abbucài , vrb: abbucare,
abbuchiare 1 Definitzione
pònnere istrègios cun sa buca a cara a fundhu, conca a bàsciu, afacaos, o a buca apare (ma fintzes betare cosa a covecadura a un'istrégiu); serrare calecuna cosa, mancari no deunudotu; nàrrere cosa a unu coment’e po dhi tupare sa buca, in su sensu de dhu currègere, de dhi foedhare male, de dhu fàere citire
Sinònimos e contràrios
abbucaciai,
abbufiare,
currèzere,
irmurrare,
iscontroriare
/
serrai
/
covecare,
inconchinare,
rebbucai
Maneras de nàrrere
csn:
abbucai sa porta = tambàrela unu pagu; abbucare un'àidu, un'abbertura = tupai, serraidhus; abbucai su lentzoru = furriàrendhe unu pagu a subra de s'àtera cuguzura, in conca de letu; abbucaisí = rúere a buca a terra, nadu prus che àteru de isterzu; abbucai su sèmini = carrarzare su sèmene betadu in sa terra arada
Frases
nau ca mi nci abbucu a mari chi m'intendu nai "presoni"! ◊ prima ndi est ampuau e apustis si nci est abbucau a iscabiossu ◊ abbuca totu a su cadhaxu! ◊ dèu dep'iap'ai tocau calancunu mucioni e sa pingiada de su trébini si ndi fut abbucada a terra
2.
in su cunzadu bi at àidos de abbucare, no b'intret bestiàmine ◊ abbuchedhu bene cuss'àidu, ca sas albeghes podent repítere!
3.
su babbu fiat murrungendi e abbuchendi su fillu ◊ su coronellu si ndh'est fichidu e cun boghe alterada l'at abbucadu ◊ dego no ndhe aio cosas de mi nàrrere tue, e mancu commo as de mi abbucare! ◊ si istat bona dh'aiat abbucada canno dh'at intesa faedhanne male! ◊ sa sorre si est posta a fàere sa maca e su frade dh’at abbuchiada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tancer,
rabrouer
Ingresu
to reproach
Ispagnolu
colmar,
caerse de cabeza,
reprochar
Italianu
abboccare,
cadére a tèsta in giù,
rimbrottare
Tedescu
umkippen,
mit dem Munde fassen,
anlehnen,
ausschimpfen.
abburruntàre , vrb Definitzione
nàrrere cosa a unu coment'e brigandhodhu
Sinònimos e contràrios
abbucaciai,
afachilare,
afrontai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare,
rumbicare
Tradutziones
Frantzesu
reprocher
Ingresu
to upbraid
Ispagnolu
reprochar
Italianu
rimproverare
Tedescu
vorwerfen.
briàre , vrb: brigai,
brigare Definitzione
giare unu certu, una briga, nàrrere cosa a unu, pigare a ccn. a tzérrios o cun arrennegu; nàrrere foedhos malos s'unu a s'àteru, tènnere murrúngiu mannu, a boghes e a gherra puru
Sinònimos e contràrios
abbetiae,
aciociai,
brigociae,
certai,
ghirtare,
irvapiare,
iscancamurrare,
pabarotare,
trilliare
Frases
fiant brighendi prima de cummentzai sa riunioni ◊ a briare chin tecus no bi at gustu ◊ cun sos cumpanzos tuos no ti brighes! ◊ sa mama l'at brigadu, a su pitzinnu, ca fit ora meda in ziru ◊ ci babbu e mama mi brigant tegno passiéncia ◊ aiat brigau s'amigu ca dh'aiat lassau solu ◊ murrunzade ma no bos brighedas!◊ brigadas apare si seis cun sa bighina, chi no dha bio prus in domo tua?
2.
dae candho ant brigadu no sunt prus, cussas famíllias, e mancu si faedhant ◊ abbàssiami sas boghes, chi parimus brighendhe!
Sambenados e Provèrbios
prb:
si unu no cheret duos no brigant
Ètimu
itl.
brigare
Tradutziones
Frantzesu
réprimander,
tancer,
rabrouer,
se disputer,
se quereller
Ingresu
to dispute
Ispagnolu
reprochar,
echar la bronca,
pelear
Italianu
redarguire,
rimbrottare,
bisticciare,
diverbiare,
litigare
Tedescu
ausschelten,
streiten.
chelcíre , vrb: chicire,
chilcire,
chiscire,
chitzire Definitzione
betare calecuna boghe, nàrrere cosa a su piciochedhu, a un'animale, po dh'asseliare, fàere torrare agoa, po che dhu bogare; fàere asseliare, fintzes apartare, arregòllere a una parte
Sinònimos e contràrios
abboluire,
abbruncai,
assebiai,
caciare,
crischiare,
irmurrare,
irruncare,
ispochiare,
sbruncai
/
cuai,
frànghere
| ctr.
aggussire,
audire,
auntzare,
incidai,
inciulai
Frases
duas pisedhutzas fint pranghendhe ma neunu las at chitzidas: las ant lassadas prànghere ◊ ischiat chiscire sos canes sentza los tocare ◊ tandho no ti apo a chicire e atzetas sedha e bríglia?! ◊ apo chiscidu su gatu ca fit in chirca de tènnere unu puzonedhu ◊ su pisedhu, candho faghet tropu botu, cheret chitzidu
2.
cussa ispranzada de pane at chicidu su bentu
3.
sos voes chitziant deretos a manu giusta o a manca, arreghiant o torraiant a annare a secunna de su frúschiu chi intenniant
4.
candho su massaju adiat finitu de arare chitziat sas petras dae mesu de sa tanca ◊ chitzitiche dae cue!◊ faemi sa caridade de mi chitzire innoghe, ca seo perseghiu!◊ tocat a chitzire su bestiàmene po no che dhu furare is ladros o is martzanes (E.Madeddu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rabattre,
faire taire qqn
Ingresu
to retort,
to silence s.o
Ispagnolu
reprochar,
acallar
Italianu
rintuzzare,
far tacére
Tedescu
zurückschlagen,
zum Schweigen bringen.
giuilàre , vrb: giulare,
giuliare,
giuriare,
giuvilare,
zubilare Definitzione
betare tzérrios (po dolore, cricandho a ccn.), pigare a boghes po briga; tzerriare po fàere bènnere
Sinònimos e contràrios
abbochinare,
atzerriai,
iscramare,
iscramorare
/
ciamare,
lamai,
muntire
Frases
a nois nos giúriat sèmpere ◊ ant sighidu a giulare a boghes mannas ◊ giuilesit, siscura, primma de ispirare ◊ la chirco, la giúilo e no l'agato ◊ a boghes l'apo giuiladu
2.
lu giuilesint e recuieit luego ◊ no ti apo giuliadu pro nudha: est ca so gherrendhe cun sa morte! ◊ est giuilendhe a sa morte: Beni, acàbbami de bochire!
Ètimu
ltn.
iubilare
Tradutziones
Frantzesu
crier,
appeler,
gronder
Ingresu
to shout,
to call,
to scold
Ispagnolu
gritar,
llamar,
reprochar
Italianu
gridare,
chiamare,
sgridare
Tedescu
schreien,
rufen,
schimpfen.
ifachilàre , vrb: ifachilliare Definitzione
betare in cara, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment’e brigandhodhu e faendhodhu a bregúngia, lígere sa vida, bogare in bregúngia a ccn.
Sinònimos e contràrios
abbirgonzire,
afachilare,
refaciai
Frases
su maridu a boches artas candho ghirabat l'ifachilliabat totu su chi fachiat, ca nanchi fit male fatu ◊ criticabant e ifachilliabant sa miséria a chie la zuchiat pitzicada a costas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
reprocher,
jeter à la figure
Ingresu
to fling in s.o's face (stg)
Ispagnolu
reprochar
Italianu
rinfacciare
Tedescu
vorhalten.
impoberàre 1 , vrb: improverare Definitzione
brigare, nàrrere cosa a unu brigandhodhu, betandhosidhu coment'e male fatu, a curpa, betare in fatze
Sinònimos e contràrios
atzuridare,
ingiugliare,
trilliare
/
refaciai
Frases
no aiat istentadu a l'impoberare chi issa no aiat nudha, etzetu sa bonidade de su coro ◊ e t’impròverant puru chi peoras ca muda ses e frimma e no mezoras!
Tradutziones
Frantzesu
reprocher,
gronder
Ingresu
to upbraid
Ispagnolu
reprochar
Italianu
rimproverare
Tedescu
Vorwürfe machen.
irbrunchiàre , vrb: isvrunciare,
ivrunciare Definitzione
iscúdere; segare s'atza a unu, nàrrere cosa a briga, in contràriu, fintzes po giare imparu
Sinònimos e contràrios
aciotai,
aciotarai,
afrustai,
passillai
/
certai,
irmurrare,
irvapiare
2.
si los isvrúncias, luego si annuzant
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tancer
Ingresu
to scold
Ispagnolu
reprochar
Italianu
rimbrottare
Tedescu
ausschelten.
irmurràre , vrb: irmurriare,
ismurrai,
ismurriare,
smurrai Definitzione
pigare a cropos a murros; segare s'atza a unu, iscontroriare forte, giare una briga, segare s'atrivimentu; pirmare, fàere murros grussos
Sinònimos e contràrios
abboluire,
abbruncai,
abbufiare,
aciociai,
chelcire,
irmustatzare,
irvapiare,
iscancamurrare,
istestulare,
scontrariai,
stronciai
/
ammurredhare,
ammurrionai,
annicare,
pirmare
| ctr.
audire
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
réprimer,
tancer,
rabrouer
Ingresu
to repress,
to reproach
Ispagnolu
reprimir,
reprochar
Italianu
reprìmere,
rimbrottare
Tedescu
unterdrücken,
ausschelten.
iscamurriàre , vrb Definitzione
giare una briga
Sinònimos e contràrios
afrontai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
rumbicare,
istidingiai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
réprimander
Ingresu
to reprimand
Ispagnolu
reprochar
Italianu
rampognare
Tedescu
Vorwürfe machen.
ispochiàre , vrb: ispolchiare,
isporchiare,
isprochiare Definitzione
betare un’ispórchiu, nàrrere cosa a unu po iscontróriu (pruschetotu a is pipios), pagos foedhos coment'e a briga, ccn. tzérriu, ammeletzandho fintzes ccn. cropu
Sinònimos e contràrios
abbucai,
certai,
chelcire,
irmurrare,
irvapiare
| ctr.
audire
Frases
su babbu fit chirchendhe de si ndhe pesare, ma sa fiza l'ispochiesit nendhe chi no fit ora ◊ su pisedhu cheret isporchiadu candho est faghindhe cosas chi no andhant bene ◊ aite l'ispórchias e no andhas a zogare cun isse?!
2.
a cudhos ómines che los at bogados dae su cunzadu che duas criaduras isporchiadas, chin sa cara in terra!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tancer
Ingresu
to rebuke
Ispagnolu
recriminar,
reprochar
Italianu
rimbrottare
Tedescu
ausschelten.
refaciài, refaciàre , vrb: arrefaciare,
refatzare,
rifatzare,
rinfaciai,
rinfaciare Definitzione
nàrrere in cara a unu su male chi at fatu, betare in face una cosa a unu coment'e brigandhodhu, giaendhodhi curpas
Sinònimos e contràrios
acarai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare,
rumbicare,
sfacidhai,
sfacidhiri
Frases
zughiat un'incristada coment'e unu chi teniat cosa meda de li rifatzare ◊ semus fradile e sorrastra: pro chi sies póveru, si cojuamus, a su nessi no amus de nos rifaciare sas ratzas
Tradutziones
Frantzesu
reprocher,
jeter à la figure (fam.)
Ingresu
to throwin s.o.'s face (sthg.)
Ispagnolu
reprochar,
echar en cara
Italianu
rinfacciare
Tedescu
vorhalten.
rumbicàre , vrb Definitzione
arrespòndhere, in su chistionu, a su chi narat unu, ma mescamente refatzare calecuna cosa, arregodare a unu coment'e a briga, a impróveru (ca no ndhe at fatu contu), su bene chi dhi ant fatu
Sinònimos e contràrios
afrontai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare
Frases
s'àteru in lestresa rumbichesit a totu su chi s'ómine li nesit
Ètimu
itl.
rimbeccare
Tradutziones
Frantzesu
jeter à la figure (fam.)
Ingresu
to fling in s.o. face
Ispagnolu
reprochar,
echar en cara
Italianu
rinfacciare
Tedescu
vorhalten.
sfacidhài , vrb: isfatzidhare* Definitzione
ghetai in faci, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment'e brigandhodhu
Sinònimos e contràrios
acarai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare,
rumbicare,
sfacidhiri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
reprocher
Ingresu
to fling in s.o.'s face
Ispagnolu
reprochar
Italianu
rinfacciare
Tedescu
vorhalten.
trilliàre , vrb Definitzione
giare una briga, pigare a tzérrios
Sinònimos e contràrios
briare,
certai,
stronciai
Frases
prestu, recui a sa faina, imbainajola: già torrat mamma tua a ti trilliare bene!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
reprocher,
réprimander sévèrement
Ingresu
to scold
Ispagnolu
reprochar,
echar una bronca
Italianu
rimproverare,
sgridare aspraménte
Tedescu
schelten.