abbucài , vrb: abbucare, abbuchiare 1 Definizione pònnere istrègios cun sa buca a cara a fundhu, conca a bàsciu, afacaos, o a buca apare (ma fintzes betare cosa a covecadura a un'istrégiu); serrare calecuna cosa, mancari no deunudotu; nàrrere cosa a unu coment’e po dhi tupare sa buca, in su sensu de dhu currègere, de dhi foedhare male, de dhu fàere citire Sinonimi e contrari abbucaciai, abbufiare, currèzere, irmurrare, iscontroriare / serrai / covecare, inconchinare, rebbucai Modi di dire csn: abbucai sa porta = tambàrela unu pagu; abbucare un'àidu, un'abbertura = tupai, serraidhus; abbucai su lentzoru = furriàrendhe unu pagu a subra de s'àtera cuguzura, in conca de letu; abbucaisí = rúere a buca a terra, nadu prus che àteru de isterzu; abbucai su sèmini = carrarzare su sèmene betadu in sa terra arada Frasi nau ca mi nci abbucu a mari chi m'intendu nai "presoni"! ◊ prima ndi est ampuau e apustis si nci est abbucau a iscabiossu ◊ abbuca totu a su cadhaxu! ◊ dèu dep'iap'ai tocau calancunu mucioni e sa pingiada de su trébini si ndi fut abbucada a terra 2. in su cunzadu bi at àidos de abbucare, no b'intret bestiàmine ◊ abbuchedhu bene cuss'àidu, ca sas albeghes podent repítere! 3. su babbu fiat murrungendi e abbuchendi su fillu ◊ su coronellu si ndh'est fichidu e cun boghe alterada l'at abbucadu ◊ dego no ndhe aio cosas de mi nàrrere tue, e mancu commo as de mi abbucare! ◊ si istat bona dh'aiat abbucada canno dh'at intesa faedhanne male! ◊ sa sorre si est posta a fàere sa maca e su frade dh’at abbuchiada Etimo srd. Traduzioni Francese tancer, rabrouer Inglese to reproach Spagnolo colmar, caerse de cabeza, reprochar Italiano abboccare, cadére a tèsta in giù, rimbrottare Tedesco umkippen, mit dem Munde fassen, anlehnen, ausschimpfen.

abburruntàre , vrb Definizione nàrrere cosa a unu coment'e brigandhodhu Sinonimi e contrari abbucaciai, afachilare, afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Traduzioni Francese reprocher Inglese to upbraid Spagnolo reprochar Italiano rimproverare Tedesco vorwerfen.

briàre , vrb: brigai, brigare Definizione giare unu certu, una briga, nàrrere cosa a unu, pigare a ccn. a tzérrios o cun arrennegu; nàrrere foedhos malos s'unu a s'àteru, tènnere murrúngiu mannu, a boghes e a gherra puru Sinonimi e contrari abbetiae, aciociai, brigociae, certai, ghirtare, irvapiare, iscancamurrare, pabarotare, trilliare Frasi fiant brighendi prima de cummentzai sa riunioni ◊ a briare chin tecus no bi at gustu ◊ cun sos cumpanzos tuos no ti brighes! ◊ sa mama l'at brigadu, a su pitzinnu, ca fit ora meda in ziru ◊ ci babbu e mama mi brigant tegno passiéncia ◊ aiat brigau s'amigu ca dh'aiat lassau solu ◊ murrunzade ma no bos brighedas!◊ brigadas apare si seis cun sa bighina, chi no dha bio prus in domo tua? 2. dae candho ant brigadu no sunt prus, cussas famíllias, e mancu si faedhant ◊ abbàssiami sas boghes, chi parimus brighendhe! Cognomi e Proverbi prb: si unu no cheret duos no brigant Etimo itl. brigare Traduzioni Francese réprimander, tancer, rabrouer, se disputer, se quereller Inglese to dispute Spagnolo reprochar, echar la bronca, pelear Italiano redarguire, rimbrottare, bisticciare, diverbiare, litigare Tedesco ausschelten, streiten.

chelcíre , vrb: chicire, chilcire, chiscire, chitzire Definizione betare calecuna boghe, nàrrere cosa a su piciochedhu, a un'animale, po dh'asseliare, fàere torrare agoa, po che dhu bogare; fàere asseliare, fintzes apartare, arregòllere a una parte Sinonimi e contrari abboluire, abbruncai, assebiai, caciare, crischiare, irmurrare, irruncare, ispochiare, sbruncai / cuai, frànghere | ctr. aggussire, audire, auntzare, incidai, inciulai Frasi duas pisedhutzas fint pranghendhe ma neunu las at chitzidas: las ant lassadas prànghere ◊ ischiat chiscire sos canes sentza los tocare ◊ tandho no ti apo a chicire e atzetas sedha e bríglia?! ◊ apo chiscidu su gatu ca fit in chirca de tènnere unu puzonedhu ◊ su pisedhu, candho faghet tropu botu, cheret chitzidu 2. cussa ispranzada de pane at chicidu su bentu 3. sos voes chitziant deretos a manu giusta o a manca, arreghiant o torraiant a annare a secunna de su frúschiu chi intenniant 4. candho su massaju adiat finitu de arare chitziat sas petras dae mesu de sa tanca ◊ chitzitiche dae cue!◊ faemi sa caridade de mi chitzire innoghe, ca seo perseghiu!◊ tocat a chitzire su bestiàmene po no che dhu furare is ladros o is martzanes (E.Madeddu) Etimo srd. Traduzioni Francese rabattre, faire taire qqn Inglese to retort, to silence s.o Spagnolo reprochar, acallar Italiano rintuzzare, far tacére Tedesco zurückschlagen, zum Schweigen bringen.

giuilàre , vrb: giulare, giuliare, giuriare, giuvilare, zubilare Definizione betare tzérrios (po dolore, cricandho a ccn.), pigare a boghes po briga; tzerriare po fàere bènnere Sinonimi e contrari abbochinare, atzerriai, iscramare, iscramorare / ciamare, lamai, muntire Frasi a nois nos giúriat sèmpere ◊ ant sighidu a giulare a boghes mannas ◊ giuilesit, siscura, primma de ispirare ◊ la chirco, la giúilo e no l'agato ◊ a boghes l'apo giuiladu 2. lu giuilesint e recuieit luego ◊ no ti apo giuliadu pro nudha: est ca so gherrendhe cun sa morte! ◊ est giuilendhe a sa morte: Beni, acàbbami de bochire! Etimo ltn. iubilare Traduzioni Francese crier, appeler, gronder Inglese to shout, to call, to scold Spagnolo gritar, llamar, reprochar Italiano gridare, chiamare, sgridare Tedesco schreien, rufen, schimpfen.

ifachilàre , vrb: ifachilliare Definizione betare in cara, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment’e brigandhodhu e faendhodhu a bregúngia, lígere sa vida, bogare in bregúngia a ccn. Sinonimi e contrari abbirgonzire, afachilare, refaciai Frasi su maridu a boches artas candho ghirabat l'ifachilliabat totu su chi fachiat, ca nanchi fit male fatu ◊ criticabant e ifachilliabant sa miséria a chie la zuchiat pitzicada a costas Etimo srd. Traduzioni Francese reprocher, jeter à la figure Inglese to fling in s.o's face (stg) Spagnolo reprochar Italiano rinfacciare Tedesco vorhalten.

impoberàre 1 , vrb: improverare Definizione brigare, nàrrere cosa a unu brigandhodhu, betandhosidhu coment'e male fatu, a curpa, betare in fatze Sinonimi e contrari atzuridare, ingiugliare, trilliare / refaciai Frasi no aiat istentadu a l'impoberare chi issa no aiat nudha, etzetu sa bonidade de su coro ◊ e t’impròverant puru chi peoras ca muda ses e frimma e no mezoras! Traduzioni Francese reprocher, gronder Inglese to upbraid Spagnolo reprochar Italiano rimproverare Tedesco Vorwürfe machen.

irbrunchiàre , vrb: isvrunciare, ivrunciare Definizione iscúdere; segare s'atza a unu, nàrrere cosa a briga, in contràriu, fintzes po giare imparu Sinonimi e contrari aciotai, aciotarai, afrustai, passillai / certai, irmurrare, irvapiare 2. si los isvrúncias, luego si annuzant Etimo srd. Traduzioni Francese tancer Inglese to scold Spagnolo reprochar Italiano rimbrottare Tedesco ausschelten.

irmurràre , vrb: irmurriare, ismurrai, ismurriare, smurrai Definizione pigare a cropos a murros; segare s'atza a unu, iscontroriare forte, giare una briga, segare s'atrivimentu; pirmare, fàere murros grussos Sinonimi e contrari abboluire, abbruncai, abbufiare, aciociai, chelcire, irmustatzare, irvapiare, iscancamurrare, istestulare, scontrariai, stronciai / ammurredhare, ammurrionai, annicare, pirmare | ctr. audire Etimo srd. Traduzioni Francese réprimer, tancer, rabrouer Inglese to repress, to reproach Spagnolo reprimir, reprochar Italiano reprìmere, rimbrottare Tedesco unterdrücken, ausschelten.

iscamurriàre , vrb Definizione giare una briga Sinonimi e contrari afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, rumbicare, istidingiai Etimo srd. Traduzioni Francese réprimander Inglese to reprimand Spagnolo reprochar Italiano rampognare Tedesco Vorwürfe machen.

ispochiàre , vrb: ispolchiare, isporchiare, isprochiare Definizione betare un’ispórchiu, nàrrere cosa a unu po iscontróriu (pruschetotu a is pipios), pagos foedhos coment'e a briga, ccn. tzérriu, ammeletzandho fintzes ccn. cropu Sinonimi e contrari abbucai, certai, chelcire, irmurrare, irvapiare | ctr. audire Frasi su babbu fit chirchendhe de si ndhe pesare, ma sa fiza l'ispochiesit nendhe chi no fit ora ◊ su pisedhu cheret isporchiadu candho est faghindhe cosas chi no andhant bene ◊ aite l'ispórchias e no andhas a zogare cun isse?! 2. a cudhos ómines che los at bogados dae su cunzadu che duas criaduras isporchiadas, chin sa cara in terra! Etimo srd. Traduzioni Francese tancer Inglese to rebuke Spagnolo recriminar, reprochar Italiano rimbrottare Tedesco ausschelten.

refaciài, refaciàre , vrb: arrefaciare, refatzare, rifatzare, rinfaciai, rinfaciare Definizione nàrrere in cara a unu su male chi at fatu, betare in face una cosa a unu coment'e brigandhodhu, giaendhodhi curpas Sinonimi e contrari acarai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare, sfacidhai, sfacidhiri Frasi zughiat un'incristada coment'e unu chi teniat cosa meda de li rifatzare ◊ semus fradile e sorrastra: pro chi sies póveru, si cojuamus, a su nessi no amus de nos rifaciare sas ratzas Traduzioni Francese reprocher, jeter à la figure (fam.) Inglese to throwin s.o.'s face (sthg.) Spagnolo reprochar, echar en cara Italiano rinfacciare Tedesco vorhalten.

rumbicàre , vrb Definizione arrespòndhere, in su chistionu, a su chi narat unu, ma mescamente refatzare calecuna cosa, arregodare a unu coment'e a briga, a impróveru (ca no ndhe at fatu contu), su bene chi dhi ant fatu Sinonimi e contrari afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare Frasi s'àteru in lestresa rumbichesit a totu su chi s'ómine li nesit Etimo itl. rimbeccare Traduzioni Francese jeter à la figure (fam.) Inglese to fling in s.o. face Spagnolo reprochar, echar en cara Italiano rinfacciare Tedesco vorhalten.

sfacidhài , vrb: isfatzidhare* Definizione ghetai in faci, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment'e brigandhodhu Sinonimi e contrari acarai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare, sfacidhiri Etimo srd. Traduzioni Francese reprocher Inglese to fling in s.o.'s face Spagnolo reprochar Italiano rinfacciare Tedesco vorhalten.

trilliàre , vrb Definizione giare una briga, pigare a tzérrios Sinonimi e contrari briare, certai, stronciai Frasi prestu, recui a sa faina, imbainajola: già torrat mamma tua a ti trilliare bene! Etimo srd. Traduzioni Francese reprocher, réprimander sévèrement Inglese to scold Spagnolo reprochar, echar una bronca Italiano rimproverare, sgridare aspraménte Tedesco schelten.

«« Cerca di nuovo