dúmida , nf: dúmmida Definizione
muina, sonu coment'e de cosa chi girat fúlia, nau pruschetotu de sa bardúfola, ma fintzes su fragassu de su fogu abbruxandho a fràmmula meda, zúmiu de bentu, de muscone
Sinonimi e contrari
drínnida,
zúmiu
Frasi
est tenendhe su focu a dúmidas de frama (G.Piga)◊ sas chícheras, chicherandhe a totu dúmida, irmedhighinabant a totus, zente e boes ◊ su bentu a dúmmida pilisat montes, badhes, chelu e mare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tournoiement,
crépitement
Inglese
crackilng
Spagnolo
trino,
estallido,
chisporroteo
Italiano
prillo,
crepitìo
Tedesco
Schwirren,
Geknister.
ilborrócu , nm: isborrocu Definizione
cuménciu airadu, a meda, cun fortza de calecuna cosa o de unu fàere (es. de errisu)
Sinonimi e contrari
sderrocu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
impétuosité,
élan,
éclat
Inglese
roar,
loud rush
Spagnolo
estallido
Italiano
ìmpeto fragoróso,
scròscio
Tedesco
Ausbruch,
Rauschen.
iscópiu , nm Definizione
su iscopiare; tzàcurru chi faet cosa iscopiandho (es. mina)
Sinonimi e contrari
ilbómbiu,
isciópidu,
tzacàrridu,
tzocu
Frasi
lis aiat isparau un’ispétzie de foconada chi aiat fatu un’iscópiu mannu, ma fit una fusilada chentza prumu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
éclatement
Inglese
explosion
Spagnolo
estallido,
explosión
Italiano
scòppio
Tedesco
Platzen.
iscrúfulu , nm Definizione
su iscrufulare
Sinonimi e contrari
cróchidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éclatement d'une bagarre
Inglese
burst of laughter
Spagnolo
estallido de risa
Italiano
scòppio,
bòtto di risa
Tedesco
vor Lachen platzen.
stóchidu , nm: istóchidu*,
stóchiru Definizione
genia de tzàcurru sighiu, coment'e de cosa iscopiandho (fintzes de isparu)
Sinonimi e contrari
istrachidhadura,
tràchida,
trachidada,
tzacarrada,
tzacàrridu,
tzàchidu
Frasi
s'arrúndili s'est fuia po su stóchidu ◊ piticu su stóchiru!
Traduzioni
Francese
crépitement
Inglese
crackle
Spagnolo
estallido
Italiano
crepitìo
Tedesco
Geprassel.
trachédhu , nm: traghedhu,
tróchedhu Definizione
su trachedhare; sonu coment'e de cosa àrrida e tostada segandho / t. de dentes = tzàcurru fatu a dentes faendho mòvere is barras a dentes sidhias
Sinonimi e contrari
istrachidhadura,
rúmulu,
tràchida,
trachidada,
tzacarrada,
tzacàrridu
Frasi
unu corbu a trachedhu mi che ischidat de irbotu ◊ sont mannicanne tzuculate a tróchedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta, a lucore de luna in s'istula a gramuzu e a trachedhu ◊ su pane de fresa àrridu si mànigat a traghedhu ◊ candho sas berbeghes remuzant ossu de olia s'intendhent a traghedhu
2.
Elias si aiat intesu sa carena artudhada e si fit torrau a sèdere a trachedhu de dentes (S.Spiggia)◊ in sa mandra s'intendhet sa robba gramuzandhe a trachedhu de barras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crépitement
Inglese
creaking
Spagnolo
estallido,
chisporroteo,
crepitación
Italiano
crepitìo,
stridóre,
scròcchio
Tedesco
Geknister.
tzacàrridu , nm: tzacarru,
tzàcurru Definizione
su tzacarrai, sonu o tzàcurru a sa sighia coment'e de cosa àrrida o chídrina segandho, abbruxandho, fintzes traghedhu o tzàcurru de dentes
Sinonimi e contrari
isbómbiu,
isbomborada,
trachedhu,
trachidada,
tzacariu,
tzacarrada,
tzacarredha 1,
tzancurru
Frasi
si pesànt is trumbutus pariant tzacàrridus de linna frisca passionendu po fogu ◊ a candu intendeus custu tzacarru mannu pariat tronu ◊ s'intendit su tzacàrridu de s'erba chi tenit a pampa ◊ a mimmi mi pigat a tzàcurru de barras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crépitement,
éclatement,
fracas
Inglese
crackling,
burst,
rumble
Spagnolo
crepitación,
estallido
Italiano
crepitìo,
scòppio,
fragóre
Tedesco
Geknister,
Bersten,
Knall.
tzàchida , nf, nm: ciàchidu,
tàchida,
tzàchidu,
tzàchiru Definizione
genia de sonu a cropu o de moida puru, forte, sighia
Sinonimi e contrari
ciacu,
iscópiu,
itzàchidu,
tracada,
tzacarrada,
tzacàrridu,
tzàcurru,
tzóchida,
tzocu
Modi di dire
csn:
tzàchida de dentes = traghedhu; tzàchidu de tronu = sciarrocada, traghidada; tzàchida de tonca = càntigu o boghe de tonca
Frasi
intendemu su tzàchidu de is ferrus acomenti fiast pudendi su sarmentu ◊ s'intendiat su tzàchidu de is ferrus de is cuadhus chi atobiamus ◊ apu inténdiu unu tzàchidu a is ossus ◊ s'intendit su tzàchidu de is bombas ◊ su tzàchidu de is tronus fait tremi is murus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éclatement,
craquement
Inglese
boom,
creaking
Spagnolo
estallido,
chasquido
Italiano
scòppio,
scricchiolìo
Tedesco
Bersten,
Geknister.
tzócu , nm: tzoncu 1 Definizione
su sonu surdu chi faet unu cropu, mescamente in cosa chi no est fata po sonare (es. linna, pedra, terra) o una cosa chi orruet de artu, o fintzes cosa chi iscópiat / min. tzochitu, tzochighedhu
Sinonimi e contrari
cocu,
corpedhu,
istódhicu,
tzàchidu,
tzóchida
/
píchiu
/
cdh. ciocu
Modi di dire
csn:
tènnere musca a tz. = fai un'istampu in s'àcua, no arrènnesciri, picai o pretèndiri in debbadas; basu a tzocu = manera de basare lassendhe andhare a corpu sas laras serradas afissas; ríere a tz. = a iscracàllios; èssere in su tz. de… = in su grofu, própiu in su menzus…, in mesu; èssere chin su tzocu in s'ischina = èssere ispetendhe carchi cosa de grave
Frasi
si est intesu su tzocu de un'isparu ◊ sos tzocos de sas manos ◊ iscatat su grillete de s'archibbusu: unu tzocu introneit in s'aera ◊ apo intesu unu tzocu in su tauladu: bae a bídere ite che at rutu! ◊ cun cussos tzocos de martedhu mi ndhe as ischidadu ◊ at iscutu una pedra a intro de sa perca e at fatu tzoncu de abba
2.
cudhu aturdidu, sos àteros riendhe a tzocu, no apeint sos àschidos de lu frimmare ◊ de su fele, de s'arrennegu, bi ndhe at de fàghere tzocu! ◊ za ti n'as a tènnere de musca a tzocu!…
Cognomi e Proverbi
smb:
Zoncu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup,
éclatement
Inglese
stroke,
percussion,
crack,
crash
Spagnolo
golpe,
chasquido,
estallido
Italiano
bòtto,
schiòcco,
schianto,
cólpo,
percussióne
Tedesco
Krach,
Knall,
Schlag.