Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afrachèsa , nf: frachesa 1 Definitzione pampada de calore / s'afrachesa de s'ora = candho su tempus est benindhe mancu Sinònimos e contràrios bura / frachillu Frases sa fémmina, sa domu, s'afrachesa de sa coja, is fillus: unu giogu de pensamentus! ◊ is afrachesas de is féminas funt pampadas de callenti a faci chi bandant e torrant Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agitation, énervement Ingresu great, desire Ispagnolu sofoco, inquietud Italianu vampata, smània Tedescu Hitze, Toben.

arraólu , nm: arreolu, arriolu, oriolu Definitzione genia de pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, o chi si bolet o chi no s'ischit Sinònimos e contràrios apensamentu, apinnicu, ildinu, intabatzu, pedine, pedighinu, pennítziu, pestighinzu / afródhiu, finitzu, ischinitzu, pistu Frases s'arreolu no li dabat pasu ◊ po s'arriolu, notesta, no soi arrennéscia a mi calai a sonnu ◊ su massau contat totu a sa pubidha e abarrant in arreolu poite teniant dus fixus Tradutziones Frantzesu appréhension Ingresu concern Ispagnolu inquietud Italianu apprensióne Tedescu Angst.

franédiga , nf: franériga, frenédiga Definitzione genia de gana e de presse meda o ispédhiu de fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios afródhiu, bermegorru, férnia, furighíngiu, ischecherédhiu, schinitzu / cimbella, pedighinu, pedine, pestighinzu Frases aiat sa frenédiga de ndhe betare cussa cara a ràfias cun sas francas (Ptz.Mura)◊ fit fémina de frenédiga manna e de tichírriu imberriosu, limbori e forroxosa fintzas amoratzendhe ◊ sa zente totinduna aiat leadu sa frenédiga Tradutziones Frantzesu agitation, inquiétude Ingresu restlessness, worry Ispagnolu inquietud, agitación Italianu irrequietézza, preoccupazióne Tedescu Unruhe.

furighíngiu , nm Sinònimos e contràrios afródhiu, franética, frischíngiu, furighedha Frases balla ca su furighíngiu dhi est passau! ◊ teneus furighíngiu de si ndi andai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu énervement, agitation Ingresu longing Ispagnolu inquietud, desasosiego Italianu smània Tedescu Ungeduld, Wut, Sucht, Begierde.

pedighínu , nm: pidighinu Definitzione genia de pentzamentu / àere una cosa a pidighinu = tènniri iscinitzu po ccn. cosa Sinònimos e contràrios apensamentu, apinnicu, arraolu, ischinitzu, pedine, pestighinzu / abbalàviu, atàviu, fazellu Frases candho unu at su pidighinu de tucare chito no drommit ◊ su pidighinu chi ant sos de domo est su chi podet capitare cras (M.Bua)◊ su pidighinu chi aiat si apasigheit addaghi resesseit a si ammentare su càntigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agitation, mouvement Ingresu restlessness Ispagnolu inquietud, desasosiego Italianu irrequietézza, moviménto Tedescu Unruhe, Bewegung.

pedíne , nm, nf: pedinu, pidina, pidinu Definitzione genia de pentzamentu chi si tenet po ccn. cosa Sinònimos e contràrios apensamentu, apinnicu, arraolu, pedighinu, pestighinzu, revinu, solovu Maneras de nàrrere csn: est unu pedinu (nadu de unu) = ifadosu; fàchere una cosa a p. = bene, cun contivizu; intrare pedine = leàresi pessamentu Frases tota addolimada est sa persone chi pro sa cura li ponet pedinu ◊ lu tenia a pidinu de andhare a fàghere cussu cumandhu ◊ si essis, tene pidinu de torrare! ◊ mama tua ti sighit a pedinu in s'isconsolu ◊ cun cussu pidinu in conca no resesso a drommire ◊ su dutore l'at bisitada cun cuidadu e mudu: in cara si li leghiat però sa pidina e unu belu de suore si est mudadu in gútios Sambenados e Provèrbios prb: chie no at pedinu est ómine mischinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu anxiété, hantise Ingresu worry Ispagnolu ansia, inquietud, angustia Italianu ànsia, assillo Tedescu Angst, angstvolle Unruhe.

ragiólu , nm: arragiolu*, rajolu, razolu Definitzione maladia apicigosa chi benit mescamente a is canes, ma chi podet apicigare fintzes a sa gente (de is canes o de àteros animales cundhios): pigat a is céllulas de su crebedhu, faet ammachiare (si timet s'abba, s'ària) e, si no si curat in tempus cun vacinu o innetzione antiràbbica, si morit; in cobertantza, arrennegu forte, dolore chi tirat a longas, genia de pentzamentu ifadosu, de idea mala a essire de conca; si narat fintzes a s'ossu tra su cambúciu e su cracàngiu (ossu arrabiosu); a logos, rajolu est fintzes unu cane malu Sinònimos e contràrios arràbbiu, arrajoladura / ttrs. rajoru / afuta, arrennegu, bústica, crocone, gormone, studugu / abeju, berinizu, grima / rajosu 2. in totue leadu at possessu su rajolu de fàghere interessu (Grolle)◊ su rajolu sou est cussu puru, ca at tentu dannu e ndhe tenet fintzas neghe isse etotu 3. innoghe apo imbruncadu e mi apo pistu su benúgiu e s'ossu de su rajolu Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu rage, hydrophobie, obsession Ingresu rage, hydrophobia, obsession Ispagnolu rabia, inquietud, desasosiego Italianu ràbbia, idrofobìa, smània Tedescu Tollwut, Hundswut, Ärger.

súdha 2 , nf, nm: assudhu, sudhu Definitzione genia de idea, de pistighíngiu, prus che àteru coment'e timendho, pentzamentosu Sinònimos e contràrios idea, pessamentu, pidinu, subrinu, sudhitura, trambúliu Maneras de nàrrere csn: nois za semus in cussa sudha = seus pentzendi própiu cussu, chi est aici, teneus sa própiu duda; pònnere a ccn. in sudhu = fai bènniri sa duda, fai pentzai Frases istexiadu si che est s'amore, ma unu sudhu mi narat chi carchi die…◊ no apo piús sudhu de pesare fizos ◊ cuss'istedhu chi lughet gai est ponzendhe in sudhu s'isciéntzia ◊ ti bido in sudhu, pensosa ◊ no balet chi s'istet in sudha, timindhe fintzas chi la furet s'ària ◊ como chi ndhe apo leadu isperimentu no ndhe tenzo prus sudhu ◊ e ite, in cussa sudha ses? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu appréhension, trouble Ingresu worry Ispagnolu inquietud Italianu apprensióne, turbaménto Tedescu Angst, Beunruhigung.