belosía , nf: belusia Definizione su sentidu de chie no si alligrat e antzis si dispraghet de su bene de is àteros, o fintzes sentidu contràriu a un’àteru pruschetotu po cosa o persona chi paret benindho mancu o chi si timet chi bèngiat mancu po neghe de s’àteru Sinonimi e contrari fenga / gelosia*, imbídia, imbidiosia, ociania, tirriosia Frasi candho ant bidu totu cussa zente fatu sou, cudhos ndhe sunt intrados in belusia ◊ nos acuntentamos de su chi tenimos chentza tènnere belusia de nisciunu ◊ no ti fides de chie ti giughet in belosia! Traduzioni Francese envie Inglese envy Spagnolo envidia Italiano invìdia Tedesco Neid.

bòlla , nf: bolza, boza, vodha Definizione su bòllere, su àere gana, disígiu de calecuna cosa Sinonimi e contrari desizu, gana / idea, boluntadi Modi di dire csn: a bolla o a marolla = de bonu coro o a mala gana, cun sas bonas o cun sas malas; de bona bolla mia = chentza mi lu obbrigare neune; pigare boza de una cosa = bènnere gana; a boza de ccn. = comenti bollit ccn. Frasi sa bolla de isciri de su pipiu no si fut assuermada ◊ mi current in venas disizos e bozas ◊ a lu leare no bi fit mancu pensendhe… s'ingiantu aiat in coro sa bolza de fàghere sa matessi vida sua (N.Fois) 2. lassu nâi sa genti e fatzu a bolla mia ◊ zutu ti ant s'ingannu a boza issoro ◊ a s'ispidale bi andhat zente in boza de saludu ◊ unu pagu a boza e unu pagu a fortza, issa puru intreit a ballare ◊ no ti ndhe pighet piús boza! ◊ finas su renunsciadu intrat in bozas ◊ a bollas o ammarollas gei partis! Cognomi e Proverbi smb: Bolla, Bollas / prb: a boza de corvu no morit àinu Etimo ltn. *volia Traduzioni Francese envie Inglese wish Spagnolo gana, deseo Italiano vòglia Tedesco Lust.

èngia , nf: enza, fenga*, venza Definizione genia de sentidu chi si provat coment'e de ódiu e arrennegu o tzacu contra a unu o a calecuna cosa Sinonimi e contrari belosia, imbídia, ódiu, sagna 1 Traduzioni Francese envie, rage Inglese rage, envy Spagnolo envidia Italiano invìdia, ràbbia Tedesco Neid, Ärger.

fènga , nf: fèngia, èngia, venza Definizione genia de sentidu chi si provat coment'e de ódiu e arrennegu o tzacu contr'a s'àteru, fintzes cosa chi si faet a dispetu Sinonimi e contrari angóniu, belosia, imbidiosia, ódia, sagna 1 Frasi no tenzedas fenga! ◊ est genti disisperada chi bivit cun su coru caugau, prenu de fèngia ◊ dhas iscudint a terra apetighendudedhas cun fèngia ◊ su coru mau e sa fèngia faint cosas malefitziosas! ◊ s'antziana badhàt in d-una manera de fai fèngia a is giòvunas ◊ tirriosa, parit chi mi dhu fàciat a fenga! ◊ dae sa fenga mi tia èssere leadu a iscavanadas cun sas manos mias etotu! Etimo ctl. venja Traduzioni Francese haine, envie Inglese hate, envy, grudge Spagnolo odio, rencor, envidia Italiano òdio, rancóre, invìdia Tedesco Haß, Groll, Neid.

filístru , nm Definizione filos de unga o tudhas de sos pódhiches: pigighedhu o limbedhu de pedhe chi si ndhe istacat e artzat acanta a is ungas Sinonimi e contrari fannuga, filinzone, filiuncu, panarighe, panaritzu, perunga, peunga, pibitzili, piliesse, pilinzone, pilisungra, tanarígia Etimo srd. Traduzioni Francese envie des ongles Inglese agnail Spagnolo padrastro Italiano pipita delle ùnghie Tedesco Niednagel, Neidnagel.

gàna , nf: ganas Definizione disígiu o bisóngiu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de fàmene (pagu o meda), de àere s'idea, sa volontade, su disígiu / min. ganighedha, ganutza Sinonimi e contrari boza, desizu / fàmene, fràmicu / idea, volontade | ctr. malaggana Modi di dire csn: èssiri de bona g. = èssere in bonumore; fai una cosa de mala g. = a malugoro; èssiri a ganas mabas = gana de bombitare, de ndhe torrare sa cosa de s'istògomo; ganaona (gana bona)= su istai bèni, su èssiri allirgus, de bona ispétzia; leare sa g. = fai passai s'apititu; una ganigedha tèngiu de!… = no ndhe tenzo própiu gana!; intzaurraisí de gana = disigiare, àere ganas; gana maca = isazerada, tropu, aira; g. neta = fàmini ca no dhoi at própriu nudha a papai; ponnirisí de gana a fai cosa = de bona volontade; a prima gana = comintzendhe a manigare, candho unu est famidu; leare, manigare, fàghere su chi si at in gana = su chi o cantu unu bollit Frasi faghe su chi as in gana! ◊ si sos Sardos aiant gana de traballare comente ant gana de ammorare, nuraches nobos aiant fatu! ◊ tenner o benner gana de riere, de chistionare, de prànghere, de caminare, de lèzere, de drommire, de manigare, de fàghere abba, gana de figu, de pira, de casu, de abba, de cosa de apílliu ◊ como no assazo nudha ca mi che leat sa gana ◊ a tui puru, oi, no fait gana de ti ndi pesai? 2. bi at zente chi galu oje morit de sa gana 3. sa piciochedha est sempri a ganas mabas: no est papendi giai nudha ◊ a s'antzianu li benit gana de fàghere abba fatuvatu 4. in cussu logu a prima gana bosi cracant sa berdura, mancu chi siais unu molente! Cognomi e Proverbi smb: Gana Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese envie, désir Inglese wish Spagnolo gana, deseo Italiano vòglia, desidèrio, stìmolo Tedesco Lust.

gelosía , nf: zelosia Definizione genia de sentidu contràriu a un’àteru mescamente po cosa o persona chi paret benindho mancu o chi si timet de bènnere mancu po neghe de s’àteru o chi s'àteru tenet in prus o de méngius / intrare in g., parai g. = sentire, àere zelosia Sinonimi e contrari belosia Frasi poetas a fiotu chi a Pedru cantendhe ant connotu sunt intrados pro isse in gelosia ◊ apu tentu gelosia po issu ca in dónnia logu fiat craculau e dèu no! ◊ arrimade cada trampa, sa malavide e sas gelosias!◊ bae ca non s’imbirdat de gelosia s’apuntau! ◊ a frari miu dh'at mortu Giommaria po gelosia, ca no borèt a mi cojai cun issu Etimo itl. gelosia Traduzioni Francese jalousie, envie Inglese jealousy, envy Spagnolo celos Italiano gelosìa Tedesco Eifersucht.

imbídia , nf: imbígia, imbija Definizione su sentidu chi si provat candho no si ndhe tenet praxere de su bene de s’àteru Sinonimi e contrari ascru, fingidadi, imbidiosia, ódia, tírria, tirriosia Frasi si s'imbídia fuit tinza fumis totu tinzosos! Cognomi e Proverbi prb: no apas imbígia de priucu ingrassatu ne de pogheredhu mennatu Etimo itl. Traduzioni Francese envie Inglese envy Spagnolo envidia Italiano invìdia Tedesco Neid.

imbozàre , vrb Definizione fàere bènnere o naschire sa bògia, sa gana, su disígiu de ccn. cosa Sinonimi e contrari abbozare, arranguitzai, imbozire, inganatzire, ingangulissai, ingolosinare | ctr. dirganare, irbozare Frasi cussas féminas sunt che binzas chena muru pro imbozare mustrendhe sas titedhas pendhe pendhe ◊ no imbozes sos pitzinnos a fàghere cosa chi no andhat bene! Etimo srd. Traduzioni Francese donner envie Inglese to temp Spagnolo animar, estimular Italiano invogliare Tedesco anregen.

inganàdu , pps, agt Definizione de inganare; chi ndhe tenet gana Sinonimi e contrari ganósigu, inganatzidu, inganidu | ctr. dilganadu 2. su matzone est inganadu de bochire sas pudhighinas ◊ sezis torrados inganados de nos surzire meudhos e brios (T.Rubattu)◊ cun sa cóntiga chi su fizu cheriat a su babbu… est andhada sa mama, ca ndhe fit inganada issa puru! Traduzioni Francese qui a envie Inglese eager, tempted Spagnolo con ganas Italiano invogliato Tedesco angeregt.

inganàre , vrb: inganiare Definizione batire sa gana, pònnere gana, disígiu Sinonimi e contrari inganasare, inganatzire, inganie, ingolosinare | ctr. dirganare, irbozare Frasi a cussa no li dias audéntzia ca t'inganat a ti apentare cun issa gioghendhe ◊ custa cosa mi at inganiau a papare ◊ mi ant inganiau a lígere Etimo srd. Traduzioni Francese donner envie Inglese to tempt Spagnolo dar ganas Italiano invogliare Tedesco anregen.

ingangulissài , vrb: ingangulitzae, ingrangullitzai, ingrunguitzai, ingrungullitzai Definizione batire sa gana, pònnere in bona mota po fàere calecuna cosa Sinonimi e contrari abbozare, arrengolitzai, imbozare, imbozitare, imbrebigliare, inganatzire, ingolosinare, ingrangugliare, ingrillietare, ingringhillitai | ctr. dirganare, irbozare Frasi a trabballai cun sa computera, a is piciochedhus, dhus ingrangullitzat! ◊ si no dhus ingrangullitzas no faint nudha ◊ sa cosa bella mi at ingrungullitzau a ndi fai atra ◊ oi is pipius me in iscola bint cosas praxibis chi ingrunguitzant a istudiai ◊ dh'at ingangulissau su chi dhi at contau su cumpàngiu Etimo srd. Traduzioni Francese donner envie Inglese to tempt Spagnolo meter ganas, animar Italiano invogliare Tedesco anregen.

ingolosinàre , vrb: ingulosinai, ingulosinare Definizione pigare s'àteru a gulosinas, cun cosas chi praghent meda, fàere bènnere sa gana de calecuna cosa giaendhodhi o faendhodhi cosas chi praghent Sinonimi e contrari imbozare, inganare, ingangulissai, ingrangugliare, ingregai, ingulai | ctr. dirganare, irbozare Etimo spn. engolisinar Traduzioni Francese donner envie, allécher Inglese to tempt Spagnolo meter ganas, engolosinar Italiano invogliare, allettare Tedesco anregen, anlocken.

linghízu , nm Definizione manera de fàere po indrúchere s'àteru a calecuna cosa; manera de fàere contivigiosa meda, coment'e bolendho fàere sa cosa a linghidura; fintzes una zenia de gustu, de praghere o soddisfatzione a fàere calecuna cosa o una prova dificurtosa o de pagu giudu, bastat de dhue arrennèscere o de si giare a bíere Sinonimi e contrari apraniamentu, lintura / pibinca 2. ant illitzidu s'incunza cun linghizu (G.A.Mura) 3. su maistru de pannu est acuntentandhe modas e linghizos Etimo srd. Traduzioni Francese caprice, envie Inglese whim Spagnolo carantoña, antojo Italiano sfìzio Tedesco Laune.

sàgna 1 , nf: sàngia, sanza Definizione sàmbene malu, guastu, cun matéria chi essit de una feria chi si est ufrada, ma fintzes sa essidura etotu; in cobertantza, fintzes arrennegu, afuta Sinonimi e contrari maltza, mamaja, mammai 1, mammana, matéria, sanzida / postema / ascru, ódia, tírria Modi di dire csn: èssere una sacheta de sagna (nadu de ccn.)= odiosu, malu, de naturale malu; trigu in sàngia = modhe, ingranindhe ma ancora latelate Frasi si est mortu unfrau de sàngia e de malítzia ◊ dae cussas malandras e piaes sàmbene e sanza bidio calendhe 2. sa sàngia aferenat s'esisténtzia ◊ ses patindhe dolore e sàngia ◊ ma càstia cussa faci de sàngia ita at fatu! ◊ cussu? cussu est papau de sa sàngia!◊ ndi faint de cherpai de sa sàngia, is bixinus, candu si ant a biri!… Etimo ltn. sania Traduzioni Francese pus, envie Inglese pus, envy Spagnolo pus, sanies, envidia Italiano pus, sàngue màrcio, invìdia Tedesco Eiter, Neid.

spécia , nf: (spé-ci-a) ispéssia* 1 spéssia, spétzia 1 Definizione umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su mamentu, de comente si agatat, unu; fintzes gana, volontade de fàere / cun bona spétzia = de bonumore Sinonimi e contrari antena, gana, mota Frasi est una poriga de dis groga e a spétzia lègia ◊ sempri brullanu, issu, sempri de bona spéssia! ◊ si dhi faint furriai sa spétzia, cussu s'inchietat, lah! ◊ arrít sempri, est sempri de bona spétzia ◊ ma it'est, de mala spétzia, oi?! 2. s'àtera noti femu arrósciu de mi girai: pagu spétzia tenemu de dormiri! ◊ chi seu de spétzia, mi ponit trint'ous fritus, mancu su fumu bit! ◊ mi benit custa spécia lègia candu seu istrantaxa… mi depu crocai! ◊ passada ti est sa spétzia maba? Traduzioni Francese humeur, envie Inglese mood Spagnolo humor, gana Italiano umóre, vòglia Tedesco Laune, Lust.

«« Cerca di nuovo