhe fiore, foza ◊ apo iscotzinadu sa chisina
2.
nues gràvidas de abba sunt prontas a iscutzinare pro su sidi de sa terra
3.
los zuto alliados, cussos malafatores, no mi los poto iscutinare! ◊ si che rues in manos de zustíssia za ti l'as a iscutinare gai! ◊ candho si nche iscutzinabat sas umbras malas dae su cherbedhu, tandho torrabat in sèsi
4.
sa figu est iscutinendhe: àteras pagas dies e no che ndhe at prus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
gauler,
chabler
Inglese
to beat down,
to shake
Spagnolo
sacudir,
zarandear,
varear
Italiano
scuòtere,
scrollare,
bacchiare
Tedesco
schütteln,
rütteln,
abschlagen.
iscutinàda , nf: iscutzinada Definizione
su iscutinare; cropu chi si giaet iscutulandho
Sinonimi e contrari
assachitadura,
ghirghidhada,
irghinitada,
sachedhada,
saidada,
scutuladura
/
cdh. trinicata
Frasi
mi at aggarrau a sos pilos e mi dat un'iscutzinada (A.G.Solinas)◊ dae un’iscutinada a sa tiaza ca bi at parfaruza!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secousse
Inglese
shake
Spagnolo
sacudida
Italiano
scòssa,
scrollata
Tedesco
Schlag,
Schütteln.
iscutuài , vrb: iscutulai,
iscutulare,
iscutzulare,
scotulai Definizione
mòvere a cropu sa cosa po che dhi fàere orrúere su chi portat in pitzu (es. àliga); pigare a cropos, iscúdere
Sinonimi e contrari
ghirghidhare,
innaigai,
irghinitare,
isciúdere,
iscotzinare,
issucare,
sachedhare,
saidare,
sucariare
Frasi
si ndh'est pesau addoloriu iscutulàndhesi su ludu dae dossu ◊ tanti no s'intendhet candho s'iscutulat sas iscrapas!…◊ dona crobba, no dh'iscutulis a terra cussa cosa!◊ seus annaos a iscutulare is lintzolas
2.
cussu mi at iscutuau a caróngiu
Etimo
ltn.
*excutulare
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
sachedhàda , nf Definizione
su sachedhare; móvia a forte, a corpu
Sinonimi e contrari
acinnicada,
assachítidu,
ghirghidhada,
irghinitada,
iscollizada,
iscutinada,
saculada,
saidada,
saigada,
scianchitu
/
cdh. trinicata
Frasi
custu postale andhat totu a sachedhadas ca s'istrada est totu a fossos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ballottement,
cahotage
Inglese
shake
Spagnolo
sacudida
Italiano
trabalzóne,
scossóne,
scrollata
Tedesco
heftiger Stoß,
heftiger Ruck.
sachedhàre , vrb: assachedhare Definizione
mòvere o pigare a iscutuladura, a cropu, a tremidura forte, nau fintzes de unu po s'arrennegu
Sinonimi e contrari
assachitai,
assucare,
ghirghidhare,
irghinitare,
iscutuai,
issucare,
saculare,
saidare,
sansiae,
sucariare
Frasi
apo bidu su bolu de sas columbas, seghendhe s'aera frimma, sachedhendhe sas alas ◊ sa cosa in s'isterzu, segundhu it'est, cheret sachedhada ca afallat e bi ndhe cabet de prus ◊ si sachedhas s'àrbure, sa pira ndhe ruet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
secouer,
locher
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
saidàre , vrb Definizione
mòvere de una parte a s'àtera a iscutuladura, a forte; in cobertantza, iscúdere, atripare, fàere ischidare fintzes in sensu morale
Sinonimi e contrari
acinnicai,
assachitai,
innannigare,
irghinitare,
iscotzinare,
iscutuai,
nannigare,
saigare,
sainare,
tzantziare
Frasi
su bentu forte sàidat sas àrbures ◊ su bentu disestradu torraiat tzochedhendhe in sas bentanas, trummentendhe àlvures, saidendhe elva e pelcossendhe su bestiàmine (P.Foragizzu)
2.
si no ti ndh'essis ti sàido sas costas, oe!
3.
no fuo in sónnios e arrabbato che s'àbbile atrivida chi pesat bolu pro saidare sas cusséntzias pasugadas (C.Puddu)
Etimo
ltn.
exagitare
Traduzioni
Francese
secouer
Inglese
to shake
Spagnolo
sacudir
Italiano
scuòtere
Tedesco
schütteln.
sansiàe, sansiài , vrb: sansiari,
santziai,
santzinai,
tzantzigare Definizione
giare unu movimentu de andhetorra a cosa apicada o fintzes posta in terra ma de pòdere mòvere chentza dificurtade, èssere a su move move, pagu firmu; saidare, mòvere a forte, a iscutuladura a duas bandhas; bogare o fàere intèndhere dinare po pagare
Sinonimi e contrari
bantzicare,
chigliare,
intzainnai,
lachedhare,
sachedhare
/
saidare,
tzannigare
/
pagai
Modi di dire
csn:
santziai su frenu a su cuadhu = mòere su frenu, coment'e pro lu chèrrere abbiare, fàghere andhare e gai; andai sàntzia sàntzia = nadu de traste iscossiminzadu, èssere male frimmu; èssiri sàntzia sàntzia = èssere a su moe moe, coment'e bantzighendhe
Frasi
est totu s'ora santziendi su bartzolu ◊ totu est tremi tremi, is pubas sàntzia sàntzia mi parru in mesu mari (L.Porcedhu)◊ acabbadha de ti santziai, ca mi fais benni gana maba puru! ◊ a su cuadhu dhi sàntziat unu ferru ◊ su barsolu portat is pes atundhaus po dhu sansiari
2.
sàntziat sa mata po ndi arrúiri su frutu ◊ in sa mata is nais funt santziendi ◊ su bentu est santzinendi is gurdonis
3.
chi no sàntziant munera no dhui impérriant, me in su magasinu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
balancer,
secouer
Inglese
to shake,
to swing
Spagnolo
balancear,
sacudir
Italiano
dondolare,
scuòtere
Tedesco
schaukeln,
schütteln.