aggorgotài , vrb: grogotai Definitzione
fàere sa moida de s'abba candho proet a meda
Sinònimos e contràrios
abbrubudhai,
abbrufulai,
acrocuai,
aggargalare,
borbogliare,
froculare,
groggolare
Tradutziones
Frantzesu
gargouiller,
tomber à verse,
gronder
Ingresu
to bubble,
to pelt
Ispagnolu
caer fragorosamente la lluvia
Italianu
scrosciare
Tedescu
rauschen.
arrinzàre , vrb Definitzione
ammeletzare faendho a bíere is dentes comente faent unos cantu animales, prus che àteru, tzacurrare is dentes; si narat fintzes in su sensu de istare pranghe pranghe / arrinzendhe dentes = arrodendhe dentes; a. che cane in cadena; a. sas lavras, su murru = frungiri unu pagu is laus coment'e bolendi nàrriri cosa o a betu diferenti
Sinònimos e contràrios
arranzare 1,
arraunzare,
arringare,
grujai,
morrugnare,
raganzare,
ranzidare
/
poliare
Frases
ti chimentas cun àteros matzones: trassistu, arrinzas e faghes sa coa, ma oramai as pérdidu sa proa! (Piredda)
2.
at arrinzau sas lavras a unu risighedhu
Ètimu
itl.
rignare
Tradutziones
Frantzesu
gronder,
grincer des dents
Ingresu
to growl
Ispagnolu
gruñir
Italianu
ringhiare,
digrignare
Tedescu
knurren,
die Zähne fletschen.
certài , vrb: cheltare,
chertare,
chestare Definitzione
pigare foedhos s'unu cun s'àteru, foedhare a boghes s'unu contr'a s'àteru; nàrrere foedhos de briga e fintzes de ammeletzu a unu / certai a unu = dare una briga a unu; certai de pari a pari = brigare s'unu cun s'àteru
Sinònimos e contràrios
abbetiae,
briare,
brigociae,
cuntierrare,
ghirtare,
irvapiare,
pabarotare,
pletare,
trilliare
Frases
mairu e mulleri funt sempri certendi: ma poita s'ant a èssi cojaus, si no si podenta biri?! ◊ sas dies mias, duncas, passare las devo chertendhe? ◊ ant certau e arropaus puru si funt
2.
dh'iat tzerriau su maistu e dh'iat certau ◊ dèu dha certai sempri, a sorri mia
Sambenados e Provèrbios
prb:
candu unu non bolit, duus non certant
Ètimu
ltn.
certare
Tradutziones
Frantzesu
se quereller avec qqn.,
gronder
Ingresu
to quarrel,
to scold
Ispagnolu
pelear,
reñir
Italianu
diverbiare,
bisticciare,
sgridare,
redarguire
Tedescu
streiten,
schelten.
giuilàre , vrb: giulare,
giuliare,
giuriare,
giuvilare,
zubilare Definitzione
betare tzérrios (po dolore, cricandho a ccn.), pigare a boghes po briga; tzerriare po fàere bènnere
Sinònimos e contràrios
abbochinare,
atzerriai,
iscramare,
iscramorare
/
ciamare,
lamai,
muntire
Frases
a nois nos giúriat sèmpere ◊ ant sighidu a giulare a boghes mannas ◊ giuilesit, siscura, primma de ispirare ◊ la chirco, la giúilo e no l'agato ◊ a boghes l'apo giuiladu
2.
lu giuilesint e recuieit luego ◊ no ti apo giuliadu pro nudha: est ca so gherrendhe cun sa morte! ◊ est giuilendhe a sa morte: Beni, acàbbami de bochire!
Ètimu
ltn.
iubilare
Tradutziones
Frantzesu
crier,
appeler,
gronder
Ingresu
to shout,
to call,
to scold
Ispagnolu
gritar,
llamar,
reprochar
Italianu
gridare,
chiamare,
sgridare
Tedescu
schreien,
rufen,
schimpfen.
impoberàre 1 , vrb: improverare Definitzione
brigare, nàrrere cosa a unu brigandhodhu, betandhosidhu coment'e male fatu, a curpa, betare in fatze
Sinònimos e contràrios
atzuridare,
ingiugliare,
trilliare
/
refaciai
Frases
no aiat istentadu a l'impoberare chi issa no aiat nudha, etzetu sa bonidade de su coro ◊ e t’impròverant puru chi peoras ca muda ses e frimma e no mezoras!
Tradutziones
Frantzesu
reprocher,
gronder
Ingresu
to upbraid
Ispagnolu
reprochar
Italianu
rimproverare
Tedescu
Vorwürfe machen.
isbuvonàre , vrb Definitzione
fàere moida che de buvone; trodhiare a forte
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gronder,
vrombir
Ingresu
to rumble
Ispagnolu
zumbar,
peerse
Italianu
rombare
Tedescu
donnern.
morrugnàre , vrb: morrungiai,
murrungiai,
murrungiare,
murrunzare,
murruzare Definitzione
istare a murrúngiu, nàrrere cosa in contràriu mancari chentza insístere, foedhare a sa sola a boghe bàscia, nàrrere cosa coment'e chesciandhosi o fintzes unu pagu a briga, discuntentos, giaendho unu cuntentu o calecuna cosa a malugoro; nau de canes, ammostare is dentes e fàere sa boghe arrennegandhosi in crica de mossigare; nau de su porcu, istare a boghes pedindho a papare / murrunzàresi apare = certai, tènniri iscórriu unu cun s'àteru
Sinònimos e contràrios
abbrabugliai
/
refaciai
/
arranzare 1,
arraunzare,
arringare,
arrinzare,
grujai,
raganzare,
ranzidare
Frases
si ndhe depiant brigonzare a murruzare a nois unu pedassedhu de terra pro narbone! ◊ li at dadu sa limúsina ma murrunzendhebbila ◊ aici ti murrungint sa saludi comenti murrúngias su buconi a mei! ◊ apo fatu comente apo chérfidu deo, ma mamma mi at murrunzadu ◊ su binu mi est aéschidu ca mi l'azis murrunzadu! ◊ maridu e muzere si sunt murrunzados pro su fizu
2.
cudhu cane sighiat a murrunzare prus airadu de prima, mintendhe s'atropógliu fentra in sa bama
3.
làssalu murrunzare, su porcu, bastus chi no forroghet!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grogner,
grommeler,
rouspéter,
gronder
Ingresu
to grumble,
to growl
Ispagnolu
gruñir,
mascullar,
gruñir
Italianu
brontolare,
ringhiare
Tedescu
brummen,
knurren.
munziàre , vrb: ammunzare* Definitzione
pigare o giare múngia, cadha, pelea manna
Sinònimos e contràrios
ismunziare
Tradutziones
Frantzesu
rudoyer,
maltraiter,
gronder,
réprimander
Ingresu
to scold
Ispagnolu
agotar,
matar
Italianu
strapazzare
Tedescu
überanstrengen,
strapazieren.
stronciài , vrb: istrunchiare*,
strunciai (strun-ci-a-i)
Definitzione
fàere una cosa a stròncius, a orrugos; segare a istúturu, arrespòndhere male, pigare a boghes, de malu crabbu, murrungiare, brigare
Sinònimos e contràrios
arrogai,
secare,
struncionai
/
abboluire,
abbruncai,
ataciai,
chelcire,
irmurrare,
sbruncai,
struncionai,
trilliare
Frases
pigat su pani, dhu strònciat e si ponit a papai ◊ seu giai stroncendumindi un'arrogu, de cussu pani!
2.
no bollu strunciai, ma certus dotoris funt cumbintus de isciri curai su malàdiu ◊ seu discuidau e tenint arrexoni de mi strunciai
Tradutziones
Frantzesu
démolir (fig.),
gronder,
blâmer
Ingresu
to put down,
to scold
Ispagnolu
vapulear,
reprobar
Italianu
stroncare,
sgridare,
biasimare
Tedescu
abbrechen,
ausschimpfen,
tadeln.