abbrusciàre , vrb: abbrussare,
abbrutzai,
abbrutzare,
abbultzare,
abbursai,
abburtzai,
abburtzare Definizione
tocare su brúciu po connòschere su motu de s'artéria, su tochedhu de su coru; mòvere is bratzos, istrínghere cun is bratzos, cun is brúcios, a logos giare e istrínghere sa manu saludandho
Sinonimi e contrari
apulsai,
brucitai
/
anatare
Frasi
bengat, su dotori, a mi abburtzai! ◊ bi at dutore chi ti faghet sa retzeta e mancu ti abbrutzat ◊ mi abbultzo: su coro est martedhendhe ◊ pustis chi si l'at bene abbadiada l'abbrúsciat e fit débbile de motu
2.
Tzipirianu si nc'est ghetau a s'àcua: dhu bideis abbrutzendi? ◊ ndhe apo abbrussadu de àrbures, sempre a su piga e fala a segare sida a su bestiàmine!…
3.
aus annovau e abbursau is amigus partendu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tâter le pouls au poignet,
prendre le pouls
Inglese
to feel s.o.’s pulse
Spagnolo
tomar el pulso
Italiano
tastare il pólso
Tedesco
den Puls fühlen.
afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definizione
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Sinonimi e contrari
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se sentir coupable
Inglese
to feel guilty about stg
Spagnolo
faltar,
tener la conciencia sucia
Italiano
sentirsi in cólpa,
in fallo
Tedesco
sich schuldig fühlen.
annozàre , vrb: annugiai,
annungiai,
annuzare Definizione
su si pigare annozu, su si fàere tristu
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbudhai,
abbujare,
abbuscinare,
acasidhare,
aconchedhare,
annicare,
atrafudhai,
pirmare
Frasi
si burlo eo si annuzant e mi faghent sas ficas ◊ su pentzai ca una picioca in su mellus de bivi si nd'iat a èssi dépia andai dhi annugiàt su coru
2.
che néula de maju si annuzat e iscrarit onzi die
Etimo
ctl.
anujar
Traduzioni
Francese
se vexer,
bouder
Inglese
to resent,
to sulk
Spagnolo
resentirse,
picarse
Italiano
risentirsi,
imbronciarsi
Tedesco
sich beleidigt fühlen,
schmollen.
imprumonàre , vrb: impulmonare Definizione
giare, pigare o fàere pigare múngia, arrennegu o tzacu meda
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbuscinare,
acasidhare,
acubare,
afelonare,
amprudhiare,
annicare,
aprummonare,
pirmare,
strugnai
/
aciopai,
auntzare,
inciulai,
insissiligai,
intzullire,
umprigare
Frasi
si est impulmonada ca no l'amus cumbidada a s'afidu ◊ l'ant impulmonadu contr'a su mastru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se vexer
Inglese
to resent
Spagnolo
resentirse
Italiano
risentirsi
Tedesco
sich beleidigt fühlen.
picài 3 , vrb rfl Definizione
cunsiderare o sentire calecuna cosa coment'e un'ofesa
Sinonimi e contrari
alloroscare,
chischisari,
pirmare
Etimo
spn.
picar
Traduzioni
Francese
se vexer,
se piquer
Inglese
to feel hurt (by sthg)
Spagnolo
picarse
Italiano
offèndersi,
impermalirsi
Tedesco
sich beleidigt fühlen.
proài , vrb: proare,
probare,
progare,
provai,
provare Definizione
fàere calecuna cosa po bíere comente essit, si andhat bene o àteru, po iscumbatare e averguare calecuna cosa, po àere sa cunfirma de una duda; sentire calecuna cosa in sa carena o in s'ànimu; fortzare, pònnere cosa a isfortzu
Modi di dire
csn:
provai a + vrb. = fàghere una cosa a meda, a mal'istropiadura, a tropu; proare sas fortzas = fàghere irfortzu mannu a cantu si podet, fagher fàghere irfortzu
Frasi
aite no ti proas a fàghere cussu, ca bides sa música?!…◊ totu sa genti provàt a bocí su mostru ma nudha! ◊ ajó, prova tui, immui, a fai sa firma bèni! ◊ ant fintzas provau a tocai is bòis de istrumbu, ma no boliant prus andai ◊ a su proa proa, amus fatu, fatu, fintzas a candho bi semus revéntidos ◊ bonu za paret: proadu ebbia cheret! ◊ chie no lu progat no bi credet
2.
bos ant proadu s'imbrollu: ite bregunza in cudhos logos chi l'ant a ischire! ◊ sa die chi mi provas un'ingannu tènemi pro malignu e traitore ◊ pro isperiéntzia tenimus proadu chi si morit de dogni atzidente ◊ chie creet - at nadu Cristos - mi lu proat faghindhe su chi deo li apo nadu ◊ nara si unu símile difetu in custu modu proadu mi as mai!
4.
no ti dha provis meda, sa conca, no ti noxat!…
5.
ant provau a ndi ghetai, de sali!…◊ ant provau a ndi papai: agiummai no ndi lassant!
Etimo
ltn.
probare
Traduzioni
Francese
prouver,
démontrer
Inglese
to prove
Spagnolo
probar,
comprobar
Italiano
provare,
testare,
comprovare
Tedesco
probieren,
ausprobieren,
prüfen,
fühlen,
empfinden,
beweisen.
sentíre, sentíri , vrb: sentzire Definizione
su si sapire o provare unu dolore o calecuna cosa chi dispraxet aintru de sa carena chentza ischire cun precisione inue (ma fintzes de comente sa fémina príngia si sapit de s'illibbertare); provare in s'ànimu dispraxere, tristura, làstima o dolu po ccn. o calecuna cosa andhada male, de malu; bastare s'ànimu, èssere animosos / sentire cosa a unu = tènnere calecuna cosa contras a unu
Sinonimi e contrari
dispiàghere
/
lastimai
Frasi
e candho si est sentida muzere tua? ◊ passat una cira e dèu non mi seu sentira de nudha: torrat sa levarora po mi visitai e nascit su pipiu! ◊ cussa berbeghe est sentida: oe o cras anzat ◊ naro sas cosas comente las sento ◊ custos no sentint ne birgonza e ne dannu ◊ ògios bellos, nàdemi ite sentides cun megus! ◊ chie at sàmbene caldu no si ndhe sentit de sas temporadas ◊ est rutu e si sentit ancora de sa ruta ◊ comente ti sentis, como? ◊ at leadu una cadha mala, si est sentidu fintzas male ◊ sa dí chi si est sentiu no at papau nudha de dhu fai mali ◊ iat incumentzau a tenni pauria e a si sentiri ◊ issu si fiat sentziu de bronchite
2.
sento, Sardigna, cudha voluntade de gherrare sufrindhe pro sa tua libbertade (A.Casula)◊ sento chi a bois so lassendhe sentza amparu ◊ no cretast chi bivu in axiu: sentu solu a èssiri istau che pipiu, cun tui! ◊ so sentindhe chi si la murghent puru sa crabita chi mi che ant furadu! ◊ lu sunt sentendhe prus a mortu chi no a biu ◊ sento sos chi sunt in pena pro cudhos chi no sunt torrados ◊ issa no at sentitu su bene pérdiu ◊ sentius zòvanos e betzos, candho morint!◊ la sento s'assione mala chi mi as fatu e sos malos faedhos chi ti apo intesu!
3.
si mi sentis cosa, naramilu in cara! ◊ proite no m'iscries: mi sentis carchi mancàntzia? ◊ si sentis alguna cosa, filla, perdona! (L.Matta)
4.
no mi la sento a fàghere totu cussu caminu
Traduzioni
Francese
éprouver,
regretter,
plaindre
Inglese
to feel,
to be sorry (for)
Spagnolo
sentir
Italiano
sentire,
dolérsi,
compiàngere
Tedesco
fühlen,
bedauern,
beweinen.