antúa , nf: antzua 1 Definizione
múngia, pelea meda faendho trebballu grae, o fintzes surra de cropos
Sinonimi e contrari
cadha,
cària,
cumbata,
impodha,
inzotu,
istimpida,
istripa 1,
matana,
mugna,
pistapone,
podha,
rebbatu,
tzumba
/
banzu,
surra
Frasi
za l'at leada s'antzua carrendhe a codhu totu cussa preda!…◊ si no faghes a bonu ti dao antua! ◊ giaghi est tanta s'antua chi mi dana, de imbetzare mi benit sa gana
Traduzioni
Francese
coups (de baton),
tourment
Inglese
setback,
travail
Spagnolo
paliza
Italiano
batòsta,
travàglio
Tedesco
Schlag,
Sorge.
bànzu 1 , nm: vanzu 1 Definizione
cropos a meda giaos a unu, o a un'animale, po su male chi at fatu, po dh’obbrigare a calecuna cosa / leare, dare, pitzigare b. = pigai una surra, surrai
Sinonimi e contrari
addibbonzu,
apiossa,
arruciada,
cabossa,
carda,
dobbe,
mazadina,
pista,
surra
Frasi
isse at fatu buldellu e tandho li ant dadu unu cantu de banzu ◊ banzu ti pítzigo, mih, si mi che artérias! ◊ banzu che àinu in domadura li dao, si at fatu cussa! ◊ si no andhas a su cumandhu leas banzu, oe!
Traduzioni
Francese
volée de coups de bâton
Inglese
beating
Spagnolo
paliza
Italiano
bastonatura
Tedesco
Prügeln.
càdha , nf: cadra,
calda,
carda Definizione
surra, passada de cropos (fintzes de àteru: es. de súrbios po pigare a befa); pelea manna o ifadu de su faghevaghe a meda, de unu trebballu fortzau, de s'arrennegu po cosas chi andhant a trotu, e àteru: totu significaos naos in cobertantza, ca sa calda is ferreris dhu narant a s'abbrigamentu de su ferru, candho est deasi abbrigau chi essit biancu
Sinonimi e contrari
fraca 2,
surra
/
arrebbentada,
arrebbentu,
bataria,
cària,
cumbata,
demozu,
impodha,
inzotu,
istimpida,
istripa 1,
matana,
mugna,
munziada,
pista,
pistapone,
podha,
rebbatu,
stragu 1
| ctr.
discànciu,
pasu
Modi di dire
csn:
donai una carda a unu = abbanzare, surrai; donai una cadra de buca = improverare, refaciai; donai una carda de dentis = fuedhai mali, brigare a unu; leare, dare cadha = leare o dare arrebbentu, matana; cadha de prantu, de tússiu, de fele = atacu de prantu, de tússiu, de arrennegu; cadha de sole, de fogu = su abarrai a tropu pighendi soli forti me in istadi, istudendi fogu; donai sa carda = (puru) achicare fogu, fàghere fogu meda pro còghere sa terralla, inchèndhere su furru, assidai su forru cun faschinas medas: pro su ramenaju a "donai sa carda" est a martedhare su ràmine pro li dare sa forma; fai sa carda a margiani = arrexonai o afrontai a unu chena de profetu
Frasi
dhi at donau una carda de corpus, dh'at callentau!…◊ dhi donant una carda de fusti e dhu faint totu liagau ◊ una calda de tribbàgliu aiant créfidu!◊ si dh'isperdu s'ègua, babbu mi arrogat a cardas!
2.
sos fizos sunt bochindhe su babbu a cadhas de fele! ◊ su pitzinnu si at fatu una cadha de prantu ◊ chi mi seu donau una cadra de marrai gei no est po dabbadas! ◊ una carda de bisonzu aiat créfidu po dhi passare sos vítzios!◊ sa cadha chi mi at dadu su pitzinnu?! odheu! ◊ Giuanni Batista iat donau una cadra de buca a su rei ca fut afancedhau cun sa connada
Cognomi e Proverbi
smb:
Cadda
Etimo
spn.
carda
Traduzioni
Francese
rossée
Inglese
hail of thrashing
Spagnolo
paliza
Italiano
carpìccio,
scàrica di busse,
strapazzata
Tedesco
Prügel,
Anpfiff.
dòbbe , nm: dobbo Definizione
su cropu o sonu surdu chi faet una cosa orruendho a terra; cropos a meda iscudendho a ccn. po calecuna cosa chi at fatu / dare, leare, buscare, collire d.
Sinonimi e contrari
addobbu,
apiossa,
arropu,
banzu 1,
cabossa,
carda,
mazadina,
piritzofu,
pista,
surra
2.
che unu macu est essidu bochindhe a dobbes de fuste anades e dindos ◊ oe che leas dobbe, si no l'agabbas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coups,
rossées
Inglese
blow,
stroke
Spagnolo
choque,
paliza
Italiano
percòssa,
bòtta
Tedesco
Schlag.
illinnarjàda , nf Definizione
cropu giau cun nae de linna
Sinonimi e contrari
colpu,
ilbarriada,
irbirroncu,
irrugada,
irruncada,
irzarriada
Frasi
illinnarjada de fuste
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de bâton
Inglese
blow (with a cudgel)
Spagnolo
paliza,
varapalo
Italiano
legnata
Tedesco
Stockschlag.
impòdha , nf, nm: impodhu Definizione
crepu, tzacu, rebbentu, immarritzone mannu chi si faet pigare o chi unu si leat, fintzes surra de cropos
Sinonimi e contrari
antua,
apodhada,
cadha,
cària,
cumbata,
inzotu,
ismunziada,
istimpida,
istripa 1,
matana,
pista,
pistapone,
rebbatu
/
sarpa 1,
surra
Frasi
e fínilu s'impodhu: sos sacos a codhu chi si los giutat issu! ◊ s'ànima s'inganasat de bolare ma no leat su bolu netzessàriu: ahi cantas impodhas de calvàriu leo candho la cherzo supesare! ◊ si trabàglias cun su machinàriu leas su mesu de s'impodha
2.
no m'importat nudha de bi àere unu babbu chi m'intzicat un'impodha canno faco a malu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effort,
grosse fatigue
Inglese
rush,
scolding
Spagnolo
reventón,
paliza
Italiano
scalmanata,
strapazzata
Tedesco
Abhetzen,
Schelten.
magiadúra , nf: malladura,
mazadura,
mazatura Definizione
su magiare, pistare a màgiu (es. fintzes su linu, sa fae, su chígere); manera de crastare is tentòrgios po dhos fàere a boes domaos, a pistadura a màgiu
Sinonimi e contrari
mallamentu,
pista,
pistadura
/
cdh. maciatura
3.
a mazadura si ndhe iscútinat sa landhe e fintzas s'olia (ma chentza pistare tropu s'àrbure)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rossée,
raclée
Inglese
beating (up)
Spagnolo
el machacar,
paliza
Italiano
pestàggio
Tedesco
Schläge.
múgna , nf: múngia,
munza Definizione
pelea manna, arrebbentu; totu is fainas de domo, su trebballu, su frutu chi giaet su bestiàmene
Sinonimi e contrari
cadha,
cària,
dimazu,
fadiori,
frica,
impodha,
matana,
pista,
rebbatu
/
trabballu
Modi di dire
csn:
m. de suore, de prantu, de tzacu; àcua de m. = abba pro samunare; giare una mugna a ccn. = donai una surra, una carda
Frasi
s'assessore faedhanne s'afutat e achicat po sa munza (A.Cossu)◊ solu tue mi ses de cunfortu e m'illébias sa munza ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ betat s'arzola cun tribàgliu e munza ◊ l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu!
2.
me is bidhas genti meda bivit de sa múngia de masoni ◊ s'àcua serbit meda po is múngias de domu ◊ su de cumpònnere s'orrostu est múngia de is ómines
Etimo
ltn.
munia
Traduzioni
Francese
fatigue,
grande fatigue,
surmenage
Inglese
weariness,
strain
Spagnolo
reventón,
paliza
Italiano
affaticaménto,
strapazzo
Tedesco
Strapaze,
Anstrengung.
munziàda , nf Definizione
su munziare; pelea manna, múngia
Sinonimi e contrari
arrebbentu,
cadha,
frica,
istrachidúdine,
strachímini
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réprimande,
semonce,
savon (fam.)
Inglese
scolding
Spagnolo
reventón,
paliza
Italiano
strapazzata
Tedesco
Überanstrengen,
Strapaze,
Anstrengung.
pistatzína , nf Definizione
su istare pistandho, giaendho múngia meda, faendho istracare a tropu
Sinonimi e contrari
cadha,
impodha,
matana,
pista,
pistamentu,
pistatzu
Frasi
a fortza de matanas, masellu e pistatzina iseredant sos benes de ognunu! (S.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grande fatigue
Inglese
anxious exertion
Spagnolo
paliza,
fatiga ansiosa
Italiano
fatica ansiósa
Tedesco
ängstliche Mühe.
pístu , agt, pps, nm Definizione
chi dh'ant pistau, chi portat pistadura; de pistare; genia de pelea meda o múngia chi unu si pigat o dhi giaent po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
ammarchedhau,
pistadu,
spampaniau
/
afarru,
cadha,
matana,
pista
/
afródhiu,
arraolu,
finitzu,
ischinitzu,
pestighinzu
Frasi
mi bollit mandai in poboresa a bivi pistu pistu ◊ so totu pistu de comente apo curtu ◊ zuto sàmbene pistu
2.
za istat buschendhe, ma za l'apo pistu! ◊ ti ant bene pista e irrobbada ◊ a Cristos l'ant apicadu in sa rughe e totu pistu
3.
bai, no ti pighis pistu po una faci de buciuca! ◊ abarrant in su pistu una noti, ma no ant bistu mancunu sperritu, intamus de pigai pisci de carina ◊ fit innútile a si picare pistu: fit semper indiosau de sa connada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
broyé,
pilé,
abattement,
tourment
Inglese
crushed,
torment,
setback
Spagnolo
machacado,
paliza
Italiano
pésto,
pestato,
batòsta,
torménto
Tedesco
zerstoßen,
Schlag,
Stoß.
pòdha , nf Definizione
immarritzone, istrachesa manna chi si faet pigare o chi unu si pigat faendho cosa / fàghere una cosa a p. = a pelea, a trebballu, cun dificurtade
Sinonimi e contrari
cadha,
cària,
cumbata,
impodha,
inzotu,
istimpida,
istripa 1,
matana,
mugna,
pista,
pistapone,
rebbatu
Frasi
funt achénsidos dae sas podhas chena pasu ◊ su trigu iscugutendhe est una prommissa a podhas e afannos ◊ si ndh'est finas pisciada de sa podha chi li ant dadu a punzos e a bucicones ◊ ohi sa podha chi mi at dadu cussa, bataglièndhela a sero e a manzanu! (B.Serra)◊ assiat podha chi ti est dendhe, un'ou!
Traduzioni
Francese
grosse fatigue
Inglese
scolding
Spagnolo
paliza
Italiano
strapazzata
Tedesco
Strapaze.