abidài , vrb: alidai,
alidare Definitzione
bogare o torrare àlidu
Sinònimos e contràrios
alenare,
anidare
Ètimu
ltn.
halitare
Tradutziones
Frantzesu
respirer
Ingresu
to breathe
Ispagnolu
alentar
Italianu
alitare
Tedescu
hauchen.
alenàre , vrb: alinare Definitzione
mandhare a fora su respiru, arrespirare
Sinònimos e contràrios
abidai,
anidare
Frases
aleno ervosas dulcuras furadas dae sa catassa fumosa de s'últimu tortu
2.
intendho su bentu alinendhe acurtzu meu
Ètimu
ltn.
alenare
Tradutziones
Frantzesu
respirer,
souffler
Ingresu
to breathe,
to blow
Ispagnolu
respirar,
soplar
Italianu
respirare,
soffiare
Tedescu
atmen,
blasen.
alénu, àlenu , nm Definitzione
s'ària chi intrat a o essit de is prumones portandho s'ossígenu a su sàmbene e leandhondhe s'anidride carbónica, sinónimu fintzes de fortza
Sinònimos e contràrios
àbidu,
alentu,
àlinu 1,
isalenu
/
foltza
/
alore
Maneras de nàrrere
csn:
bogare, leare, torrare a. = bogare, leare, torrare àlidu, respirare; in d-un'à. = in d-unu sinnu; èssere de sete alenos, o àere sete alenos = èssiri forti meda, corriatzu; èssere a s'a. = morindhe (nadu de malàidu, betzu), finindhe, iscutinendhe (nadu de provista)
Frases
fit faedhendhe asciuconada e cun s'alenu curtzu ◊ li est manchendhe s'alenu: est morzendhe! ◊ benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu! (A.Dettori)◊ lu giamant e no faedhat, tantu li mancat s'alenu ◊ fut tocadu de partire dae sas iscolas po dare alenu a sa poesia a bolu!
2.
sa domo sua est unu porchile: si b'intrades bos leat s'alenu ◊ no fit cosa de resístere cristianu: leaiat s'alenu su pudore
3.
su "Chi eja!" a Zuanne nche li est essidu in d-un'àlenu
4.
za morit cras, tziu Batore: est de sete alenos!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
souffle,
haleine
Ingresu
blow,
breathe
Ispagnolu
aliento,
soplo
Italianu
sóffio,
àlito,
respiro
Tedescu
Blasen,
Atem.
suài , vrb: sulai,
sulare,
surare Definitzione
surbare, bogare o fàere sulu, ària, bentu, fintzes in su sensu de su sonu chi faet s'ària chi essit o passat a fortza; torrare àlidu, bogare súlida, nàrrere calecuna cosa a murrúngiu o a iscúsiu, pònnere in s'origa, nàrrere, giare a ischire; prènnere de sulu, de ària
Sinònimos e contràrios
sulvare,
surbiai
/
fruscidare,
frusiai,
moidare,
sulietai,
zumiai
/
respirai,
musciai
Maneras de nàrrere
csn:
sulai che píbera = istare a súlidas de arrennegu, survilare; no sulat ne suba e ne suta = no fuedhat, no bollit fuedhai, no muscit (in cobertantza, innòi "suba" est sa buca e "suta" su pertusu)
Frases
suididhu ca gei iscapat pampa, cussu fogu! ◊ bati linna a su fogu, o cres chi nos sulamus sas ungras?! ◊ cussu frúschiu li pariat su surare de sa colovra
2.
su connau no sulàt prus: si fiat mortu! ◊ babbu tuu depit arriposai: chi nisciunus sulit a dhi segai su meigama! ◊ cussu no iscidiat nudha: chini si dh'at suau?
3.
sos de s'Altu ant detzisu chi pro rezer sa nassione totu devimus sulare buscichedhas de sabone ◊ paret suladu de cantu est rassu, cussu cristianu! ◊ si li alterat dogni pilu e si ponet che píbera a sulare ◊ su malloru, sulendi che píbera, si nci dh'iscudit asuba a conca bàscia isciamiendu is corrus acutzus
Ètimu
ltn.
*subilare
Tradutziones
Frantzesu
souffler,
respirer
Ingresu
to blow,
to breathe,
to speak
Ispagnolu
soplar,
resollar
Italianu
soffiare,
fiatare
Tedescu
blasen,
etwas verlauten lassen.