abidài , vrb: alidai,
alidare Definizione
bogare o torrare àlidu
Sinonimi e contrari
alenare,
anidare
Etimo
ltn.
halitare
Traduzioni
Francese
respirer
Inglese
to breathe
Spagnolo
alentar
Italiano
alitare
Tedesco
hauchen.
alenàre , vrb: alinare Definizione
mandhare a fora su respiru, arrespirare
Sinonimi e contrari
abidai,
anidare
Frasi
aleno ervosas dulcuras furadas dae sa catassa fumosa de s'últimu tortu
2.
intendho su bentu alinendhe acurtzu meu
Etimo
ltn.
alenare
Traduzioni
Francese
respirer,
souffler
Inglese
to breathe,
to blow
Spagnolo
respirar,
soplar
Italiano
respirare,
soffiare
Tedesco
atmen,
blasen.
alénu, àlenu , nm Definizione
s'ària chi intrat a o essit de is prumones portandho s'ossígenu a su sàmbene e leandhondhe s'anidride carbónica, sinónimu fintzes de fortza
Sinonimi e contrari
àbidu,
alentu,
àlinu 1,
isalenu
/
foltza
/
alore
Modi di dire
csn:
bogare, leare, torrare a. = bogare, leare, torrare àlidu, respirare; in d-un'à. = in d-unu sinnu; èssere de sete alenos, o àere sete alenos = èssiri forti meda, corriatzu; èssere a s'a. = morindhe (nadu de malàidu, betzu), finindhe, iscutinendhe (nadu de provista)
Frasi
fit faedhendhe asciuconada e cun s'alenu curtzu ◊ li est manchendhe s'alenu: est morzendhe! ◊ benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu! (A.Dettori)◊ lu giamant e no faedhat, tantu li mancat s'alenu ◊ fut tocadu de partire dae sas iscolas po dare alenu a sa poesia a bolu!
2.
sa domo sua est unu porchile: si b'intrades bos leat s'alenu ◊ no fit cosa de resístere cristianu: leaiat s'alenu su pudore
3.
su "Chi eja!" a Zuanne nche li est essidu in d-un'àlenu
4.
za morit cras, tziu Batore: est de sete alenos!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souffle,
haleine
Inglese
blow,
breathe
Spagnolo
aliento,
soplo
Italiano
sóffio,
àlito,
respiro
Tedesco
Blasen,
Atem.
suài , vrb: sulai,
sulare,
surare Definizione
surbare, bogare o fàere sulu, ària, bentu, fintzes in su sensu de su sonu chi faet s'ària chi essit o passat a fortza; torrare àlidu, bogare súlida, nàrrere calecuna cosa a murrúngiu o a iscúsiu, pònnere in s'origa, nàrrere, giare a ischire; prènnere de sulu, de ària
Sinonimi e contrari
sulvare,
surbiai
/
fruscidare,
frusiai,
moidare,
sulietai,
zumiai
/
respirai,
musciai
Modi di dire
csn:
sulai che píbera = istare a súlidas de arrennegu, survilare; no sulat ne suba e ne suta = no fuedhat, no bollit fuedhai, no muscit (in cobertantza, innòi "suba" est sa buca e "suta" su pertusu)
Frasi
suididhu ca gei iscapat pampa, cussu fogu! ◊ bati linna a su fogu, o cres chi nos sulamus sas ungras?! ◊ cussu frúschiu li pariat su surare de sa colovra
2.
su connau no sulàt prus: si fiat mortu! ◊ babbu tuu depit arriposai: chi nisciunus sulit a dhi segai su meigama! ◊ cussu no iscidiat nudha: chini si dh'at suau?
3.
sos de s'Altu ant detzisu chi pro rezer sa nassione totu devimus sulare buscichedhas de sabone ◊ paret suladu de cantu est rassu, cussu cristianu! ◊ si li alterat dogni pilu e si ponet che píbera a sulare ◊ su malloru, sulendi che píbera, si nci dh'iscudit asuba a conca bàscia isciamiendu is corrus acutzus
Etimo
ltn.
*subilare
Traduzioni
Francese
souffler,
respirer
Inglese
to blow,
to breathe,
to speak
Spagnolo
soplar,
resollar
Italiano
soffiare,
fiatare
Tedesco
blasen,
etwas verlauten lassen.