ammengàre , vrb Definition fàere o èssere mengu, pòberu Etymon srd. Translations French vivre dans la gêne English to be to poverty Spanish empobrecer, vivir en la estrechez Italian stare in misèria, nelle strettézze German im Elend leben.

apicígu , nm, avb: apítzicu, apítzigu Definition su apicigare, su tretu o sa cosa chi faet a apicigare; mescamente s'ifadu chi giaet sa gente picigosa Synonyms e antonyms apicigori Idioms csn: avb.: èssere o istare apítzigu a unu, a una cosa = avatu, apicigau a unu, a una cosa; agatai apicigus = bogare, chircare o agatare iscusas; èssiri un'a. (nadu de zente) = chi, si apítzigat a faedhare, no sessat de pedire 2. no dh'arrennescit de agatai apicigu po nci dhu bogai Etymon srd. Translations French gêne English nuisance, pretext Spanish pegadura, molestia Italian fastìdio, appìglio German Verdruß, Haltepunkt.

bergúgna , nf: bergúngia, berigúngia, bilgonza, birgontza, birgonza, birigonza, bregugna, bregúngia, bregunza, brigòngia, brigonza, brigúngia, brigunza, frigonza, irigonza, vilgonza Definition genia de sentidu chi si provat mescamente ananti de àtere candho si faet (o si timet de fàere) figura lègia o fintzes solu ca si dhue tenet pagu cunfidàntzia o ca no si tenet atza: est una genia de duritu; css. cosa de ndhe dèpere àere bregúngia; su ndhe pàrrere male de una cosa, de unu fàere, cunsiderau segundhu una cusciéntzia límpia e dilicada; figura lègia chi si faet o chi si faet fàere a un'àteru Synonyms e antonyms befa, belea, rigonza / abbàtida, abbómbinu | ctr. àcia Idioms csn: àere, tènnere, sentire birgonza b., rúere, bènniri in b.; fàgheresi a birgonza = imbrutaisí meda, istrupiaisí; torrai bregúngia a unu = tènnere birgonza de unu; fai bregúngias a unu = fàgherelu a birgonza, fàgherelu essire in birgonza (es. iscandhulizindhe, brighendhe in dainanti de zente e gai); fàgheresi birgonza de ccn. = rieresindhe a birgonza, a befe; pònniri a ccn. in sa perda de sa bregúngia = bogare in birgonza, fàghereli birgonzas Sentences si est abberu chi times sa birgonza no essis mancu dae domo tua! (Còntene)◊ cussu no sentit birgonza peruna! ◊ birgonza est distrúere sa bellesa de sa Terra ◊ tènendhe birgonza a nàrrere machines gai! ◊ solu a lu nàrrere, cussu, est bregunza! ◊ sa bregúngia si depet tènnere po cosas male fatas o fatas po su male! 2. a cussu bogaminci, lah, filla mia, ca ti fatzu bregúngias! ◊ maca, no ti ndhe faghes mancu sa birgonza de faedhare gai?! ◊ lebit ca mi fait essí in bregúngia! ◊ cussu imbriagoni de maridu miu mi at postu in sa perda de sa bregúngia! 3. chie ti at a bídere bestidu gai za si ndhe at a fàghere de birgonza!… Surnames and Proverbs prb: mélgius dolu in coru chi no bregúngia in cara Etymon itl. virgogna Translations French honte, gêne English shame, decency, shyness Spanish vergüenza Italian vergógna, pudóre, timidézza German Scham, Scheu.

bisógnu , nm: abbisognu, bisóngiu, bisonzu, bisunzu Definition su serbire de calecuna cosa, mescamente candho sa cosa mancat; poberesa manna; faina de fàere Synonyms e antonyms aprentu, mancànscia, netzessitu, poberesa, sia / cumandhu, fàdicu | ctr. bundhàntzia Idioms csn: bènnere b. = essire unu bisonzu, àere bisonzu de carchi cosa; fàghere b. a unu, a carchi cosa = serbire, bisonzare, cherrerebbei; fàghere b. = fàghere cumandhu; fàghere de b., de bisonzos = andai de su corpus; fàghere unu cumandhu e chentu bisonzos = fai tanti cosas in su própriu tempus; catzàresi unu bisonzu = arrennèscere a tènnere su chi serbit po no àere prus unu bisóngiu Sentences si fit a dare contu a su bisonzu no si tiat fàchere mai nudha ◊ apo furadu ma no so ladru: a su bisonzu l'apo fatu! ◊ su tempus mi faghet bisonzu maicantu! ◊ a s'ora de su bisonzu, sa pessone no si picat su friscu nandhe fàvulas! (F.Satta)◊ fàghendhe a mancu de mi che leare: fato tropu bisonzu a fizos mios ca sunt minores! ◊ za si lu catzat su bisonzu, mandrone coment'est!… 2. solu comente est, si li benit bisonzu no tenet a neune ◊ istades andhendhe e ispendhindhe chentza bisonzu 3. nàrali a bènnere a crésia ca li at unu bisonzu su preíderu! ◊ issa in d-una essida faghet unu cumandhu e chentu bisonzos ◊ est andhadu a Tàtari ca bi aiat bisonzu ◊ - E ite bonu bisonzu, inoghe? - Goi e goi so chirchendhe! 4. su tempus faghet bisonzu a nois puru! 5. li fit bénnida sa boza de fàghere de bisonzu ◊ custa màchina si frimmaiat e si abbasciaiat coment’e fatendhe de bisonzu Surnames and Proverbs prb: chie est ómine a su bisonzu si paret Etymon itl. Translations French besoin, nécessité, gêne English need, poverty Spanish necesitad Italian bisógno, necessità, occorrènza, misèria German Bedürfnis, Notwendigkeit, Elend, Not, Armut.

faltízu , nm: fastégiu, fastígiu 1, fastizu Definition genia de sufrimentu de s'ànima, ma fintzes istrobbu, ifadu, mescamente chi durat a meda / alliviare sos fastizos Synonyms e antonyms afannia, afannu, ammóniu, apensamentu, agiu, axiori, patimentu / ifadu, pertoja Sentences si pones fatu insoro ndh'essis macu cun fastizos e istragos ◊ so proendhe sos fastizos de sa pérdida de mamma ◊ che leat dae su coro onzi fastizu si est sa persona angustiada ◊ abburrit patimentos e fastizos ◊ s'amore no morit mancu in sos fastizos ◊ cussu no tenet ne fizos e ne fastizos ◊ ses meledendhe sa manera de mi pònnere in fastizu! ◊ dhi fut mortu su pobidhu e no biiat essida a custu fastígiu mannu 2. custa pudha no at dadu mai fastizu a nisciunu ◊ amus bidu mamas frundhendhe sos fizos solu pro èssere netas de fastizos (G.A.Cossu)◊ sa pudhedra si lassat ferrare chena fastizu Surnames and Proverbs prb: sos fizos sunt fastizos Etymon itl. fastiggiare Translations French gêne, ennui, souci English bother Spanish fastidio, molestia (f) Italian fastìdio, seccatura prolungata German Qual, Belästigung.

ifàdu , nm: infadu, infaru, irfadu, isfadu Definition totu su chi podet èssere de istrobbu, o chi orroschet, o chi provat sa passiéntzia, faet pèrdere tempus fintzes si no est cosa grave Synonyms e antonyms ammóniu, gena, ifadamentu, ifestu, impelegu, impéltinu, imperpériu, innaentu, inzerra, istéculu, lassamistai, nischitzu, pibinca, pertoja Idioms csn: dare i.; leàresi s'i. de… = pigaisí s'istentu de fai cosa mala a fai mancai pagu trabballosa Sentences Sardos, si no bos servit de infadu, dia cherrer cantare una cantone (Cubeddu)◊ sos músculos sunt saboridos, ma bi at ifadu a los innetiare ◊ a collire olia de terra bi at prus ifadu chi no pelea ◊ ma daet ifadu, mih, sa musca! Etymon spn. enfado Translations French gêne, ennui English bother Spanish molestia Italian fastìdio, tèdio, molèstia, seccatura German Verdruß, Belästigung, Langeweile.

iféstu , nm: infestu Definition cosa chi istrobbat, chi faet orròschere, cosa de fàere chi praghet pagu, matanosa, trebballosa / donai, pigai i. Synonyms e antonyms ifadu, imperpériu, nischitzu, pibinca, segori / inaventu, irbelegu Sentences su chi li daiat ifestu fit chi no aiant detzisu comente si deviat pesare sa cosa ◊ gei si dh'at pigau s'infestu a preparai cussa cummédia!…◊ proaia infestu intendhendhe a tie ◊ innoghe s'umididade dat pagu infestu ◊ li apo dadu duas sedatadas a su fangotu e li at bogadu de cabu de mi fàghere infestu ◊ si dh'at pigau s'infestu, s'istudianti!… Etymon srd. Translations French ennui, gêne English bother Spanish molestia Italian molèstia German Lästigkeit.

ilbíu , nm: ilviu, irbiu, isviu Definition su si firmare de fàere calecuna cosa, css. cosa chi faet firmare de fàere istrobbandho e perdendho tempus; tempus po si pigare calecunu gustu o ispàssiu, o fintzes pàusu / sena i. = chentza sessare, chi no sessat Synonyms e antonyms desviu, irbortu, isdrobbu / disilviu, spàssiu Sentences sas abbas de su riu pro lòmpere a su mare no ndhe cherent irbiu ◊ no li dias irbiu, ca tenet presse: làssalu fàghere! ◊ cussu telarzu paret chi sigat ancora sena isviu ◊ comente tia filare donzi die ponzendhe ilviu?! ◊ tantu za so deretu a triballare, cun totu custos irbios chi so tenindhe!… 2. sos afannos sena isvios mi segant su sonnu ◊ su mundhu at puru disilvios e benes chi no connoschides: ndhe dezis beneíghere sos ilvios! 3. mi das tantu a su mese e in prus duas zoronadas de ilbiu (Z.Porcu) Etymon srd. Translations French entrave, gêne English hindrance, inconvenience, loss of time Spanish estorbo Italian intràlcio, disturbo, pèrdita di tèmpo German Hindernis, Störung, Zeitverlust.

impíciu , nm: impitzu Definition it'e fàere, faina, fintzes si no sèmpere est cosa de importu meda ma a dónnia modu de fàere etotu Synonyms e antonyms afracoxu, contibizu, faina, faustu, impédicu / ifadu, impabúciu, impàciu Idioms csn: fàghere i. fintzas sa coa de su batu, s'umbra sua etotu = tènnere ifadu de donzi cosighedha, andhare a manos iscutas pro no chèrrere leare nudha Sentences si pones fatu insoro ndh'essis macu cun impícios, fastizos e istragos (A.Dettori)◊ cun totu sos impitzos chi tenzo no faghet a mi mòere dae domo ◊ dognunu tenet s'impíciu sou! 2. chena ispera, si atuturrat preguntèndhesi a chie isse aiat dadu impitzu e proite, su li àere dadu un'ischintorzada a origras Etymon itl. Translations French gêne, embarras English fix Spanish quehacer Italian daffare, impìccio German Mühe, Verlegenheit.

increscíu , nm Definition cosa chi increschet, chi giaet ifadu Synonyms e antonyms arroscimentu, ifadu, increschimentu, increscu, inzerra Sentences incresciu meda ti fatzu? a pitziori ti pigant is gunnedhas mias? ◊ su intendi cussus sonus dhi donat incresciu ◊ a biri totu cussus malàdius dhi fait incresciu e impressioni lègia Etymon srd. Translations French dérangement, gêne English trouble Spanish molestia Italian disturbo, fastìdio German Belästigung.

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definition pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Synonyms e antonyms lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Sentences a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Translations French mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne English to beg, to be in shortage Spanish mendigar, vivir en la estrechez Italian mendicare, èssere in ristrettézze German betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

«« Search again