afràsciu , nm Definition
genia de pentzamentu, de oriolu coment'e de chie tenet cosa apretosa de fàere o timet calecuna cosa
Synonyms e antonyms
afródhiu,
arraolu,
finitzu,
furighedha,
ischinitzu,
pestighinzu,
pistu
Sentences
a si ndhe leat de afràsciu!…
Translations
French
hâte,
anxieté
English
anxiety,
urgency
Spanish
apremio,
ansia
Italian
premura,
ànsia
German
Aufmerksamkeit,
Angst.
agíu , nm: atziu,
aziu,
axiu,
àxiu Definition
genia de suferéntzia po oriolu o pentzamentu malu, forte
Synonyms e antonyms
afannia,
afannu,
afàsciu,
apensamentu,
axiadesa,
axiori,
dispraxeri,
faltizu,
tristesa
/
iscetu
| ctr.
assébiu,
assussegu,
cuntentesa
Idioms
csn:
dare aziu = dare matana, fàghere sufrire; is axius de sa morti = su patimentu de s'ora de sa morte
Sentences
immoi fut asseliau, isparéssiu cudhu axiu chi no dh'iat donau pasu ◊ de brios so menguante vivendhe in custos azios ◊ apu biu is axius de su pópulu miu in Egitu (Atus)◊ puru bivendu prenu de axius, s'ómini tenit sa libbertadi de arrefudai e de iscarèsciri is axius ◊ de donos tuos no sias avaru a sos chi patint e sunt in azios (P.Casu)◊ fit prenu de aziu pessandhe chi cussu chi at tocau potiat èssere unu mortu! ◊ issu fut cun cudhu axiu chi no dhu lassada unu momentu, abetendu e timendu ◊ ite pena: s'atziu, sas dudas bos leant s'alientu! (Z.A.Cappai)
Surnames and Proverbs
prb:
fillus piticus, axius piticus: fillus mannus, axius mannus!
Translations
French
angoisse
English
anguish
Spanish
angustia
Italian
angòscia
German
Angst.
allupàda , nf Definition
su allupare / ponni s'allupada a unu = pònnere sas ganghedhas?
Synonyms e antonyms
allupadura,
allupamentu
2.
cussa chistioni est un'allupada manna!
Etymon
srd.
Translations
French
étouffement,
angoisse
English
suffocation,
anguish
Spanish
ahogo,
angustia
Italian
soffocazióne,
angòscia
German
Erstickung,
Angst.
ànsa 2 , nf: ànsia,
àntias,
àntzias 1 Definition
su chi si provat candho si timet, si ibertat o si disígiat meda calecuna cosa; a logos est fintzes vítziu, abbitúdine metzana / èssere in ànsias = istare in pessos; èssere in ànsias de… = èssere apunt'a…; àntzia mala = gana mala
Synonyms e antonyms
desizu
Sentences
sas ànsias de sa morte ◊ in àntzias dudosu so: male apo a ndhe disgustare e pejus si gustos do ◊ mi benit s'àntzia de mi còere unu crantu de petza de prochedhu!
Etymon
itl.
Translations
French
anxiété,
angoisse
English
anxiety,
anguish,
longing
Spanish
ansia,
afán,
angustia
Italian
ànsia,
brama,
angòscia
German
Angst,
Begierde.
apantéju , nm Synonyms e antonyms
acíchidu,
arrore,
asciuconu,
assàrtiu,
assúmbridu,
assústidu,
ilgiru,
ispantu,
ispàsamu,
isprama,
tzurrumbu
Sentences
bidia sos chelos minetandhe s'apanteju
Etymon
srd.
Translations
French
peur
English
fear
Spanish
miedo
Italian
paura
German
Angst.
arraólu , nm: arreolu,
arriolu,
oriolu Definition
genia de pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, o chi si bolet o chi no s'ischit
Synonyms e antonyms
apensamentu,
apinnicu,
ildinu,
intabatzu,
pedine,
pedighinu,
pennítziu,
pestighinzu
/
afródhiu,
finitzu,
ischinitzu,
pistu
Sentences
s'arreolu no li dabat pasu ◊ po s'arriolu, notesta, no soi arrennéscia a mi calai a sonnu ◊ su massau contat totu a sa pubidha e abarrant in arreolu poite teniant dus fixus
Translations
French
appréhension
English
concern
Spanish
inquietud
Italian
apprensióne
German
Angst.
arrebàtu , nm: rebatu* Definition
atacu de una maladia (es. de callentura); arrebbentu, múngia, pelea po calecuna cosa
Synonyms e antonyms
afogu,
cària,
cumbata,
impodha,
inzotu,
istimpida,
matana,
mugna,
pista,
pistapone,
podha
Translations
French
prodrome,
anxiété,
agitation
English
warning sign,
labour,
anxiety,
disease attack
Spanish
arrebato
Italian
attacco di male,
pròdromo,
affanno,
agitazióne
German
Anfall,
Prodrom,
Angst,
Aufregung.
atréminu , nm Definition
arrumóriu chi si faet cun is peis, movendho cosa; pruschetotu, genia de timoria manna, de trementa chi benit timendho ccn. cosa
Synonyms e antonyms
apeisinzu,
apeitu,
apetigu,
istrepitzu
/
cdh. trímini
Sentences
it'est custu: s'atréminu de sa chedha immandrada o sa boghe de su pastore chi l'acorrat? ◊ mi paret de intèndhere atréminu in su passaditzu: benindhe zente est? ◊ si est intesu s'atréminu de sos passos
2.
goi cumpostu in paghe est un'ammiru: paret chi apet sighidu a Bustianu in sonnos sentza atréminu e suspiru (A.Dettori)◊ patire s'atréminu ◊ pigant sos astudhos a s'atréminu chi dant sos inghírios de su tilibbriu
Etymon
srd.
Translations
French
effarement,
peur
English
fright
Spanish
temblor,
miedo
Italian
trèmito,
sgoménto,
paura
German
Zittern,
Bestürzung,
Angst.
axiòri , nm: (a-xi-o-ri)
Definition
su tènnere o sentire axius
Synonyms e antonyms
afannia,
afannu,
agiu,
apensamentu,
dispraxeri,
iscancagori,
tristesa
| ctr.
assussegu,
cuntentesa
Sentences
si afrigit su coru e tremit su sentidu chi arregollit in s'ària chèscias e suspirus de axioris
Etymon
srd.
Translations
French
affliction,
angoisse
English
affliction,
woe
Spanish
aflicción,
preocupación
Italian
afflizióne,
angòscia,
preoccupazióne
German
Angst,
Sorge.
congòscia , nf Definition
pena forte, genia de afinu, apenadura chi si provat po calecuna cosa chi si timet meda
Synonyms e antonyms
ammaltuxu,
angultia,
iscancagori
Etymon
spn., spn.
congoxa
Translations
French
angoisse
English
anguish
Spanish
congoja
Italian
angòscia
German
Angst.
connóu , nm: acornou* Definition
dolore, dispraxere mannu, pena forte
Synonyms e antonyms
acronnoadura,
congòscia,
coroju
Sentences
ti paret una bijone chi finat connou e disaogu, làgrimas e lutos ◊ tropu so istadu pro te in grave pérdida e connou (P.Mossa)◊ ohi, coro pienu de connou!
Translations
French
affliction,
angoisse
English
affliction
Spanish
aflicción
Italian
afflizióne,
angòscia
German
Kummer,
Angst.
pedíne , nm, nf: pedinu,
pidina,
pidinu Definition
genia de pentzamentu chi si tenet po ccn. cosa
Synonyms e antonyms
apensamentu,
apinnicu,
arraolu,
pedighinu,
pestighinzu,
revinu,
solovu
Idioms
csn:
est unu pedinu (nadu de unu) = ifadosu; fàchere una cosa a p. = bene, cun contivizu; intrare pedine = leàresi pessamentu
Sentences
tota addolimada est sa persone chi pro sa cura li ponet pedinu ◊ lu tenia a pidinu de andhare a fàghere cussu cumandhu ◊ si essis, tene pidinu de torrare! ◊ mama tua ti sighit a pedinu in s'isconsolu ◊ cun cussu pidinu in conca no resesso a drommire ◊ su dutore l'at bisitada cun cuidadu e mudu: in cara si li leghiat però sa pidina e unu belu de suore si est mudadu in gútios
Surnames and Proverbs
prb:
chie no at pedinu est ómine mischinu
Etymon
srd.
Translations
French
anxiété,
hantise
English
worry
Spanish
ansia,
inquietud,
angustia
Italian
ànsia,
assillo
German
Angst,
angstvolle Unruhe.
pòre 1 , nm, nf Definition
sentidu de timória, siat própriu in su sensu de tímere e siat fintzes solu in su sensu de no pràghere, de pàrrere tropu difícile, trebballosu, de dèpere sufrire meda, de fàere a tímere
Synonyms e antonyms
apantàviu,
aporu,
pagura
Idioms
csn:
ómine de p. = severu, fintzas malu, ómine de fídigos; míntere, ghetare, pònnere p. = fàghere a timire, isarcare, parri tropu difícili, timiresila; ite pore!… = it'irgannu!, it'arrore!
Sentences
dabant ispintas chi ghetabant pore ◊ sos cadhos de abba istant a múghidas e a corrónchinos in notes de pore ◊ istanote su bentu est ghetandhe pore chin boches de tiliocas ◊ sa die mi at postu pore: s'ocrada sua terrorosa mi l'apo bida tantas dies supra de mene ◊ pache a su mortu: pore a su mortore! ◊ fint pastores e no timiant traschias e ne àteru: petzi sa zustíssia lis ghetabat pore ◊ puru sos suos l'ant lassadu solu in su Getsèmani, a Cristos: totugantos prenos de pore mannu sunt fuidos! ◊ no mi lasso destruire de sas pores inimigas ◊ issa, chin totu sos pores suos, no ischiat betare sale a padedha!
2.
mi est betendhe pore a che pigare a montes a pè ◊ mi est betendhe pore a essire a fora, cun custu fritu!
3.
sos élighes, ozastros seculares oe sunt rughes pídigas de pore (V.Becciu)
Translations
French
crainte,
peur
English
fear
Spanish
miedo,
temor
Italian
timóre,
paura
German
Angst.
súdha 2 , nf, nm: assudhu,
sudhu Definition
genia de idea, de pistighíngiu, prus che àteru coment'e timendho, pentzamentosu
Synonyms e antonyms
idea,
pessamentu,
pidinu,
subrinu,
sudhitura,
trambúliu
Idioms
csn:
nois za semus in cussa sudha = seus pentzendi própiu cussu, chi est aici, teneus sa própiu duda; pònnere a ccn. in sudhu = fai bènniri sa duda, fai pentzai
Sentences
istexiadu si che est s'amore, ma unu sudhu mi narat chi carchi die…◊ no apo piús sudhu de pesare fizos ◊ cuss'istedhu chi lughet gai est ponzendhe in sudhu s'isciéntzia ◊ ti bido in sudhu, pensosa ◊ no balet chi s'istet in sudha, timindhe fintzas chi la furet s'ària ◊ como chi ndhe apo leadu isperimentu no ndhe tenzo prus sudhu ◊ e ite, in cussa sudha ses?
Etymon
srd.
Translations
French
appréhension,
trouble
English
worry
Spanish
inquietud
Italian
apprensióne,
turbaménto
German
Angst,
Beunruhigung.