anciulía , nf: antzulia Definizione
maladia chi no lassat mòvere, chi faet a dolore a si mòvere, de istare arrimaos; maladia mala a sanare, chi tirat a longas, chi no sanat, marturia
Sinonimi e contrari
càncara,
ciancanu
/
ciaca,
indema,
marturia
Frasi
s'antzulia de sa betzesa: cun d-unu ladu sicu e in sa cadrea cun sas rodas!
2.
apo passadu prus de annu e mesu de antzulia in domo ◊ consola onzi suferente, su chi suspirat in s'antzulia ◊ pro cantu sia abbituadu a bívere in antzulia, baranta oto dies chi so in su letu sunt medas etotu
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
ankylose,
maladie chronique
Inglese
ankylosis,
chronic illness
Spagnolo
anquilosis,
enfermedad crónica
Italiano
anchilòsi,
malattìa crònica
Tedesco
Ankylose,
chronische Krankheit.
ciàca , nf Definizione
male, nésiga; male chi durat, malu a sanare
Sinonimi e contrari
antzulia
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
maladie chronique,
cachexie
Inglese
cachexy
Spagnolo
enfermedad crónica,
dolencia,
caquexia
Italiano
malattìa crònica,
cachessìa
Tedesco
Kachexie.
cuartufràssu, cuartuvàlsu, cuartuvràssu , nm Definizione
genia de maladia chi benit a is peis de unos cantu animales
Terminologia scientifica
mld
Etimo
itl.
quarto falso
Traduzioni
Francese
rhagade
Inglese
rhagas
Spagnolo
ragadía,
enfermedad de los pies
Italiano
ràgade
Tedesco
Schrunde.
dèma , nf: atema,
demma,
tema Definizione
maladia chi tirat a longas, aintru de sa carena e mancu bene connota, fintzes arremadiu, pecu
Sinonimi e contrari
antzulia,
ciaca,
indema,
insemia,
témiu,
tzemia
/
defeta,
peca 1
2.
mi dolet a mortóriu unu prumone, no potzo mancu respirae pro sa dema
3.
sa dema cosa sua est chi est mandroni
Traduzioni
Francese
misère,
maladie
Inglese
ailment
Spagnolo
enfermedad
Italiano
magagna,
malattìa crònica
Tedesco
Gebrechen.
incalèschere , vrb Definizione
nau de unu male, impeorare, tirare a tempus longu chentza sanare
Sinonimi e contrari
incruai,
incrudèschere
Etimo
ltn.
incalescere
Traduzioni
Francese
aggraver,
devenir chronique
Inglese
to aggravate
Spagnolo
volverse crónica una enfermedad
Italiano
rincrudire,
diventar crònico
Tedesco
sich verschärfen.
indèma , nf Definizione
maladia mala a sanare, chi tirat a longas, chi no sanat, su no sanare de una maladia
Sinonimi e contrari
dema*,
marturia
Traduzioni
Francese
chronicité
Inglese
chronicity
Spagnolo
dolencia,
enfermedad crónica
Italiano
cronicità
Tedesco
chronischer Charakter.
mabadía , nf: maladia,
malaria,
maledia,
mobadia,
mobeidia Definizione
cunditzione de un'organísimu animale o vegetale chi patit calecunu male, cosa chi àrterat sa vida normale, cambiamentu contràriu a s'organísimu e chi dhu faet istare male, de dhu fàere fintzes arrimare o mòrrere; si narat fintzes de ideas, pretesas e cumportamentos esageraos, de unu fàere chi no andhat bene e a sa sighia
Sinonimi e contrari
male
/
neche
| ctr.
saludu,
sanidade
Modi di dire
csn:
colare, passare una m.; pesare dae m. = sanare, comintzare a si ndhe pesare dae su letu una borta passadu su male; m. mala = chi no sanat, grave, chi tirat a longas; fàgherendhe m. (de carchi chistione) = pigaisidha tropu a disprexeri, tropu a pentzamentu; sa m. de tziu Pitanu (chi portàt s'ala segada, ma su bicu sanu) = maladia pro iscusa, de mandronia; ghetaisí a sa m. = betàresi a malàidu, fàghere finta de èssere malàidu
Frasi
de candho at passadu cussa maladia no podet ingullire ◊ si ndi agatat de mobadias mabas! ◊ parit chi siat una maladia chi no fait a sanai ◊ cussa maladia ndhe li est dipesa de su víssiu de fumare ◊ si no imprinzat cheret nàrrere chi tenet maledia ◊ nos inghiriabant totube maledias de mòrrere e fàmine a chintorja (M.Columbu)◊ de cussu mabivatu naràt ca dhi fut benida custa mobeidia (A.Merici)
2.
lampu, arratza de maladia custa de istare de una festa a s'àtera! ◊ bella maladia, mih, sa mandronia!…
3.
ndi fatzu maladia mala, no ndi torru in sèi! ◊ agiummai ndhe fateit maladia ca su babbu no la lasseit cojare cun chie cheriat issa ◊ parzo pesendhe dae maladia de cantu so débbile ◊ sa maledia mea est chi so iscurtzu, nudu, morindhe de sa gana
Traduzioni
Francese
maladie
Inglese
illness
Spagnolo
enfermedad
Italiano
malattìa
Tedesco
Krankheit,
Leiden.
tèma , nf: atema,
dema,
tzema (sa t. = nr. satèma) Definizione
càusa, iscusa de unu male, maladia mancari no grave; fintzes prantu longu
Sinonimi e contrari
ciaca,
insemia,
iscóticu,
iscúgia,
mendhea,
taca 3,
témiu,
tzemia*
Frasi
as collidu tema: mi pares tunconidu
Traduzioni
Francese
symptôme
Inglese
illness beginning
Spagnolo
principio de enfermedad
Italiano
difètto alla salute,
princìpio di malattìa
Tedesco
schlechte Gesundheit,
Anfang einer Krankheit.
topímene, topímine , nm: (su t. = nr. sutopímene)
ciopímine,
sopímini,
tzopímene* Definizione
pecu de s'andhata, maladia chi pigat su bestiàmene a peis faendhodhu camminare a tzopu
Sinonimi e contrari
assópiu,
insopímini,
topia,
topíghine,
topine
Frasi
apoi de sa maladia de su topímene li sunt adduradas tres crabitas
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
piétin
Inglese
foot-and-mouth desease
Spagnolo
cojera producida en las reses por una enfermedad
Italiano
zoppina,
zoppìa
Tedesco
Hinken,
Maul-und Klauenseuche.