Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbutzàre , vrb: abbuzare 1 Synonyms e antonyms abbujare, annozare, increstare, intristai Sentences candho benit s'atunzu deo mi abbuzo! Etymon srd. Translations French courroucer English to worry, to get angry Spanish ensombrecerse Italian corrucciare German ärgern.

acalamaméntu , nm Definition su acalamare, su torrare àlidu a pelea Synonyms e antonyms afandha, afogu, assenegu, assúpidu, bémida, sàgada Etymon srd. Translations French essoufflement English worry Spanish jadeo Italian affanno German Atemnot.

acalamàre , vrb rfl Definition èssere a assubentu comente est unu currendho, torrare àlidu a pelea Synonyms e antonyms assupai Translations French se fatiguer English to worry oneself Spanish jadear Italian affannarsi German keuchen.

apensamentài , vrb: apentzamentai, apessamentare Definition àere pentzamentos in conca, arreolos, cimbellas, candho unu no est trancuillu po calecuna dificurtade o bisóngiu o ca timet calecuna cosa, pònnere in pentzamentu Synonyms e antonyms acimbellai, afruscare 1, apinnicare, apistichinzare Sentences is brebeis fiant pascendi chietas e no nci fiat de si apentzamentai po cosa peruna ◊ su malàdiu boliat aparèssiri forti po no apentzamentai is parentis Etymon srd. Translations French se préoccuper English to worry Spanish preocuparse Italian impensierirsi German sich Sorge machen.

assudhíre , vrb: sudhire* Definition àere sudhos, arreolos, pentzamentos, impudu Synonyms e antonyms acimbellai, apinnicare, insudhire, apistichinzare Sentences de me prus no ti assudhes! Translations French se préoccuper English to worry Spanish preocuparse Italian preoccuparsi, impensierirsi German sich Sorge machen.

atrafúdhu , nm: atrufudhu Definition su atrufudhare, s’atrufudhamentu chi faet sa cosa; genia de dispraxere po calecuna cosa Synonyms e antonyms abbródhiu, annógiu, bischiza, bústica, istrugnu, labbrione, pussàgiu / pesadura Etymon srd. Translations French renflement, souci English swelling, worry Spanish hinchazón, disgusto Italian rigonfiaménto, crùccio German Anschwellung, Kummer.

badhidòni , nm, nf: badhirone, badhironi, badidone Definition istrégiu de linna, o de ortigu, po múrghere o carrare àghina, mannitu; si narat prus che àteru in cobertantza po oriolu, pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, moida ifadosa chi leat a conca / fàghere sa conca a b. = che moju, a brou, prena de moida ifadosa Synonyms e antonyms mannirone, odhidone / ammuntu 1, arriolu, pedine / abbolotu, trambullu Sentences faci de cuadhu de canna, conca de badhironi! ◊ in su crucuzone bi at una badhirone prena de barragàglia 2. odheu, za lu zughet su badhirone in conca tenindhe unu fizu in perígulos de mòrrere! ◊ su televisori si fait sa conca a badhironi (G.Carta)◊ che li sunt pigados sos badhirones a cúcuru ◊ fut totu unu murigu, una cumboja, unu badhironi, un'inferru truessau de tiàulus ◊ sos sonos chi apo intesu in cussa sala mi ant fatu sa conca a badidone (F.Arca) Scientific Terminology stz Etymon ltn. batillum, vatillum Translations French baquet, comporte English bin, strong worry Spanish colodra Italian bigóncia, tinòzza, fig. fòrte preoccupazióne German Bottich, Sorge.

cimbèlla , nf Definition pistighíngiu, pentzamentu po calecuna cosa / ponnirisí c. po ccn. = leàresi pessamentu pro ccn. Synonyms e antonyms apinioni, apinnicu, franédiga, intabatzu, pensamentu, pidinu Sentences de annus mi agatu in su letu e mi pigu cimbella de is malis de is àterus! ◊ tenemu una cimbella, pentzendi a sa pipia, po cuss'ogu! ◊ ndi portas de cimbellas in conca!…◊ cimbella tengu dèu, ca mairu miu est malàdiu!… Translations French souci English worry Spanish preocupación Italian preoccupazióne German Sorge.

franédiga , nf: franériga, frenédiga Definition genia de gana e de presse meda o ispédhiu de fàere calecuna cosa Synonyms e antonyms afródhiu, bermegorru, férnia, furighíngiu, ischecherédhiu, schinitzu / cimbella, pedighinu, pedine, pestighinzu Sentences aiat sa frenédiga de ndhe betare cussa cara a ràfias cun sas francas (Ptz.Mura)◊ fit fémina de frenédiga manna e de tichírriu imberriosu, limbori e forroxosa fintzas amoratzendhe ◊ sa zente totinduna aiat leadu sa frenédiga Translations French agitation, inquiétude English restlessness, worry Spanish inquietud, agitación Italian irrequietézza, preoccupazióne German Unruhe.

ildínu , nm Definition genia de idea, de pentzamentu Synonyms e antonyms apensamentu, arraolu, pedine, pestighinzu, pispinu Sentences pro me no aiat àteru ildinu ◊ batagliendhe sa vida at cuss'ildinu: a betzu, si podet, recuit a ue est nadu ◊ astrintu pro custu ildinu fia che tenatza inglesa (Limbudu) Translations French hantise English worry Spanish obsesión Italian assillo German quälende Sorge.

intabàtzu , nm Definition genia de pentzamentu, de arriolu Synonyms e antonyms apinioni, apinnicu, arriolu, cimbella, pedighinu, pedine, pestighinzu Sentences tue ti leas intabatzu pro donzi cosighedha (G.Ruju)◊ no ti ndhe les de intabatzu pro s'annada! ◊ ma làssami custu intabatzu! ◊ sa mannedha si aiat leadu tantu intabatzu pro l'asciutare ca fit recuidu tilciulone Translations French souci, angoisse English anguish, worry Spanish preocupación Italian preoccupazióne, angòscia German Sorge.

oriólu , nm: arraolu, uriolu Definition genia de pessamentu, de pidinu po calecuna cosa chi si timet, o chi si bolet o chi no s'ischit / intrare oriolu a unu = fagher bènnere oriolu, pònnere pidinu a ccn., cumenciare a èssere in pentzamentu Synonyms e antonyms apensamentu, apinnicu, ildinu, intabatzu, pedine, pedighinu, pestighinzu / afródhiu, finitzu, ischinitzu, pistu | ctr. assébiu, tranchiglidade Sentences timendho po tantos oriolos no dhos fidànt solos unu momentu ◊ no ant èssere sos oriolos a lu fàghere incanire! ◊ so in oriolu ca apo intesu s'istria cantèndhemi in cabertura! ◊ como no ti ponzas oriolu in conca, pensa de sanare! ◊ sos oriolos pro muzere e fizos mi leant sa mente e mi ponent in pauria ◊ no l'agatant in àteru oriolu si no de s'imbriagare ◊ su Temo unu tempus poniat oriolu a Bosa Translations French hantise English worry Spanish preocupación Italian assillo German quälende Sorge.

pedíne , nm, nf: pedinu, pidina, pidinu Definition genia de pentzamentu chi si tenet po ccn. cosa Synonyms e antonyms apensamentu, apinnicu, arraolu, pedighinu, pestighinzu, revinu, solovu Idioms csn: est unu pedinu (nadu de unu) = ifadosu; fàchere una cosa a p. = bene, cun contivizu; intrare pedine = leàresi pessamentu Sentences tota addolimada est sa persone chi pro sa cura li ponet pedinu ◊ lu tenia a pidinu de andhare a fàghere cussu cumandhu ◊ si essis, tene pidinu de torrare! ◊ mama tua ti sighit a pedinu in s'isconsolu ◊ cun cussu pidinu in conca no resesso a drommire ◊ su dutore l'at bisitada cun cuidadu e mudu: in cara si li leghiat però sa pidina e unu belu de suore si est mudadu in gútios Surnames and Proverbs prb: chie no at pedinu est ómine mischinu Etymon srd. Translations French anxiété, hantise English worry Spanish ansia, inquietud, angustia Italian ànsia, assillo German Angst, angstvolle Unruhe.

peleài, peleàre , vrb: apeliai, peliai Definition pigare pelea, matana, apeleu, múngia faendho cosa; istare a perrica abbetiandho po calecuna cosa chi si bolet Synonyms e antonyms fadiae, ghimallai, matanare, penai, trumentai / apiliare, pedie Sentences o Gesús santu ahi peleadu cantu as pro a mie! ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ za ndhe at peleadu, sa zente, de fàmine, in tempos de gherra!…◊ cantu pensas e faghes e peleas det a sa morte tua terminare ◊ pro èssere abberu ómine, unu depet peleare: sinono it'ómine est?! ◊ a peleare macos bi cheret passéntzia meda ◊ e chie bi la faghet a peleare tota vida zente dorta?! 2. est de diora peliendi po dhi bendi sa domu Etymon spn. Translations French combattre, se fatiguer, demander avec insistance English to fight, to worry oneself, to ask insistently Spanish pelear, pedir con insistencia, instar Italian combàttere, affannarsi, chièdere con insistènza German kämpfen, streiten, sich abmühen, sich ängstigen, um etwas bitten (eindringlich).

pestighínzu , nm: pistichinzu, pistighignu, pistighíngiu, pistighinzu Definition genia de pentzamentu, de gana, chi no lassat asseliare po cosa chi si timet, chi si bolet, chi si disígiat o chi si tenet de fàere po apretu o àtera presse Synonyms e antonyms apensamentu, apinnicu, arraolu, fazellu, ildinu, ispispinzu, pedighinu, pedine, pennítziu / afródhiu, finitzu, furighedha, ischinitzu, pistu, spédhiu, spurtiòciu Sentences so nadrendhe in d-unu mare de pistichinzos! ◊ su nàrrere de cudha fémina no lu lassat pasare, li dat pistichinzu ◊ ndhe apo unu pistighinzu, ca no sunt bénnidas ancora!…◊ sa piciochedha est a pistighíngiu ca no tenit isposu ◊ nisciunu como tenet pestighinzu de tribagliare sa terra ◊ apo a pistighinzu chi su grodhe noche mànighet sos anzones ◊ non ti pighes pistighignu, mamma, giai fatzo cummente mi as nau tue! Etymon srd. Translations French tourment, préoccupation English worry, whim Spanish preocupación, antojo Italian ùzzolo, preoccupazióne German Lust, Sorge.

súdha 2 , nf, nm: assudhu, sudhu Definition genia de idea, de pistighíngiu, prus che àteru coment'e timendho, pentzamentosu Synonyms e antonyms idea, pessamentu, pidinu, subrinu, sudhitura, trambúliu Idioms csn: nois za semus in cussa sudha = seus pentzendi própiu cussu, chi est aici, teneus sa própiu duda; pònnere a ccn. in sudhu = fai bènniri sa duda, fai pentzai Sentences istexiadu si che est s'amore, ma unu sudhu mi narat chi carchi die…◊ no apo piús sudhu de pesare fizos ◊ cuss'istedhu chi lughet gai est ponzendhe in sudhu s'isciéntzia ◊ ti bido in sudhu, pensosa ◊ no balet chi s'istet in sudha, timindhe fintzas chi la furet s'ària ◊ como chi ndhe apo leadu isperimentu no ndhe tenzo prus sudhu ◊ e ite, in cussa sudha ses? Etymon srd. Translations French appréhension, trouble English worry Spanish inquietud Italian apprensióne, turbaménto German Angst, Beunruhigung.