Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afarratóriu , nm: aferratóriu Definitzione gherra, aferra aferra a briga Sinònimos e contràrios afarradolzu, atzufatóriu, atzufu, bria, burrumuntone, certu, gherra, iscravatóriu Frases agabbadu s'aferratóriu, mastru Antoni si agateit in manu sa piluca de Pepedhu (G.Addis) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bagarre Ingresu brawl Ispagnolu bronca, altercado Italianu baruffa, tafferùglio Tedescu Rauferei.

afúta , nf: futa* Definitzione genia de arrennegu, de fele, de tzacu chi si pigat (o chi si faet pigare) po calecuna cosa chi no praghet; fintzes múngia, pelea Sinònimos e contràrios aragoni, arràbbiu, arragiolu, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Frases piènami unu càlighe de abbardente gai mi passat s'afuta! ◊ canno dhis fuit passada s'afuta si fuint postos a caminare ◊ ca no faghiat a essire a campu, a s'afuta betat manu a bochire su porcu ◊ po peus crebu e afuta in su preju de su riscatu ti cherent sos dinaris che depidore issoro ◊ già mi ndhe leo bàtoro de afutas, chena àere arresetu!… 2. da ti l'as leada, oje, s’afuta sena bi pasare nudha!… Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu anger Ispagnolu bronca, rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.

aragòni , nm: arragone Definitzione sentidu de dispraxere e de arrennegu contra a ccn. o calecuna cosa / ómine de arragone = coragiosu Sinònimos e contràrios afuta, arràbbiu, arragiolu, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Frases s'uscieri si ndi fiat prexau cun giaja po s'aragoni chi iat tentu cun s'impiegau ◊ nosu Sardus no ndi teneus de aragoni contras a chini si fait mali ◊ lassadhu isbentiai, ge dhi passat s'aragoni! Sambenados e Provèrbios smb: Aragoni, Aregoni Tradutziones Frantzesu dépit, colère Ingresu anger Ispagnolu bronca, rabia Italianu stizza, ràbbia Tedescu Ärger.

briàre , vrb: brigai, brigare Definitzione giare unu certu, una briga, nàrrere cosa a unu, pigare a ccn. a tzérrios o cun arrennegu; nàrrere foedhos malos s'unu a s'àteru, tènnere murrúngiu mannu, a boghes e a gherra puru Sinònimos e contràrios abbetiae, aciociai, brigociae, certai, ghirtare, irvapiare, iscancamurrare, pabarotare, trilliare Frases fiant brighendi prima de cummentzai sa riunioni ◊ a briare chin tecus no bi at gustu ◊ cun sos cumpanzos tuos no ti brighes! ◊ sa mama l'at brigadu, a su pitzinnu, ca fit ora meda in ziru ◊ ci babbu e mama mi brigant tegno passiéncia ◊ aiat brigau s'amigu ca dh'aiat lassau solu ◊ murrunzade ma no bos brighedas!◊ brigadas apare si seis cun sa bighina, chi no dha bio prus in domo tua? 2. dae candho ant brigadu no sunt prus, cussas famíllias, e mancu si faedhant ◊ abbàssiami sas boghes, chi parimus brighendhe! Sambenados e Provèrbios prb: si unu no cheret duos no brigant Ètimu itl. brigare Tradutziones Frantzesu réprimander, tancer, rabrouer, se disputer, se quereller Ingresu to dispute Ispagnolu reprochar, echar la bronca, pelear Italianu redarguire, rimbrottare, bisticciare, diverbiare, litigare Tedescu ausschelten, streiten.

brigàda , nf Definitzione su brigare, su certu chi si giaet a unu Sinònimos e contràrios aciociada, aciocu, atachizu, bria, certada, certu, ghirta / cdh. briata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sortie, réprimande, savon Ingresu scolding Ispagnolu bronca, reprimenda Italianu sfuriata, sgridata Tedescu Anschnauzer, Schelte.

chiriellàre , vrb Definitzione nàrrere chiriellas, brigare a unu, abbarrare a chistionu 2. sa mama si est posta a chiriellare pedindhe de dhi mutire su dotore ◊ sa giustíscia los chiriellet a issos ebbia! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réprimander Ingresu to rebuke Ispagnolu reprender, echar una bronca Italianu rampognare Tedescu Vorwürfe machen.

disatinàda , nf Sinònimos e contràrios ammonestu, bria, certu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engueulade Ingresu telling-off Ispagnolu reprensión, bronca Italianu lavata di capo Tedescu Rüffel.

frustatzàre , vrb: afrustatzare Definitzione agiummai coment'e pigare a cropos, in su sensu de giare trummentu a foedhos, brigandho a unu Sinònimos e contràrios isballai, istrabatzare, stravaciai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rudoyer, réprimander Ingresu to ill-treat Ispagnolu echar una bronca Italianu strapazzare Tedescu strapazieren.

trilliàre , vrb Definitzione giare una briga, pigare a tzérrios Sinònimos e contràrios briare, certai, stronciai Frases prestu, recui a sa faina, imbainajola: già torrat mamma tua a ti trilliare bene! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu reprocher, réprimander sévèrement Ingresu to scold Ispagnolu reprochar, echar una bronca Italianu rimproverare, sgridare aspraménte Tedescu schelten.

tzàca , nf, nm: tzacu Definitzione múngia de arrennegu, de fele, crepu / tzaca de frebba, de fritu, de sole = callentura forte, fritu meda, sole budhiu Sinònimos e contràrios afuta, arràbbiu, arrennegu Frases aiat iscultadu chena faedhare ma regollinne e ingullinne tzacu ◊ li fuint boltuladas sas istintinas de su tzacu e de sa birigonza ◊ faghimis peus pro bos dare tzacu ◊ soe bidre de su tzacu!◊ fiaus trabballanno a tzaca de sole Tradutziones Frantzesu dépit Ingresu anger Ispagnolu bronca, rabia Italianu stizza Tedescu Ärger.