Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afúta , nf: futa* Definitzione genia de arrennegu, de fele, de tzacu chi si pigat (o chi si faet pigare) po calecuna cosa chi no praghet; fintzes múngia, pelea Sinònimos e contràrios aragoni, arràbbiu, arragiolu, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Frases piènami unu càlighe de abbardente gai mi passat s'afuta! ◊ canno dhis fuit passada s'afuta si fuint postos a caminare ◊ ca no faghiat a essire a campu, a s'afuta betat manu a bochire su porcu ◊ po peus crebu e afuta in su preju de su riscatu ti cherent sos dinaris che depidore issoro ◊ già mi ndhe leo bàtoro de afutas, chena àere arresetu!… 2. da ti l'as leada, oje, s’afuta sena bi pasare nudha!… Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu anger Ispagnolu bronca, rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.

aragòni , nm: arragone Definitzione sentidu de dispraxere e de arrennegu contra a ccn. o calecuna cosa / ómine de arragone = coragiosu Sinònimos e contràrios afuta, arràbbiu, arragiolu, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Frases s'uscieri si ndi fiat prexau cun giaja po s'aragoni chi iat tentu cun s'impiegau ◊ nosu Sardus no ndi teneus de aragoni contras a chini si fait mali ◊ lassadhu isbentiai, ge dhi passat s'aragoni! Sambenados e Provèrbios smb: Aragoni, Aregoni Tradutziones Frantzesu dépit, colère Ingresu anger Ispagnolu bronca, rabia Italianu stizza, ràbbia Tedescu Ärger.

arragiólu , nm: arrajolu, ragiolu Definitzione genia de maladia apicigosa chi benit mescamente a is canes, ma chi podet apicigare fintzes a sa gente (de is canes o àteros animales impestaos): leat a is céllulas de su crebedhu, unu si ammàchiat (timet s'abba, s'ària) e si morit (si no si curat in tempus, cun vacinu, cun innetzione antiràbbica, giaendho a su virus sa manera de lòmpere a su crebedhu); in cobertantza, arrennegu forte, genia de pentzamentu malu, ifadosu, dolore chi tirat a longas Sinònimos e contràrios arràbbiu, arrajoladura / afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu 2. lis mintei ódiu pro su chi mi aiant fatu e s’arragiolu non mi lassait in pasu Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rage, hydrophobie, obsession Ingresu rage, hydrophobia, obsession Ispagnolu rabia, hidrofobia, desasosiego Italianu ràbbia, idrofobìa, smània Tedescu Tollwut, Erregung.

arrajoladúra , nf Definitzione sa maladia de s'arrajolu, su si arrajolare Sinònimos e contràrios arràbbiu, arragiolu, arrajolamentu, arrajolidura, arrauradura Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hydrophobie Ingresu hydrophobia Ispagnolu hidrofobia, rabia Italianu idrofobìa Tedescu Tollwut.

arrenígna , nf: renigna Definitzione genia de arrennegu, de arreolu, de inchietesa Sinònimos e contràrios afuta, airu, aragoni, arràbbiu, arragiolu, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Ètimu ctl. renyina Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu irritation Ispagnolu rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.

bischíza , nf Definitzione genia de arrennegu chi unu si leat po calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbródhiu, annógiu, atrafudhu, bústica, istrugnu, labbrione, pussàgiu / afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, cardedha, corina, crocone, gormone, grema, stacu, studugu Ètimu itl.p bischiss Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu anger Ispagnolu rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.

búzara , nf Definitzione genia de arrennegu, de dispraxere Sinònimos e contràrios afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, cardedha, corina, crocone, gormone, mútria, studugu Ètimu itl. búggera Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu anger Ispagnolu rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.

cardèdha , nf, nm: cardedhu Definitzione múngia de fele, de arrennegu, de pelea / gei dhoi at cardedhu bellu!… = est totugantu betadu apare de barduletes Sinònimos e contràrios afuta, airu, aragoni, arràbbiu, arrenigna, bischiza, bústica, búzara, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Frases cumpréndiu totu su cardedhu chi tocat a fai po si sarbai? Sambenados e Provèrbios smb: Cardeddu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dépit, rage Ingresu anger Ispagnolu rabia Italianu stizza, ràbbia Tedescu Ärger.

chérpu , nm: crebu, crepu Definitzione su crepare, prus che àteru nau solu po s'arrennegu o tzacu chi si sentit po calecuna cosa o chistione Sinònimos e contràrios crebacoro, crébidu, crepamentu, crepígiu, febi Maneras de nàrrere csn: a crepu, a crebu de… = po fai arrennegu a…; fai cherpu = fàghere fele, fintzas fàghere dirbetos, bogai crecus, difetos; fai una cosa a crepu de figau = a malaggana, ammarolla; pònnere crebu = pònniri cuadhu in faci, fai a biri de bàliri prus de àterus Frases mi sciundit su logu po mi fai cherpu ◊ de su cherpu chi tenit in cropus comínciat a prangi a cérrius, gelosa de sa sorri 2. dinaris triballados chin sudores e crepos ◊ fiaus partius ma sa màchina si fiat posta a fai crepus e pariat ca si boliat firmai 3. nois sighimus a nos istimare a crepu de sa zente imbidiosa ◊ dèu ti nau chi ei a crepu de fiancus! ◊ a crebu insoro si ndhe setzit sempre in coa mia ◊ a crebu de cantos bi at nemigos arrives a lobrare onore e gosu! ◊ su pisedhu lu mandhamus a istudiare costet su chi costet: as a bídere chi ponet a conca e ponet crebu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dégoût, dépit Ingresu disgust, mischief, anger Ispagnolu rabia Italianu disgusto, dispètto, stizza Tedescu Widerwille, Ärger.

corína , nf Definitzione su naturale de una persona de èssere de bonumore o inchigia, nau fintzes in sensu de coràgiu / èssere de mala corina = de uta mala Sinònimos e contràrios índula, iscarpentu, uta / afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, crocone, gormone, grema, mútria, stacu, studugu / cdh. curina Frases zente de corina, sos Sardos! ◊ no ti est mancada sa corina de facher mòrrere un'ómine valente! Ètimu itl. corina Tradutziones Frantzesu tempérament, rage, colère Ingresu anger Ispagnolu temperamento, rabia Italianu temperaménto, ràbbia Tedescu Temperament, Wut.

crocòne , nm: croconi, crogone Definitzione arrennegu, dispraxere, fele po ccn. cosa, umore malu Sinònimos e contràrios afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Ètimu ctl. crocó Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu anger Ispagnolu rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.

felòne , nm Definitzione genia de arrennegu, de tzacu, coment'e candho unu si che artzat, si atrivit cun s'àteru / segare su f. = fàere lassare su fele, s'atrivimentu Sinònimos e contràrios afuta, airu, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, corina, crocone, gormone, grema, stacu, studugu / atrevimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bile, dépit, animosité Ingresu gall, anger, spite Ispagnolu rabia, animosidad Italianu bile, stizza, animosità Tedescu Ärger, Grimm.

grèma , nf: gremma Definitzione arrennegu chi unu si leat o chi dhi giaent: gremma est fintzes ispurgadura de bruncos, iscarràsciu, ispudu Sinònimos e contràrios afuta, aragoni, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, crocone, gormone, stacu, studugu / istarràsciu, salchedha Ètimu ctl. cremarse Tradutziones Frantzesu rage, colère Ingresu rage Ispagnolu rabia Italianu ràbbia Tedescu Ärger.

nechidónzu , nm Definitzione su si nechidare, su èssere nechidaos Sinònimos e contràrios alteriu, annicadura, arrennegu, nechidade | ctr. cuntentesa, prégiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu colère Ingresu anger Ispagnolu cólera, rabia Italianu còllera, ira Tedescu Ärger, Wut, Zorn.

tzàca , nf, nm: tzacu Definitzione múngia de arrennegu, de fele, crepu / tzaca de frebba, de fritu, de sole = callentura forte, fritu meda, sole budhiu Sinònimos e contràrios afuta, arràbbiu, arrennegu Frases aiat iscultadu chena faedhare ma regollinne e ingullinne tzacu ◊ li fuint boltuladas sas istintinas de su tzacu e de sa birigonza ◊ faghimis peus pro bos dare tzacu ◊ soe bidre de su tzacu!◊ fiaus trabballanno a tzaca de sole Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu anger Ispagnolu bronca, rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.