Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agiorràre , vrb rfl: azorrare Definition pigare matana, múngia, po calecuna cosa o chistione, su si dha pònnere a coro Synonyms e antonyms agiorridare, aporare Sentences tantu de su piantu no ti azorres! Etymon srd. Translations French s'affliger, se faire du souci English to grieve Spanish afligirse Italian afflìggersi, angustiarsi German sich betrüben.

apeléu , nm: peleu Definition totu su chi unu cricat de fàere, fintzes cun pelea, po arrennèscere in ccn. cosa pruschetotu difícile / pònnere a. = fai nàsciri crosidadi, disígiu de isciri, de biri Synonyms e antonyms afarru, bataria, impeleu, matana, pelea*, pelei, segamentu Sentences t'ispinghet a tantu s'apeleu de cherrer diventare unu portentu? ◊ a lu tenet s'apeleu cun cussa cosa, faghindhe e chentza bi poder resèssere! 2. s'iscusórgiu poniat apeleu a su pastoredhu e po pedire cossígios est andhau a babbai ◊ sa gente ispetàt cun apeleu is festas e sa gara de is cantadores Translations French souci, ennui, peine English trouble Spanish esfuerzo Italian affanno, briga German Sorge.

apiniòni , nf: opinnioni Definition genia de pentzamentu malu a bogare de conca po calecuna cosa chi si timet, no si bolet o no praghet Synonyms e antonyms apensamentu, arraolu, cimbella, intabatzu, pedighinu, pedine, pestighinzu Sentences no tengiais apinioni po su chi papais o bufais! ◊ sa vida tenit is apinionis suas ◊ tui ses sempri beridadosu e no ti ponis apinioni de su chi narat sa genti (Ev)◊ cun s'opinnioni de depi movi a fai is fainas si ndi furiat iscidau ◊ dèu portà s'apinioni de mi morri! Translations French préoccupation, inquiétude, souci English preoccupation Spanish preocupación Italian preoccupazióne German Sorge.

atrafúdhu , nm: atrufudhu Definition su atrufudhare, s’atrufudhamentu chi faet sa cosa; genia de dispraxere po calecuna cosa Synonyms e antonyms abbródhiu, annógiu, bischiza, bústica, istrugnu, labbrione, pussàgiu / pesadura Etymon srd. Translations French renflement, souci English swelling, worry Spanish hinchazón, disgusto Italian rigonfiaménto, crùccio German Anschwellung, Kummer.

bellòre , nm Definition frore de cada mese, erba de frore, sicia móssia Synonyms e antonyms concuda 4, pudibudi, sicia 1 Sentences de bellore e sennoredhas sunt càrrigas sas cresuras Scientific Terminology rba, Calendula officinalis Translations French souci English firecrest Spanish caléndula Italian fiorràncio German Gartenringelblume.

cimbèlla , nf Definition pistighíngiu, pentzamentu po calecuna cosa / ponnirisí c. po ccn. = leàresi pessamentu pro ccn. Synonyms e antonyms apinioni, apinnicu, franédiga, intabatzu, pensamentu, pidinu Sentences de annus mi agatu in su letu e mi pigu cimbella de is malis de is àterus! ◊ tenemu una cimbella, pentzendi a sa pipia, po cuss'ogu! ◊ ndi portas de cimbellas in conca!…◊ cimbella tengu dèu, ca mairu miu est malàdiu!… Translations French souci English worry Spanish preocupación Italian preoccupazióne German Sorge.

contribbulatziòne, contribbulatziòni , nf Definition cosa chi faghet penoriare, sufrire, istare male Synonyms e antonyms ifadu, penória, tribbulia | ctr. gosa Etymon srd. Translations French ennui, souci English bother, torment Spanish molestia, tormento Italian seccatura, torménto German Belästigung.

faltízu , nm: fastégiu, fastígiu 1, fastizu Definition genia de sufrimentu de s'ànima, ma fintzes istrobbu, ifadu, mescamente chi durat a meda / alliviare sos fastizos Synonyms e antonyms afannia, afannu, ammóniu, apensamentu, agiu, axiori, patimentu / ifadu, pertoja Sentences si pones fatu insoro ndh'essis macu cun fastizos e istragos ◊ so proendhe sos fastizos de sa pérdida de mamma ◊ che leat dae su coro onzi fastizu si est sa persona angustiada ◊ abburrit patimentos e fastizos ◊ s'amore no morit mancu in sos fastizos ◊ cussu no tenet ne fizos e ne fastizos ◊ ses meledendhe sa manera de mi pònnere in fastizu! ◊ dhi fut mortu su pobidhu e no biiat essida a custu fastígiu mannu 2. custa pudha no at dadu mai fastizu a nisciunu ◊ amus bidu mamas frundhendhe sos fizos solu pro èssere netas de fastizos (G.A.Cossu)◊ sa pudhedra si lassat ferrare chena fastizu Surnames and Proverbs prb: sos fizos sunt fastizos Etymon itl. fastiggiare Translations French gêne, ennui, souci English bother Spanish fastidio, molestia (f) Italian fastìdio, seccatura prolungata German Qual, Belästigung.

fràzu , nm, agt Definition su bènnere mancu de sa cosa posta a fàere una faina, trebballu, isfortzu, e fintzes su pentzare cun dispraxere a calecuna cosa chi no andhat bene; chi est frazadu Synonyms e antonyms consumu / dispiachere, impudu Sentences restant de afidare luego, cun pagu frazu, ca, tantu, sa picioca puru est chena parentes ◊ bi ant fatu abbusos, frazos, dannos ◊ làssala inoghe a manigare, a fiza tua, no tet èssere su frazu de!… 2. bestit frazu e lutuosu mantu Surnames and Proverbs prb: male cuadu, frazu de pubidha Etymon srd. Translations French usure, souci English wearing out, grief Spanish desgaste, disgusto Italian logorìo, crùccio German Abnutzung, Kummer.

innaéntu , nm Synonyms e antonyms annaentu, ifadu, istrobbu Sentences no suporto s'abbolotu cun sos innaentos ◊ za lu tenet s'innaentu, cussu cristianu!…◊ a s'innaentu chi podes dare a mie no bi penses! Etymon srd. Translations French souci, ennui English problem, nuisance, bore Spanish preocupación, molestia Italian grattacapo, fastìdio, nòia German Sorge, Überdruß.

intabàtzu , nm Definition genia de pentzamentu, de arriolu Synonyms e antonyms apinioni, apinnicu, arriolu, cimbella, pedighinu, pedine, pestighinzu Sentences tue ti leas intabatzu pro donzi cosighedha (G.Ruju)◊ no ti ndhe les de intabatzu pro s'annada! ◊ ma làssami custu intabatzu! ◊ sa mannedha si aiat leadu tantu intabatzu pro l'asciutare ca fit recuidu tilciulone Translations French souci, angoisse English anguish, worry Spanish preocupación Italian preoccupazióne, angòscia German Sorge.

peléu , nm: apeleu Definition totu su chi unu cricat de fàere, fintzes cun múngia, po arrennèscere in ccn. cosa / a p. = a pelea, a trabballu Synonyms e antonyms bataria, impeleu, matana, pelea*, secamentu Sentences nessi in bijone beni pro allebiare dogni peleu! ◊ sa giustíscia tua est in peleu, però no podes coglionare a Deu! ◊ vivo in apretu e in peleu ◊ in piús peleu de sa chi fist ti ses posta como ◊ tue in tribbunale chircas de ti ch'essire dae peleu ◊ pelea e peleu est totu su matessi! ◊ sias prontu a calisiollat peleu po su bèni de s'isposa e de sa famíglia tua! Translations French peine, souci English bother Spanish molestia, engorro Italian briga, affanno German Mühe.

penciaméntu , nm: apensamentu, pensamentu, pentzamentu, pesciamentu, pessamentu Definition s'atividade de sa mente, is ideas chi si cunsiderant e cuncordant; idea firma de candho si timet o si bolet calecuna cosa Synonyms e antonyms immaginamentu, ispispinzu, pensada, penseri, pensu / agiu, apinnicu, arraolu, ildinu, intabatzu, pedighinu, pedine, pestighinzu / ttrs. pinsamentu | ctr. assussegu Idioms csn: afinare su pentzamentu = pentzai prus a fundu, cun prus precisioni; bèniri in p. = bènnere s'idea a conca; nàrrere, fàghere a p. = fuedhai, fai sentza de isciri sa cosa, a brétiu, isceti po comenti unu si dha pentzat; leàresi p., learesila a p. = tènniri coidu, arriolu, pigaisí p.; àere p. de calecuna cosa o chistione = pensare cun pinnicu, cun oriolu a calecuna cosa; bogaresiche unu p. = fai su chi unu teniat pentzamentu de depi fai (e aici no dhui pentzat prus); servire a unu a p. = bene meda, chirchendhe de ndhe cumprèndhere cun antibitzu ite cheret s'àteru Sentences in custu puntu meda apo pecau in òperas e in malu penciamentu ◊ totus funt po tui is pentzamentus chi formu! ◊ fissa ti giuto ancora in pensamentu! ◊ chentu pessamentos li mulinabant in conca ◊ est arroliendu ma no arrennescit a callai pensamentu ◊ li est bénniu unu pessamentu a conca ◊ l'afinat su pessamentu candho depet fàghere una cosa de remédiu! ◊ de su pentzamentu no mi ndi andas mai, tui! ◊ non t’intret in coro custu pesciamentu tortu! (Bb) 2. za mi ndhe ses ponindhe de pessamentos in conca, fizu meu!…◊ bai, immoi, ninnedhu: mammai at a èssi in pentzamentu! ◊ no bos pichedes pessamentu si istento! ◊ no istes in tristura, ne in dispiaghere o pensamentu! ◊ lu tenzo a pessamentu a fàghere cussa cosa ◊ petzi bi cheriat cussu pessamentu puru, como!…◊ apo comporadu su regalu pro s'isposonzu de fizolu tou: e bogadu cussu pessamentu! 3. dèu gei dh'apu cumpréndia, mi dh'apu fata a pentzamentu! ◊ no faedhedas a pessamentu, candho no ischides! 4. cussu trancuillone no si leat pessamentu! 5. no bi at bisonzu de l'irvapiare, ca mi servit cun su pessamentu! (G.Ruju)◊ a maridu meu lu servo a pessamentu Etymon srd. Translations French pensée, souci, sollicitude English thought, care Spanish pensamiento, preocupación Italian pensièro, preoccupazióne, sollecitùdine German Denken, Gedanke, Sorge.

sicía 1 , nf Definition frore de cada mese, erba de frore, sicia móssia Synonyms e antonyms bellore, concuda 4, pudibudi Scientific Terminology rba, calendula officinalis Translations French souci (bot.) English pot marigold Spanish caléndula Italian fiorràncio, calèndola German Ringelblume.