abbrusciàre , vrb: abbrussare,
abbrutzai,
abbrutzare,
abbultzare,
abbursai,
abburtzai,
abburtzare Definitzione
tocare su brúciu po connòschere su motu de s'artéria, su tochedhu de su coru; mòvere is bratzos, istrínghere cun is bratzos, cun is brúcios, a logos giare e istrínghere sa manu saludandho
Sinònimos e contràrios
apulsai,
brucitai
/
anatare
Frases
bengat, su dotori, a mi abburtzai! ◊ bi at dutore chi ti faghet sa retzeta e mancu ti abbrutzat ◊ mi abbultzo: su coro est martedhendhe ◊ pustis chi si l'at bene abbadiada l'abbrúsciat e fit débbile de motu
2.
Tzipirianu si nc'est ghetau a s'àcua: dhu bideis abbrutzendi? ◊ ndhe apo abbrussadu de àrbures, sempre a su piga e fala a segare sida a su bestiàmine!…
3.
aus annovau e abbursau is amigus partendu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tâter le pouls au poignet,
prendre le pouls
Ingresu
to feel s.o.’s pulse
Ispagnolu
tomar el pulso
Italianu
tastare il pólso
Tedescu
den Puls fühlen.
afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definitzione
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Sinònimos e contràrios
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se sentir coupable
Ingresu
to feel guilty about stg
Ispagnolu
faltar,
tener la conciencia sucia
Italianu
sentirsi in cólpa,
in fallo
Tedescu
sich schuldig fühlen.
annozàre , vrb: annugiai,
annungiai,
annuzare Definitzione
su si pigare annozu, su si fàere tristu
Sinònimos e contràrios
abbrodhiare,
abbudhai,
abbujare,
abbuscinare,
acasidhare,
aconchedhare,
annicare,
atrafudhai,
pirmare
Frases
si burlo eo si annuzant e mi faghent sas ficas ◊ su pentzai ca una picioca in su mellus de bivi si nd'iat a èssi dépia andai dhi annugiàt su coru
2.
che néula de maju si annuzat e iscrarit onzi die
Ètimu
ctl.
anujar
Tradutziones
Frantzesu
se vexer,
bouder
Ingresu
to resent,
to sulk
Ispagnolu
resentirse,
picarse
Italianu
risentirsi,
imbronciarsi
Tedescu
sich beleidigt fühlen,
schmollen.
imprumonàre , vrb: impulmonare Definitzione
giare, pigare o fàere pigare múngia, arrennegu o tzacu meda
Sinònimos e contràrios
abbrodhiare,
abbuscinare,
acasidhare,
acubare,
afelonare,
amprudhiare,
annicare,
aprummonare,
pirmare,
strugnai
/
aciopai,
auntzare,
inciulai,
insissiligai,
intzullire,
umprigare
Frases
si est impulmonada ca no l'amus cumbidada a s'afidu ◊ l'ant impulmonadu contr'a su mastru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se vexer
Ingresu
to resent
Ispagnolu
resentirse
Italianu
risentirsi
Tedescu
sich beleidigt fühlen.
picài 3 , vrb rfl Definitzione
cunsiderare o sentire calecuna cosa coment'e un'ofesa
Sinònimos e contràrios
alloroscare,
chischisari,
pirmare
Ètimu
spn.
picar
Tradutziones
Frantzesu
se vexer,
se piquer
Ingresu
to feel hurt (by sthg)
Ispagnolu
picarse
Italianu
offèndersi,
impermalirsi
Tedescu
sich beleidigt fühlen.
proài , vrb: proare,
probare,
progare,
provai,
provare Definitzione
fàere calecuna cosa po bíere comente essit, si andhat bene o àteru, po iscumbatare e averguare calecuna cosa, po àere sa cunfirma de una duda; sentire calecuna cosa in sa carena o in s'ànimu; fortzare, pònnere cosa a isfortzu
Maneras de nàrrere
csn:
provai a + vrb. = fàghere una cosa a meda, a mal'istropiadura, a tropu; proare sas fortzas = fàghere irfortzu mannu a cantu si podet, fagher fàghere irfortzu
Frases
aite no ti proas a fàghere cussu, ca bides sa música?!…◊ totu sa genti provàt a bocí su mostru ma nudha! ◊ ajó, prova tui, immui, a fai sa firma bèni! ◊ ant fintzas provau a tocai is bòis de istrumbu, ma no boliant prus andai ◊ a su proa proa, amus fatu, fatu, fintzas a candho bi semus revéntidos ◊ bonu za paret: proadu ebbia cheret! ◊ chie no lu progat no bi credet
2.
bos ant proadu s'imbrollu: ite bregunza in cudhos logos chi l'ant a ischire! ◊ sa die chi mi provas un'ingannu tènemi pro malignu e traitore ◊ pro isperiéntzia tenimus proadu chi si morit de dogni atzidente ◊ chie creet - at nadu Cristos - mi lu proat faghindhe su chi deo li apo nadu ◊ nara si unu símile difetu in custu modu proadu mi as mai!
4.
no ti dha provis meda, sa conca, no ti noxat!…
5.
ant provau a ndi ghetai, de sali!…◊ ant provau a ndi papai: agiummai no ndi lassant!
Ètimu
ltn.
probare
Tradutziones
Frantzesu
prouver,
démontrer
Ingresu
to prove
Ispagnolu
probar,
comprobar
Italianu
provare,
testare,
comprovare
Tedescu
probieren,
ausprobieren,
prüfen,
fühlen,
empfinden,
beweisen.
sentíre, sentíri , vrb: sentzire Definitzione
su si sapire o provare unu dolore o calecuna cosa chi dispraxet aintru de sa carena chentza ischire cun precisione inue (ma fintzes de comente sa fémina príngia si sapit de s'illibbertare); provare in s'ànimu dispraxere, tristura, làstima o dolu po ccn. o calecuna cosa andhada male, de malu; bastare s'ànimu, èssere animosos / sentire cosa a unu = tènnere calecuna cosa contras a unu
Sinònimos e contràrios
dispiàghere
/
lastimai
Frases
e candho si est sentida muzere tua? ◊ passat una cira e dèu non mi seu sentira de nudha: torrat sa levarora po mi visitai e nascit su pipiu! ◊ cussa berbeghe est sentida: oe o cras anzat ◊ naro sas cosas comente las sento ◊ custos no sentint ne birgonza e ne dannu ◊ ògios bellos, nàdemi ite sentides cun megus! ◊ chie at sàmbene caldu no si ndhe sentit de sas temporadas ◊ est rutu e si sentit ancora de sa ruta ◊ comente ti sentis, como? ◊ at leadu una cadha mala, si est sentidu fintzas male ◊ sa dí chi si est sentiu no at papau nudha de dhu fai mali ◊ iat incumentzau a tenni pauria e a si sentiri ◊ issu si fiat sentziu de bronchite
2.
sento, Sardigna, cudha voluntade de gherrare sufrindhe pro sa tua libbertade (A.Casula)◊ sento chi a bois so lassendhe sentza amparu ◊ no cretast chi bivu in axiu: sentu solu a èssiri istau che pipiu, cun tui! ◊ so sentindhe chi si la murghent puru sa crabita chi mi che ant furadu! ◊ lu sunt sentendhe prus a mortu chi no a biu ◊ sento sos chi sunt in pena pro cudhos chi no sunt torrados ◊ issa no at sentitu su bene pérdiu ◊ sentius zòvanos e betzos, candho morint!◊ la sento s'assione mala chi mi as fatu e sos malos faedhos chi ti apo intesu!
3.
si mi sentis cosa, naramilu in cara! ◊ proite no m'iscries: mi sentis carchi mancàntzia? ◊ si sentis alguna cosa, filla, perdona! (L.Matta)
4.
no mi la sento a fàghere totu cussu caminu
Tradutziones
Frantzesu
éprouver,
regretter,
plaindre
Ingresu
to feel,
to be sorry (for)
Ispagnolu
sentir
Italianu
sentire,
dolérsi,
compiàngere
Tedescu
fühlen,
bedauern,
beweinen.