afúta , nf: futa* Definizione
genia de arrennegu, de fele, de tzacu chi si pigat (o chi si faet pigare) po calecuna cosa chi no praghet; fintzes múngia, pelea
Sinonimi e contrari
aragoni,
arràbbiu,
arragiolu,
arrenigna,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
cardedha,
corina,
crocone,
gormone,
grema,
mútria,
stacu,
studugu
Frasi
piènami unu càlighe de abbardente gai mi passat s'afuta! ◊ canno dhis fuit passada s'afuta si fuint postos a caminare ◊ ca no faghiat a essire a campu, a s'afuta betat manu a bochire su porcu ◊ po peus crebu e afuta in su preju de su riscatu ti cherent sos dinaris che depidore issoro ◊ già mi ndhe leo bàtoro de afutas, chena àere arresetu!…
2.
da ti l'as leada, oje, s’afuta sena bi pasare nudha!…
Traduzioni
Francese
dépit
Inglese
anger
Spagnolo
bronca,
rabia
Italiano
stizza
Tedesco
Ärger.
aragòni , nm: arragone Definizione
sentidu de dispraxere e de arrennegu contra a ccn. o calecuna cosa / ómine de arragone = coragiosu
Sinonimi e contrari
afuta,
arràbbiu,
arragiolu,
arrenigna,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
cardedha,
corina,
crocone,
febi,
gormone,
grema,
mútria,
stacu,
studugu
Frasi
s'uscieri si ndi fiat prexau cun giaja po s'aragoni chi iat tentu cun s'impiegau ◊ nosu Sardus no ndi teneus de aragoni contras a chini si fait mali ◊ lassadhu isbentiai, ge dhi passat s'aragoni!
Cognomi e Proverbi
smb:
Aragoni, Aregoni
Traduzioni
Francese
dépit,
colère
Inglese
anger
Spagnolo
bronca,
rabia
Italiano
stizza,
ràbbia
Tedesco
Ärger.
arrealía , nf: arrialia,
realia Definizione
a realia: su èssere contràriu, su dha tènnere contr'a calecuna cosa o cun ccn.
Sinonimi e contrari
aburia
/
prima
/
disamistade,
inimigànscia
2.
de cudhu poveritu n’aia prus làstima chi non arrealia
Etimo
itl.
rivale
Traduzioni
Francese
contrariété
Inglese
strong dislike,
peevishness
Spagnolo
desavenencia
Italiano
contrarietà,
inimicìzia,
corrùccio
Tedesco
Widerstreit,
Feindschaft,
Ärger.
arrenígna , nf: renigna Definizione
genia de arrennegu, de arreolu, de inchietesa
Sinonimi e contrari
afuta,
airu,
aragoni,
arràbbiu,
arragiolu,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
cardedha,
corina,
crocone,
febi,
gormone,
grema,
mútria,
stacu,
studugu
Etimo
ctl.
renyina
Traduzioni
Francese
dépit
Inglese
irritation
Spagnolo
rabia
Italiano
stizza
Tedesco
Ärger.
arrennegàda , nf Definizione
su si arrennegare, carda de arrennegu, de tzacu
Sinonimi e contrari
imbirdinonzu,
inchestiada,
inchietada,
infellonidura,
chíntera
/
ttrs. arrinigada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
colère
Inglese
fit of anger
Spagnolo
enfado
Italiano
arrabbiatura
Tedesco
Ärger.
bischíza , nf Definizione
genia de arrennegu chi unu si leat po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbródhiu,
annógiu,
atrafudhu,
bústica,
istrugnu,
labbrione,
pussàgiu
/
afuta,
aragoni,
arrenigna,
arrennegu,
cardedha,
corina,
crocone,
gormone,
grema,
stacu,
studugu
Etimo
itl.p
bischiss
Traduzioni
Francese
dépit
Inglese
anger
Spagnolo
rabia
Italiano
stizza
Tedesco
Ärger.
búzara , nf Definizione
genia de arrennegu, de dispraxere
Sinonimi e contrari
afuta,
aragoni,
arrenigna,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
cardedha,
corina,
crocone,
gormone,
mútria,
studugu
Etimo
itl.
búggera
Traduzioni
Francese
dépit
Inglese
anger
Spagnolo
rabia
Italiano
stizza
Tedesco
Ärger.
cardèdha , nf, nm: cardedhu Definizione
múngia de fele, de arrennegu, de pelea / gei dhoi at cardedhu bellu!… = est totugantu betadu apare de barduletes
Sinonimi e contrari
afuta,
airu,
aragoni,
arràbbiu,
arrenigna,
bischiza,
bústica,
búzara,
corina,
crocone,
febi,
gormone,
grema,
mútria,
stacu,
studugu
Frasi
cumpréndiu totu su cardedhu chi tocat a fai po si sarbai?
Cognomi e Proverbi
smb:
Cardeddu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dépit,
rage
Inglese
anger
Spagnolo
rabia
Italiano
stizza,
ràbbia
Tedesco
Ärger.
chérpu , nm: crebu,
crepu Definizione
su crepare, prus che àteru nau solu po s'arrennegu o tzacu chi si sentit po calecuna cosa o chistione
Sinonimi e contrari
crebacoro,
crébidu,
crepamentu,
crepígiu,
febi
Modi di dire
csn:
a crepu, a crebu de… = po fai arrennegu a…; fai cherpu = fàghere fele, fintzas fàghere dirbetos, bogai crecus, difetos; fai una cosa a crepu de figau = a malaggana, ammarolla; pònnere crebu = pònniri cuadhu in faci, fai a biri de bàliri prus de àterus
Frasi
mi sciundit su logu po mi fai cherpu ◊ de su cherpu chi tenit in cropus comínciat a prangi a cérrius, gelosa de sa sorri
2.
dinaris triballados chin sudores e crepos ◊ fiaus partius ma sa màchina si fiat posta a fai crepus e pariat ca si boliat firmai
3.
nois sighimus a nos istimare a crepu de sa zente imbidiosa ◊ dèu ti nau chi ei a crepu de fiancus! ◊ a crebu insoro si ndhe setzit sempre in coa mia ◊ a crebu de cantos bi at nemigos arrives a lobrare onore e gosu! ◊ su pisedhu lu mandhamus a istudiare costet su chi costet: as a bídere chi ponet a conca e ponet crebu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dégoût,
dépit
Inglese
disgust,
mischief,
anger
Spagnolo
rabia
Italiano
disgusto,
dispètto,
stizza
Tedesco
Widerwille,
Ärger.
crocòne , nm: croconi,
crogone Definizione
arrennegu, dispraxere, fele po ccn. cosa, umore malu
Sinonimi e contrari
afuta,
aragoni,
arrenigna,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
cardedha,
corina,
febi,
gormone,
grema,
mútria,
stacu,
studugu
Etimo
ctl.
crocó
Traduzioni
Francese
dépit
Inglese
anger
Spagnolo
rabia
Italiano
stizza
Tedesco
Ärger.
èngia , nf: enza,
fenga*,
venza Definizione
genia de sentidu chi si provat coment'e de ódiu e arrennegu o tzacu contra a unu o a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
belosia,
imbídia,
ódiu,
sagna 1
Traduzioni
Francese
envie,
rage
Inglese
rage,
envy
Spagnolo
envidia
Italiano
invìdia,
ràbbia
Tedesco
Neid,
Ärger.
gormòne , nm: grommone,
gromone,
gromore,
grumone Definizione
genia de arrennegu, de dispraxere, de malumore contr'a ccn. / zúchere g. = èssiri tzacau, oféndhiu
Sinonimi e contrari
afuta,
angóniu,
aragoni,
arralla 1,
arrenigna,
bischiza,
búzara,
cherpu,
crocone,
felone
Frasi
de malu gromone, dat un'ocrata mala a totas duos ◊ su probanu, chene cambiare su malu gromone chi giuchiat, li nat su chi depiat fàchere ◊ su gromore est su prus istúpidu de sos bíssios ◊ Zosepe non si mantenet chena isfogare su grommone chi fit mantenendhe a frenu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rancœur,
dépit
Inglese
rancour
Spagnolo
hastío,
rencor
Italiano
àstio,
rancóre,
stizza
Tedesco
Groll,
Ärger.
grèma , nf: gremma Definizione
arrennegu chi unu si leat o chi dhi giaent: gremma est fintzes ispurgadura de bruncos, iscarràsciu, ispudu
Sinonimi e contrari
afuta,
aragoni,
arrennegu,
bischiza,
bústica,
búzara,
cardedha,
crocone,
gormone,
stacu,
studugu
/
istarràsciu,
salchedha
Etimo
ctl.
cremarse
Traduzioni
Francese
rage,
colère
Inglese
rage
Spagnolo
rabia
Italiano
ràbbia
Tedesco
Ärger.
nechidàde , nf Definizione
su èssere primmau, inchietu, nechidau
Sinonimi e contrari
alteriu,
annicadura,
arrennegu,
nechidonzu
| ctr.
allegria,
cuntentesa,
prégiu
Frasi
pro si tòdhere sa nechidade cust'ómine pesat una boche e si la cantat ◊ no podies fughire a sa nechidade de Deus! ◊ apo passau mementos de nechidade e de arrebbentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
colère
Inglese
anger
Spagnolo
cólera
Italiano
còllera
Tedesco
Ärger,
Wut,
Zorn.
nechidónzu , nm Definizione
su si nechidare, su èssere nechidaos
Sinonimi e contrari
alteriu,
annicadura,
arrennegu,
nechidade
| ctr.
cuntentesa,
prégiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
colère
Inglese
anger
Spagnolo
cólera,
rabia
Italiano
còllera,
ira
Tedesco
Ärger,
Wut,
Zorn.
príma , nf: primma Definizione
su s'intristare e su no si foedhare s'unu cun s'àteru po un'ofesa, candho duos funt in malas, a iscórriu / leàresi a unu a primma = fai a ccn. calincuna cosa chi dhi dispraxit de si ofèndiri, de istai a primma
Sinonimi e contrari
annógiu,
arrealia,
corcone,
corrumàciu
Frasi
cun sos bighinos semus a primma, los tenimus a primma ◊ si seis a prima contras de calincunu, perdonai! (Ev)◊ pro custu no ti tenzo prima: ischis chi so de coru tropu bonu (A.Casula)◊ o pipia, no ti potzu biri in prima! ◊ no mi leo a primma a cudhu pro fàghere unu piaghere a tie! ◊ is babbus funt in prima poita ca ant certau, ma is fillus si saludant e giogant impari
Traduzioni
Francese
courroux,
bouderie
Inglese
anger,
sullen expression
Spagnolo
resentimiento,
enfado
Italiano
corrùccio,
bróncio
Tedesco
Ärger,
Groll.
ragiólu , nm: arragiolu*,
rajolu,
razolu Definizione
maladia apicigosa chi benit mescamente a is canes, ma chi podet apicigare fintzes a sa gente (de is canes o de àteros animales cundhios): pigat a is céllulas de su crebedhu, faet ammachiare (si timet s'abba, s'ària) e, si no si curat in tempus cun vacinu o innetzione antiràbbica, si morit; in cobertantza, arrennegu forte, dolore chi tirat a longas, genia de pentzamentu ifadosu, de idea mala a essire de conca; si narat fintzes a s'ossu tra su cambúciu e su cracàngiu (ossu arrabiosu); a logos, rajolu est fintzes unu cane malu
Sinonimi e contrari
arràbbiu,
arrajoladura
/
ttrs. rajoru
/
afuta,
arrennegu,
bústica,
crocone,
gormone,
studugu
/
abeju,
berinizu,
grima
/
rajosu
2.
in totue leadu at possessu su rajolu de fàghere interessu (Grolle)◊ su rajolu sou est cussu puru, ca at tentu dannu e ndhe tenet fintzas neghe isse etotu
3.
innoghe apo imbruncadu e mi apo pistu su benúgiu e s'ossu de su rajolu
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
rage,
hydrophobie,
obsession
Inglese
rage,
hydrophobia,
obsession
Spagnolo
rabia,
inquietud,
desasosiego
Italiano
ràbbia,
idrofobìa,
smània
Tedesco
Tollwut,
Hundswut,
Ärger.
tzàca , nf, nm: tzacu Definizione
múngia de arrennegu, de fele, crepu / tzaca de frebba, de fritu, de sole = callentura forte, fritu meda, sole budhiu
Sinonimi e contrari
afuta,
arràbbiu,
arrennegu
Frasi
aiat iscultadu chena faedhare ma regollinne e ingullinne tzacu ◊ li fuint boltuladas sas istintinas de su tzacu e de sa birigonza ◊ faghimis peus pro bos dare tzacu ◊ soe bidre de su tzacu!◊ fiaus trabballanno a tzaca de sole
Traduzioni
Francese
dépit
Inglese
anger
Spagnolo
bronca,
rabia
Italiano
stizza
Tedesco
Ärger.