Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aprussieràu , pps, agt Definitzione de aprussierai; nau de ccn., chi tenet neghe a prumones po sa prussiera chi portat Tradutziones Frantzesu silicotique Ingresu sick of silicosis Ispagnolu silicótico Italianu silicòtico Tedescu an Silikose leiden.

arrampanài, arrampanàre , vrb: arramponare Definitzione baliare; si narat fintzes in su sensu de arrennèscere a bíere, apubare, assimbigiare Sinònimos e contràrios abbabiai, agguantai, bagiulai, dighire, dollorai Frases no lu poto piús arrampanare! ◊ canno fit imbreacu fit de cracu malu e nessune, petzi geo, resessiat a l'arramponare ◊ isse si creiat balente e no podiat arrampanare sa tzàntara chi li aiant fatu 2. che at arrampanau un'astru chin su telescópiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu supporter, souffrir Ingresu to suffer, to tolerate Ispagnolu aguantar, tolerar Italianu sopportare, tollerare, soffrire Tedescu ertragen, leiden.

arrebbéntu , nm: arrebentu, rebbentu Definitzione pelea manna, patimentu de trebballu o àteru a meda, a tropu, carda manna; arrennegu, tzacu Sinònimos e contràrios cadha, frica, istrachidúdine, istragu, strachímini / arrebbocu Frases sos males sunt prenos de arrebbentu (G.Ruju)◊ làssami isfogare s'arrebbentu, tue, Sardigna, mama protzebbosa! ◊ s'intendhiat unu prantu de arrebbentu chi ti che iscancaiat su coro! ◊ su malu sempre ingannat cun boghes de arrebbentu 2. lassa pèrdere s'arrebbentu e perdònami! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éreintement, souffrance Ingresu fatiguing, sorrow Ispagnolu reventón Italianu straccaménto, sofferènza Tedescu Ermattung, Leiden.

mabadía , nf: maladia, malaria, maledia, mobadia, mobeidia Definitzione cunditzione de un'organísimu animale o vegetale chi patit calecunu male, cosa chi àrterat sa vida normale, cambiamentu contràriu a s'organísimu e chi dhu faet istare male, de dhu fàere fintzes arrimare o mòrrere; si narat fintzes de ideas, pretesas e cumportamentos esageraos, de unu fàere chi no andhat bene e a sa sighia Sinònimos e contràrios male / neche | ctr. saludu, sanidade Maneras de nàrrere csn: colare, passare una m.; pesare dae m. = sanare, comintzare a si ndhe pesare dae su letu una borta passadu su male; m. mala = chi no sanat, grave, chi tirat a longas; fàgherendhe m. (de carchi chistione) = pigaisidha tropu a disprexeri, tropu a pentzamentu; sa m. de tziu Pitanu (chi portàt s'ala segada, ma su bicu sanu) = maladia pro iscusa, de mandronia; ghetaisí a sa m. = betàresi a malàidu, fàghere finta de èssere malàidu Frases de candho at passadu cussa maladia no podet ingullire ◊ si ndi agatat de mobadias mabas! ◊ parit chi siat una maladia chi no fait a sanai ◊ cussa maladia ndhe li est dipesa de su víssiu de fumare ◊ si no imprinzat cheret nàrrere chi tenet maledia ◊ nos inghiriabant totube maledias de mòrrere e fàmine a chintorja (M.Columbu)◊ de cussu mabivatu naràt ca dhi fut benida custa mobeidia (A.Merici) 2. lampu, arratza de maladia custa de istare de una festa a s'àtera! ◊ bella maladia, mih, sa mandronia!… 3. ndi fatzu maladia mala, no ndi torru in sèi! ◊ agiummai ndhe fateit maladia ca su babbu no la lasseit cojare cun chie cheriat issa ◊ parzo pesendhe dae maladia de cantu so débbile ◊ sa maledia mea est chi so iscurtzu, nudu, morindhe de sa gana Tradutziones Frantzesu maladie Ingresu illness Ispagnolu enfermedad Italianu malattìa Tedescu Krankheit, Leiden.

marturàre , vrb: ammarturai*, marturiai, marturiare Definitzione orrúere a malàidu a tempos longos, màrture, chentza ndhe pòdere sanare; sufrire meda, che màrture, guastare, fintzes fàere sufrire o penare Sinònimos e contràrios irmalaidare / allizare / trumentai | ctr. sanai / bodire, gosai Frases a isse lu martúriat su dolore ◊ gighiat sos ojos marturiados de su piantu ◊ tenet una fiza tunconida, marturiada in sa carena barant'annos ◊ sa Sardigna est marturiada de s'isfrutamentu 2. custa prantaza cheret prantada prima chi si martúriet de su totu 3. iscominigaus, no isceis comente marturiai is pòberos?! Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer a long sickness (from) Ispagnolu enfermar, sufrir mucho Italianu patire, soffrire a lungo per malattìa Tedescu leiden.

pascionàre , vrb: apascionare, passionai, passionare Definitzione istare o èssere a passionu, sufrindho, patindho meda; àere dolu, lastimare a ccn. Sinònimos e contràrios penoriare, sufrire | ctr. gosai Frases solu, chentza acunnortu ingrogo e pasciono ◊ su coru miu est passionendi po tui ◊ si a s'amante no l'as piús in cuntzetu, nàralu, ca est passionendhe! ◊ dàemi sa risposta, no mi lessas passionare! ◊ iscàpache s'àinu a pàschere, no lu lessas presu passionendhe! 2. non chèrgio a passionare s'isposa: apenas chi la vides torradindhe, ca s'amante isetat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffrir intensément Ingresu to suffer hard Ispagnolu sufrir, padecer Italianu patire intensaménte Tedescu leiden.

patíre, patíri , vrb Definitzione istare male, sufrire / patire su sidis = abarrai meda sidius, sentza de bufai, mancamentu de àcua, sciutori Sinònimos e contràrios dolorare, pascionare, patèsciri, penai, penoriare, sufrire | ctr. bodire, gosai Frases pro isse marasades e patides, azis aciacos e turmentos ◊ narabbilu, a Nonnora, chi est tropu su patire! ◊ a mei mi fais patiri che ànima in purgadóriu ◊ patire gai no ndhe connoschet cristianu in logu e no ndhe passet su cane! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer Ispagnolu padecer, sufrir Italianu patire Tedescu leiden.

penài , vrb: penare Definitzione sufrire, istare sufrindho, fàere una cosa a sacrifíciu; nau de sa fémina príngia, èssere a dolores illibbertandhosi / penai sa morti = sufrire meda, istentare morindho Sinònimos e contràrios pascionare, patire, peleai, penitai, penoriare, piare, sufrire | ctr. gosai Frases morti, beni e pigamindi: no mi lessis a penai! ◊ fillu miu isfortunau, dèu ti apu penau, dèu ti apu sentiu! (L.Cocco)◊ ses brujendhe in s'eternu disbaratu o ses penendhe ancora in purgadóriu? (P.Casu)◊ a bortas is fillus imbrólliant su babbu e sa mama chi funt penendi po dhus fai èssi cancuna cosa 2. candho la fipo parturindhe l'apo penada duas dies e duas notes: pro bi lassare sa vida, mama e fiza! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer Ispagnolu penar, padecer Italianu penare Tedescu leiden.

penória , nf, nm: penóriu, penúria Definitzione totugantu su chi faet sufrire meda, istare male Sinònimos e contràrios pena, peneténscia, suferéncia, sufrimentu / ttrs. pindúriu | ctr. contentu, gosa Frases ite mundhu de anneu e de penória formadu dae sos malos cristianos! ◊ sunt contendhe contos de dolore e de penúria, cosas de sa vida Tradutziones Frantzesu souffrance Ingresu suffering Ispagnolu padecimiento Italianu sofferénza Tedescu Schmerz, Leiden.

penoriàre , vrb: penuriai, penuriare Definitzione istare sufrindho a tempus meda, èssere in su bisóngiu Sinònimos e contràrios pascionare, patèsciri, penai, penetentziai, sufrire | ctr. bodire, gosai Frases est penoriendhe, curendhe e chentza bi sanare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer Ispagnolu penar, sufrir Italianu penare, patire Tedescu leiden.

suferéncia, suferénscia , nf: suferéntzia Definitzione su sufrire, su istare patindho Sinònimos e contràrios patimentu, penória, sufrimentu / cdh. sufaréntzia | ctr. contentu, gosa Frases is notes passadas in mesu de su fritu furint oras de suferéntzia ◊ sa suferéntzia est unu castigu malu a sanai! ◊ fit pro me una suferéntzia a bídere e intèndhere su dolore in sos àteros ◊ non timas, Bachisé: deo ti cherzo bene e cumprendho sas suferéntzias tuas ◊ mi arregordu de is suferéntzias candu femu andada a Castedhu po s'iscola média Tradutziones Frantzesu souffrance Ingresu pain Ispagnolu sufrimiento Italianu sofferénza Tedescu Leiden.

sufriméntu , nm: assufrimentu, sunfrimentu Definitzione su sufrire, su istare male de salude o de àteru, dispràxios Sinònimos e contràrios patimentu, penória, suferéncia, supia | ctr. contentu, gosa, prégiu, recreu Frases cantu sufrimentu: mezus chi sa morte benzat una borta sola! ◊ totus is mammas faint a unu fillu donu de su sunfrimentu e penas de sa vida ◊ unu si no li dolet nudha no betat ohis de sufrimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffrance Ingresu suffering Ispagnolu sufrimiento Italianu sofferénza Tedescu Leiden.

sufríre, sufríri , vrb: sunfrire, sunfriri Definitzione patire calecunu male, àere dispraxere: cun sa nega bolet nàrrere baliare, padire / pps. sufridu, sufertu Sinònimos e contràrios addannare, pascionare, patèsciri, patire, penai, sufritare / abbabiai | ctr. bodire, gosai Frases in mesu a cantu as sufertu t'istas ancora dormida! 2. no podint sunfriri ca Pepinedha est artziendi in gradu! Tradutziones Frantzesu souffrir Ingresu to suffer Ispagnolu sufrir Italianu soffrire Tedescu leiden.

«« Torra a chircare