ammunzàre, ammunziài , vrb: munziare Definitzione
pigare o giare múngia, cadha, pelea manna, briga
Sinònimos e contràrios
ismunziare,
streullai
Frases
unu de sos capos de su partidu at ammunzadu a Petredhu e che lu fit boghendhe a fora (G.B.Fressura)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rudoyer,
maltraiter
Ingresu
to mistreat
Ispagnolu
agotar,
matar
Italianu
strapazzare
Tedescu
mißhandeln.
arrematài, arrematàre , vrb: rematai Definitzione
bènnere o batire a s'úrtimu puntu, chentza fortzas, po maladia o becesa, fintzes agiustare comente male si podet; coment’e firmare, arrèschere
Sinònimos e contràrios
istremuzire
/
allancare,
allagorjare,
alleventare,
ammoltighinare,
arrèndhere,
irdebbilitare
Frases
is annus e is maladias dh'ant arrematau ◊ sos nuscos galanos de su beranu ant ispalatau sas àgheras de cussa zente arrematada e ant fatu intrare unu lucore de ispera
2.
est in cherta de nche ingurtire unu bucone de saliba chi si li est arrematau in su gagaju
Ètimu
spn.
rematar
Tradutziones
Frantzesu
épuiser
Ingresu
to exhaust
Ispagnolu
agotar,
rematar
Italianu
stremare,
indebolire
Tedescu
erschöpfen.
finíre, finíri , vrb Definitzione
batire a sa fine, fàere is úrtimas cosas de unu trebballu, is finiduras; ispaciare totu
Sinònimos e contràrios
acabbae,
sensai
/
consumai,
ispaciai
Frases
su triballu tocat a lu comintzare e a che lu finire puru ◊ su tribàgliu in custa domo no est bene finidu, no! ◊ candho finit sa música, sa roca si aperit e cumparint sas gianas ◊ su contu finit innòi
2.
ajó, a letu: ite faghimus a fogu allutu, finindhe linna e currente?! ◊ est finidu su tempus de divertire! ◊ unu si morit candu at finiu sa vida sua ◊ eis giai finiu su dinai prima de dhu portai in manus?! ◊ cussu tempus puru at finiu, s'arregodu però est abbarrau ◊ s'abba budhindhe si che finit
Ètimu
ltn.
finire.
Tradutziones
Frantzesu
achever,
terminer,
finir
Ingresu
to finish
Ispagnolu
acabar,
agotar
Italianu
finire,
esaurire,
consumare
Tedescu
beenden,
verbrauchen.
ilgheleníre , vrb: irghelenire,
irghilinire Sinònimos e contràrios
irghilinare,
isteniai
Frases
o mama, it'est custu prantu? Ndhe ses irghilinia! ◊ tempus gúrpinu irghiliniu de pistoléssia (F.Satta)◊ est irghiliniu dae s'istrachidúdine e dae su pessamentu de su chi li est costandhe ◊ fit cun sa frebbe arta, sos ocros irghelenios e dilliriandhe ◊ aite ses goi irghelenia, torràndheti fine che filu de cusire?
Tradutziones
Frantzesu
épuiser
Ingresu
to wear out
Ispagnolu
agotar
Italianu
sfinire
Tedescu
erschöpfen.
iltasíre , vrb: istajire,
istasire,
istasiri,
stasiri Definitzione
firmare, mantènnere firmos cun sa fortza (e fintzes leare sa cosa a unu, cun sa fortza); pèrdere (o fàere pèrdere) is fortzas po su fàdigu, po su istare male de nutrimentu, de s’immarritzone
Sinònimos e contràrios
aprensionai,
escecutare,
imbargai,
issucutare,
preare
/
arrebbentare,
irbalèndhere,
irbalesiare,
isteniai,
stragai
Frases
su tempus malu chi l'at istasidu
2.
su podestade l'at mandhadu sos carabbineris a domo pro l'istasire pagas misuras de trigu chi li depit de chimbunu
3.
su terrinu, prus benit ispozadu e prus s'istasit, prus si assutat e prus pagu bi proghet ◊ at istasiu sa mama e cheriat fadicare su fedus ◊ sa runza ti at sos canes iltasidu (A.M.Scanu)◊ bos sezis istasidos: benide a pasare! ◊ su trabballu a tropu s'iscít ca istasit e non est praxili
Ètimu
itl.t
stasire
Tradutziones
Frantzesu
exténuer,
épuiser
Ingresu
to make look thin,
to exaust
Ispagnolu
sujetar,
agotar
Italianu
estenuare,
defatigare,
striminzire
Tedescu
entkräften,
ermüden,
einengen.
inflachèssiri , vrb: infrachessi Definitzione
pigare a frachesa, a debbilesa, bènnere o fàere débbile
Sinònimos e contràrios
allacanae,
flachèssiri,
ifrachire,
ispotriare
2.
procura de inflachèssiri is disígius e gustus malus!
Ètimu
spn.
enflaquecer
Tradutziones
Frantzesu
épuiser
Ingresu
to exaust
Ispagnolu
agotar
Italianu
spossare
Tedescu
erschöpfen.
irbalèndhere , vrb Definitzione
coment’e pèrdere sa balia, is fortzas, de s’immarritzone o de su fàmene
Sinònimos e contràrios
iltasire,
irbalesiare,
isfianchire
Tradutziones
Frantzesu
épuiser
Ingresu
to exaust
Ispagnolu
agotar,
extenuar
Italianu
spossare
Tedescu
ermüden,
erschöpfen.
ispaciài, ispaciàre, ispaciàri , vrb: ispatzare,
spaciai Definitzione
bèndhere, àere bendha de mercantzias; acabbare totu su chi si tenet o chi si portat (bendhendho puru); mòrrere
Sinònimos e contràrios
bèndhere
/
consumai,
finire,
ifidigare,
mòrrere
Frases
sos barracajos sunt a boghes in chilca de che ispatzare sa cosa ◊ sa mercantzia sua ognune chircat de l'ispatzare ◊ cantu a Gavinu as dadu unu lominu gai ispatzes un'untza de giarrete!
2.
passa, chi bollis passai: crapitas prus po mei no bollu a ispaciai! ◊ sas reservas de energhia sunt ispaciandhosi ◊ candu beniat su mese de nadale su landhe fut ispaciau ◊ de sa sedha ndhe tèngias bonu proe, dh'ispaces in salude e alligria! ◊ su dinai est ispacendi!
3.
s'isposa de su póberu ispaciadu fit bestida in niedhu ◊ custu est mali chi no sanat: eis a biri ca m'ispàciu! ◊ mancai m'ispaci in galera, ma si dha fatzu pagai, disgratziau!
Sambenados e Provèrbios
prb:
sa robba de sos macos s'ispatzat innantis
Ètimu
itl.
spacciare
Tradutziones
Frantzesu
écouler,
vendre
Ingresu
to sell off
Ispagnolu
vender,
agotar
Italianu
smerciare,
esaurire
Tedescu
verkaufen.
ispitíre , vrb: spitiri Definitzione
acabbare sa cosa, consumare o ispaciare totu
Sinònimos e contràrios
consumai,
finire,
spaciai
Maneras de nàrrere
csn:
ogus ispitius = ingullidos, coment'e suspidos; pessare fintzas a si che i. su cherbedhu = fintzas a s'afesimentu, de si ammachiare
Frases
s'ispitit sa vida pro fàghere sa cosa e apustis lassamus totu! ◊ cudha zente si ch'est ispitia marrandhe (L.Loi)◊ a che las ispitire chin salude, sas iscarpas! ◊ che ispitit sa carena travallandhe ◊ su sole che ispitit sas frammas prus allutas comente che abbassat ◊ su focu ispitit cada cosa ◊ che amus ispitiu s’incunza vetza ◊ cussu est focu chi no si che ispitit
2.
at furriau is ogus ispitius a dónnia parti po biri de aundi essiat cudha boxixedha
Tradutziones
Frantzesu
consommer
Ingresu
to waste,
to use
Ispagnolu
gastar,
agotar
Italianu
consumare,
impiegare
Tedescu
verbrauchen.
ispossibíre , vrb Definitzione
leare su posse, fàere pèrdere is fortzas
Sinònimos e contràrios
iltasire,
irbalesiare,
isfianchire
Frases
sos ricos ant mantesu in gutiperu sos pastoredhos chene possessos, che los ant ispossibios peri de sa volontade
Tradutziones
Frantzesu
épuiser,
harasser
Ingresu
to exaust
Ispagnolu
agotar,
extenuar
Italianu
spossare
Tedescu
ermüden.
issustantziàre , vrb: issustassiare Definitzione
pèrdere, fàere pèrdere o bogare sa sustàntzia, sa fortza; nau in cobertantza, cumbínchere, cullonare, o fintzes iscioloriare cun arrexonamentos chi no si cumprendhent
Sinònimos e contràrios
illabare,
isolzighedhare,
lissiai
2.
mih no ti che issustàssiet cun sos illérios suos, mih! ◊ cun sos machines suos mi che at issustantziadu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
appauvrir
Ingresu
to impoverish
Ispagnolu
empobrecer,
agotar
Italianu
depauperare
Tedescu
arm machen.
istrimuzíre , vrb Definitzione
batire a malu puntu de debbilesa a fortza de trebballu
Sinònimos e contràrios
arrematai
Frases
za l'as istrimuzidu custa chida, su zuo, sempre arendhe!
Tradutziones
Frantzesu
épuiser
Ingresu
to wear out
Ispagnolu
extenuar,
agotar
Italianu
stremare
Tedescu
erschöpfen.
munziàre , vrb: ammunzare* Definitzione
pigare o giare múngia, cadha, pelea manna
Sinònimos e contràrios
ismunziare
Tradutziones
Frantzesu
rudoyer,
maltraiter,
gronder,
réprimander
Ingresu
to scold
Ispagnolu
agotar,
matar
Italianu
strapazzare
Tedescu
überanstrengen,
strapazieren.
rabanàre , vrb Definitzione
pigare pelea, múngia manna, trebballare meda
Sinònimos e contràrios
frustatzare,
isballare,
istrabatzare,
peleare,
stravaciai
Frases
già rabanat pagu cussu póveru cristianu!…
Ètimu
itl.
arrapinarsi
Tradutziones
Frantzesu
se fatiguer
Ingresu
to overwork oneself
Ispagnolu
agotar,
matarse
Italianu
strapazzarsi
Tedescu
sich strapazieren.
sfinigài , vrb: ifiniare*,
scinigai Definitzione
fàere prus fine, prus débbile, bènnere mancu de sa debbilesa
Sinònimos e contràrios
afinai,
afinicare,
assilingare,
assutighilare,
infinigae,
insutiligai,
irrussare,
isgumentare
/
ammustèlchere
| ctr.
ingrussai
2.
sentza de papai, si ant a sfinigai in caminu poita benint de aillargu ◊ iat a ai bófiu itzerriai a boxi manna po dhi fai iscí ca cuss'amori dhi sfinigàt s'ànima, ma no podiat fai nudha ◊ sfinigada de su prantu, iat pigau sonnu
Tradutziones
Frantzesu
s'amincir,
affaiblir,
épuiser
Ingresu
to wear out,
to make thin,
to weaken
Ispagnolu
adelgazar,
agotar
Italianu
assottigliare,
indebolire,
sfinire
Tedescu
feiner machen,
schwächen,
erschöpfen.
stracài , vrb: istracare*,
stragai Definitzione
fàere a immarritzone, fàere sentire sa pelea de si pàrrere de no pòdere sighire a fàere cosa, de si dèpere pausare; fintzes orròschere, passare sa gana de fàere cosa / stragai una cosa = cossumire, imbetzare
Sinònimos e contràrios
afadiai,
cansai,
fadiae,
strachedhai
| ctr.
pasai
Frases
su trabballu chi fait cussu stragat ◊ seus aici de nant'e orbesci, sempri insissiligandu e stragandusí
3.
sa tzerga chi stragàt su tzeracu in s'annada dha pagàt su meri
Tradutziones
Frantzesu
épuiser
Ingresu
to tire (out)
Ispagnolu
cansar,
agotar
Italianu
spossare
Tedescu
erschöpfen.