dòlere , vrb: doli,
dòliri Definizione
provare o sentire su dolore po calecunu male a sa carena, fàere male; sentire dispraxere po css. male o dannu: s'impreat solu sa 3ˆ p. singulare de unu modu finiu (mi, ti, li dolet, nos, bos, lis dolet, doliat, e totu deasi), s’inf., pps. e ger. / pps. dófidu, dólfidu, dórfiu, dólidu, dóliu, dóssiu
Sinonimi e contrari
incrèschere,
incrudèschere
/
dispiàchere
Frasi
dae su pódhighe malu mi ndhe dolet totu su bratzu ◊ mi est dolindhe meda, custa pistadura, como a sàmbene fritu ◊ narabbilu a mamma, fizu meu, inue ti dolet! ◊ mi ses tochendi aundi mi dolit ◊ no mi sunt mai dólias is origas
2.
a nois nos dolet su dannu chi ant tentu in cussa famíllia! ◊ mi dolit su coru solu su pensai ◊ su èssere pecadore mi dolet cantu su èssere bisonzosu
Etimo
ltn.
dolere
Traduzioni
Francese
avoir mal
Inglese
to ache
Spagnolo
sentir dolor,
sentir
Italiano
sentire il dolóre,
dolére,
rincréscere
Tedesco
weh tun,
leid tun.
gelài 1, gelàre , vrb: zelare Definizione
àere, pònnere o sentire gelu, regelu contras a unu o calecuna cosa / g. male a unu = no piàghere; pro chi eo male ti gele = mancari no ti piaga
Frasi
fustei puru est istróllica, no s'iscít a chini istimat e a chini gelat: cussas puru funt fillas! ◊ "m'istimat, mi gelat" funt is fuedhus chi narant ispollendi unu frori po biri comenti arresurtat…
Etimo
itl.
gelare
Traduzioni
Francese
avoir de l'aversion contre qqn.,
antipathie
Inglese
to feel a strong dislike
Spagnolo
sentir antipatía
Italiano
sentire avversióne,
antipatìa,
detestare
Tedesco
gefroren,
eisig,
Eis.
grisài 1, grisàre , vrb: crisare 1 Definizione
provare ischifu, agatare una cosa de gustu deasi malu de fàere agiummai a gana mala
Sinonimi e contrari
abborrèschere,
afeai,
ascamare,
aschiai,
ghelestiare,
ischifare,
ispucire,
orrèschere
Frasi
a fortza de ndi papai, dhu seu fintzas grisendi ◊ àcua de grifoni no ndi poneus prus mancu a coxinai, de candu dh'eus grisada ◊ su pisedhu portàt facioni, dèu dhu grisai e no ndi papai ◊ in cussa figu sicada dhui apu agatau una musca e seu papendidha grisa grisa
Traduzioni
Francese
éprouver du dégoût
Inglese
to loathe
Spagnolo
sentir asco,
repugnar
Italiano
schifare,
aver ribrézzo
Tedesco
verschmähen.
ischivíre , vrb: schiviri Definizione
tènnere àscamu, ischifu, de sa cosa
Sinonimi e contrari
aschiare,
grisai 1,
ischifare
Traduzioni
Francese
éprouver du dégoût,
refuser
Inglese
to loathe,
to refuse
Spagnolo
sentir asco
Italiano
provare schifo,
rifiutare
Tedesco
ekeln,
nicht vertragen.
sentíre, sentíri , vrb: sentzire Definizione
su si sapire o provare unu dolore o calecuna cosa chi dispraxet aintru de sa carena chentza ischire cun precisione inue (ma fintzes de comente sa fémina príngia si sapit de s'illibbertare); provare in s'ànimu dispraxere, tristura, làstima o dolu po ccn. o calecuna cosa andhada male, de malu; bastare s'ànimu, èssere animosos / sentire cosa a unu = tènnere calecuna cosa contras a unu
Sinonimi e contrari
dispiàghere
/
lastimai
Frasi
e candho si est sentida muzere tua? ◊ passat una cira e dèu non mi seu sentira de nudha: torrat sa levarora po mi visitai e nascit su pipiu! ◊ cussa berbeghe est sentida: oe o cras anzat ◊ naro sas cosas comente las sento ◊ custos no sentint ne birgonza e ne dannu ◊ ògios bellos, nàdemi ite sentides cun megus! ◊ chie at sàmbene caldu no si ndhe sentit de sas temporadas ◊ est rutu e si sentit ancora de sa ruta ◊ comente ti sentis, como? ◊ at leadu una cadha mala, si est sentidu fintzas male ◊ sa dí chi si est sentiu no at papau nudha de dhu fai mali ◊ iat incumentzau a tenni pauria e a si sentiri ◊ issu si fiat sentziu de bronchite
2.
sento, Sardigna, cudha voluntade de gherrare sufrindhe pro sa tua libbertade (A.Casula)◊ sento chi a bois so lassendhe sentza amparu ◊ no cretast chi bivu in axiu: sentu solu a èssiri istau che pipiu, cun tui! ◊ so sentindhe chi si la murghent puru sa crabita chi mi che ant furadu! ◊ lu sunt sentendhe prus a mortu chi no a biu ◊ sento sos chi sunt in pena pro cudhos chi no sunt torrados ◊ issa no at sentitu su bene pérdiu ◊ sentius zòvanos e betzos, candho morint!◊ la sento s'assione mala chi mi as fatu e sos malos faedhos chi ti apo intesu!
3.
si mi sentis cosa, naramilu in cara! ◊ proite no m'iscries: mi sentis carchi mancàntzia? ◊ si sentis alguna cosa, filla, perdona! (L.Matta)
4.
no mi la sento a fàghere totu cussu caminu
Traduzioni
Francese
éprouver,
regretter,
plaindre
Inglese
to feel,
to be sorry (for)
Spagnolo
sentir
Italiano
sentire,
dolérsi,
compiàngere
Tedesco
fühlen,
bedauern,
beweinen.
stenteriài , vrb: istantariare* Definizione
est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu
Sinonimi e contrari
desatinai,
ilbarionare,
iscassoletare,
sciolloriai,
strollicai
/
abbadherigare,
ammustèlchere,
dilmagiare,
ildimajare,
intostai,
sdemmaniai
Frasi
mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai!
2.
dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"!
Traduzioni
Francese
éprouver une douleur déchirante
Inglese
to feel a very sharp pain
Spagnolo
sentir un dolor muy fuerte
Italiano
provare un dolóre fortìssimo
Tedesco
einen stechenden Schmerz empfinden.
surrungiài , vrb Definizione
coment'e murrungiare, ma nau in su sensu de si dispràxere, impudare
Sinonimi e contrari
dispiàchere,
morrugnare
Frasi
"Pobidhu miu mi at lassau!", surrúngiat a tretus, fadendusí su signali de sa gruxi ◊ ma dh'apu surrungiau, lah, a si ndi èssi sicada cussa mata de figu! ◊ su chi surrungiàt fiat de no ai pótziu istruncai su vítziu intragnau in cussus logus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
regretter
Inglese
to regret
Spagnolo
lamentar,
sentir
Italiano
rimpiàngere
Tedesco
beweinen,
nachtrauern.