dòlere , vrb: doli,
dòliri Definitzione
provare o sentire su dolore po calecunu male a sa carena, fàere male; sentire dispraxere po css. male o dannu: s'impreat solu sa 3ˆ p. singulare de unu modu finiu (mi, ti, li dolet, nos, bos, lis dolet, doliat, e totu deasi), s’inf., pps. e ger. / pps. dófidu, dólfidu, dórfiu, dólidu, dóliu, dóssiu
Sinònimos e contràrios
incrèschere,
incrudèschere
/
dispiàchere
Frases
dae su pódhighe malu mi ndhe dolet totu su bratzu ◊ mi est dolindhe meda, custa pistadura, como a sàmbene fritu ◊ narabbilu a mamma, fizu meu, inue ti dolet! ◊ mi ses tochendi aundi mi dolit ◊ no mi sunt mai dólias is origas
2.
a nois nos dolet su dannu chi ant tentu in cussa famíllia! ◊ mi dolit su coru solu su pensai ◊ su èssere pecadore mi dolet cantu su èssere bisonzosu
Ètimu
ltn.
dolere
Tradutziones
Frantzesu
avoir mal
Ingresu
to ache
Ispagnolu
sentir dolor,
sentir
Italianu
sentire il dolóre,
dolére,
rincréscere
Tedescu
weh tun,
leid tun.
gelài 1, gelàre , vrb: zelare Definitzione
àere, pònnere o sentire gelu, regelu contras a unu o calecuna cosa / g. male a unu = no piàghere; pro chi eo male ti gele = mancari no ti piaga
Frases
fustei puru est istróllica, no s'iscít a chini istimat e a chini gelat: cussas puru funt fillas! ◊ "m'istimat, mi gelat" funt is fuedhus chi narant ispollendi unu frori po biri comenti arresurtat…
Ètimu
itl.
gelare
Tradutziones
Frantzesu
avoir de l'aversion contre qqn.,
antipathie
Ingresu
to feel a strong dislike
Ispagnolu
sentir antipatía
Italianu
sentire avversióne,
antipatìa,
detestare
Tedescu
gefroren,
eisig,
Eis.
grisài 1, grisàre , vrb: crisare 1 Definitzione
provare ischifu, agatare una cosa de gustu deasi malu de fàere agiummai a gana mala
Sinònimos e contràrios
abborrèschere,
afeai,
ascamare,
aschiai,
ghelestiare,
ischifare,
ispucire,
orrèschere
Frases
a fortza de ndi papai, dhu seu fintzas grisendi ◊ àcua de grifoni no ndi poneus prus mancu a coxinai, de candu dh'eus grisada ◊ su pisedhu portàt facioni, dèu dhu grisai e no ndi papai ◊ in cussa figu sicada dhui apu agatau una musca e seu papendidha grisa grisa
Tradutziones
Frantzesu
éprouver du dégoût
Ingresu
to loathe
Ispagnolu
sentir asco,
repugnar
Italianu
schifare,
aver ribrézzo
Tedescu
verschmähen.
ischivíre , vrb: schiviri Definitzione
tènnere àscamu, ischifu, de sa cosa
Sinònimos e contràrios
aschiare,
grisai 1,
ischifare
Tradutziones
Frantzesu
éprouver du dégoût,
refuser
Ingresu
to loathe,
to refuse
Ispagnolu
sentir asco
Italianu
provare schifo,
rifiutare
Tedescu
ekeln,
nicht vertragen.
sentíre, sentíri , vrb: sentzire Definitzione
su si sapire o provare unu dolore o calecuna cosa chi dispraxet aintru de sa carena chentza ischire cun precisione inue (ma fintzes de comente sa fémina príngia si sapit de s'illibbertare); provare in s'ànimu dispraxere, tristura, làstima o dolu po ccn. o calecuna cosa andhada male, de malu; bastare s'ànimu, èssere animosos / sentire cosa a unu = tènnere calecuna cosa contras a unu
Sinònimos e contràrios
dispiàghere
/
lastimai
Frases
e candho si est sentida muzere tua? ◊ passat una cira e dèu non mi seu sentira de nudha: torrat sa levarora po mi visitai e nascit su pipiu! ◊ cussa berbeghe est sentida: oe o cras anzat ◊ naro sas cosas comente las sento ◊ custos no sentint ne birgonza e ne dannu ◊ ògios bellos, nàdemi ite sentides cun megus! ◊ chie at sàmbene caldu no si ndhe sentit de sas temporadas ◊ est rutu e si sentit ancora de sa ruta ◊ comente ti sentis, como? ◊ at leadu una cadha mala, si est sentidu fintzas male ◊ sa dí chi si est sentiu no at papau nudha de dhu fai mali ◊ iat incumentzau a tenni pauria e a si sentiri ◊ issu si fiat sentziu de bronchite
2.
sento, Sardigna, cudha voluntade de gherrare sufrindhe pro sa tua libbertade (A.Casula)◊ sento chi a bois so lassendhe sentza amparu ◊ no cretast chi bivu in axiu: sentu solu a èssiri istau che pipiu, cun tui! ◊ so sentindhe chi si la murghent puru sa crabita chi mi che ant furadu! ◊ lu sunt sentendhe prus a mortu chi no a biu ◊ sento sos chi sunt in pena pro cudhos chi no sunt torrados ◊ issa no at sentitu su bene pérdiu ◊ sentius zòvanos e betzos, candho morint!◊ la sento s'assione mala chi mi as fatu e sos malos faedhos chi ti apo intesu!
3.
si mi sentis cosa, naramilu in cara! ◊ proite no m'iscries: mi sentis carchi mancàntzia? ◊ si sentis alguna cosa, filla, perdona! (L.Matta)
4.
no mi la sento a fàghere totu cussu caminu
Tradutziones
Frantzesu
éprouver,
regretter,
plaindre
Ingresu
to feel,
to be sorry (for)
Ispagnolu
sentir
Italianu
sentire,
dolérsi,
compiàngere
Tedescu
fühlen,
bedauern,
beweinen.
stenteriài , vrb: istantariare* Definitzione
est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu
Sinònimos e contràrios
desatinai,
ilbarionare,
iscassoletare,
sciolloriai,
strollicai
/
abbadherigare,
ammustèlchere,
dilmagiare,
ildimajare,
intostai,
sdemmaniai
Frases
mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai!
2.
dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"!
Tradutziones
Frantzesu
éprouver une douleur déchirante
Ingresu
to feel a very sharp pain
Ispagnolu
sentir un dolor muy fuerte
Italianu
provare un dolóre fortìssimo
Tedescu
einen stechenden Schmerz empfinden.
surrungiài , vrb Definitzione
coment'e murrungiare, ma nau in su sensu de si dispràxere, impudare
Sinònimos e contràrios
dispiàchere,
morrugnare
Frases
"Pobidhu miu mi at lassau!", surrúngiat a tretus, fadendusí su signali de sa gruxi ◊ ma dh'apu surrungiau, lah, a si ndi èssi sicada cussa mata de figu! ◊ su chi surrungiàt fiat de no ai pótziu istruncai su vítziu intragnau in cussus logus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
regretter
Ingresu
to regret
Ispagnolu
lamentar,
sentir
Italianu
rimpiàngere
Tedescu
beweinen,
nachtrauern.