anciulía , nf: antzulia Definitzione
maladia chi no lassat mòvere, chi faet a dolore a si mòvere, de istare arrimaos; maladia mala a sanare, chi tirat a longas, chi no sanat, marturia
Sinònimos e contràrios
càncara,
ciancanu
/
ciaca,
indema,
marturia
Frases
s'antzulia de sa betzesa: cun d-unu ladu sicu e in sa cadrea cun sas rodas!
2.
apo passadu prus de annu e mesu de antzulia in domo ◊ consola onzi suferente, su chi suspirat in s'antzulia ◊ pro cantu sia abbituadu a bívere in antzulia, baranta oto dies chi so in su letu sunt medas etotu
Terminologia iscientìfica
mld
Tradutziones
Frantzesu
ankylose,
maladie chronique
Ingresu
ankylosis,
chronic illness
Ispagnolu
anquilosis,
enfermedad crónica
Italianu
anchilòsi,
malattìa crònica
Tedescu
Ankylose,
chronische Krankheit.
ciàca , nf Definitzione
male, nésiga; male chi durat, malu a sanare
Sinònimos e contràrios
antzulia
Terminologia iscientìfica
mld
Tradutziones
Frantzesu
maladie chronique,
cachexie
Ingresu
cachexy
Ispagnolu
enfermedad crónica,
dolencia,
caquexia
Italianu
malattìa crònica,
cachessìa
Tedescu
Kachexie.
cuartufràssu, cuartuvàlsu, cuartuvràssu , nm Definitzione
genia de maladia chi benit a is peis de unos cantu animales
Terminologia iscientìfica
mld
Ètimu
itl.
quarto falso
Tradutziones
Frantzesu
rhagade
Ingresu
rhagas
Ispagnolu
ragadía,
enfermedad de los pies
Italianu
ràgade
Tedescu
Schrunde.
dèma , nf: atema,
demma,
tema Definitzione
maladia chi tirat a longas, aintru de sa carena e mancu bene connota, fintzes arremadiu, pecu
Sinònimos e contràrios
antzulia,
ciaca,
indema,
insemia,
témiu,
tzemia
/
defeta,
peca 1
2.
mi dolet a mortóriu unu prumone, no potzo mancu respirae pro sa dema
3.
sa dema cosa sua est chi est mandroni
Tradutziones
Frantzesu
misère,
maladie
Ingresu
ailment
Ispagnolu
enfermedad
Italianu
magagna,
malattìa crònica
Tedescu
Gebrechen.
incalèschere , vrb Definitzione
nau de unu male, impeorare, tirare a tempus longu chentza sanare
Sinònimos e contràrios
incruai,
incrudèschere
Ètimu
ltn.
incalescere
Tradutziones
Frantzesu
aggraver,
devenir chronique
Ingresu
to aggravate
Ispagnolu
volverse crónica una enfermedad
Italianu
rincrudire,
diventar crònico
Tedescu
sich verschärfen.
indèma , nf Definitzione
maladia mala a sanare, chi tirat a longas, chi no sanat, su no sanare de una maladia
Sinònimos e contràrios
dema*,
marturia
Tradutziones
Frantzesu
chronicité
Ingresu
chronicity
Ispagnolu
dolencia,
enfermedad crónica
Italianu
cronicità
Tedescu
chronischer Charakter.
mabadía , nf: maladia,
malaria,
maledia,
mobadia,
mobeidia Definitzione
cunditzione de un'organísimu animale o vegetale chi patit calecunu male, cosa chi àrterat sa vida normale, cambiamentu contràriu a s'organísimu e chi dhu faet istare male, de dhu fàere fintzes arrimare o mòrrere; si narat fintzes de ideas, pretesas e cumportamentos esageraos, de unu fàere chi no andhat bene e a sa sighia
Sinònimos e contràrios
male
/
neche
| ctr.
saludu,
sanidade
Maneras de nàrrere
csn:
colare, passare una m.; pesare dae m. = sanare, comintzare a si ndhe pesare dae su letu una borta passadu su male; m. mala = chi no sanat, grave, chi tirat a longas; fàgherendhe m. (de carchi chistione) = pigaisidha tropu a disprexeri, tropu a pentzamentu; sa m. de tziu Pitanu (chi portàt s'ala segada, ma su bicu sanu) = maladia pro iscusa, de mandronia; ghetaisí a sa m. = betàresi a malàidu, fàghere finta de èssere malàidu
Frases
de candho at passadu cussa maladia no podet ingullire ◊ si ndi agatat de mobadias mabas! ◊ parit chi siat una maladia chi no fait a sanai ◊ cussa maladia ndhe li est dipesa de su víssiu de fumare ◊ si no imprinzat cheret nàrrere chi tenet maledia ◊ nos inghiriabant totube maledias de mòrrere e fàmine a chintorja (M.Columbu)◊ de cussu mabivatu naràt ca dhi fut benida custa mobeidia (A.Merici)
2.
lampu, arratza de maladia custa de istare de una festa a s'àtera! ◊ bella maladia, mih, sa mandronia!…
3.
ndi fatzu maladia mala, no ndi torru in sèi! ◊ agiummai ndhe fateit maladia ca su babbu no la lasseit cojare cun chie cheriat issa ◊ parzo pesendhe dae maladia de cantu so débbile ◊ sa maledia mea est chi so iscurtzu, nudu, morindhe de sa gana
Tradutziones
Frantzesu
maladie
Ingresu
illness
Ispagnolu
enfermedad
Italianu
malattìa
Tedescu
Krankheit,
Leiden.
tèma , nf: atema,
dema,
tzema (sa t. = nr. satèma) Definitzione
càusa, iscusa de unu male, maladia mancari no grave; fintzes prantu longu
Sinònimos e contràrios
ciaca,
insemia,
iscóticu,
iscúgia,
mendhea,
taca 3,
témiu,
tzemia*
Frases
as collidu tema: mi pares tunconidu
Tradutziones
Frantzesu
symptôme
Ingresu
illness beginning
Ispagnolu
principio de enfermedad
Italianu
difètto alla salute,
princìpio di malattìa
Tedescu
schlechte Gesundheit,
Anfang einer Krankheit.
topímene, topímine , nm: (su t. = nr. sutopímene)
ciopímine,
sopímini,
tzopímene* Definitzione
pecu de s'andhata, maladia chi pigat su bestiàmene a peis faendhodhu camminare a tzopu
Sinònimos e contràrios
assópiu,
insopímini,
topia,
topíghine,
topine
Frases
apoi de sa maladia de su topímene li sunt adduradas tres crabitas
Terminologia iscientìfica
mld
Tradutziones
Frantzesu
piétin
Ingresu
foot-and-mouth desease
Ispagnolu
cojera producida en las reses por una enfermedad
Italianu
zoppina,
zoppìa
Tedescu
Hinken,
Maul-und Klauenseuche.