afochízu , nm: afoghígiu, afoghizu Definizione is pagamentos chi betant is amministratziones (Comunu, Istadu); su pònnere fogos, abbruxamentu; disígiu de fémina, de ómine, de mascu, budhidore fintzes de male, tzacu Sinonimi e contrari fogagi, pagamenta / cdh. fuchizamentu / fogu / ampuadura, imbritziolu, insuamentu / arrabiori Frasi mabadita s'ora chi mi seu fatu braberi: mancu su dinai de s'afoghígiu ndi essit! ◊ dhi funt arribbaus is avisus de pagamentu, is billetus de s'afoghígiu ◊ devo pagare s'afoghizu betzu e nou 2. oe sas feras no sunt timindhe sas temporadas, ma s'afoghizu chi faghet sa zente 3. cun s'afoghígiu, is mascus non si podiant tratenni de isfogai s'istintu ◊ sa picioca dh'iat fatu disigiai e po afoghígiu de sànguni una pampada de fogu dh'iat fertu de suncuna ◊ s'intendiat un'afoghígiu in sa camba e dhi beniat gana de s'iscrafi ◊ ti apu oféndiu, ma dèu puru unu pagu de afoghígiu a conca dh’apu portau!◊ si boliant pasiai líbberus de s'afoghígiu de sa dí de sa coja ◊ funt benendimí is afoghígius de su nervosu abetendi custu dotori! Etimo srd. Traduzioni Francese paiement, taxe Inglese tax Spagnolo tributos, impuestos, el pegar fuego, deseo sexual Italiano tributo Tedesco Zahlung, Steuer, Gebühr.

apédhiu , nm Definizione disígiu mannu, forte, de calecuna cosa, su disigiare o bòllere meda una cosa Sinonimi e contrari agodíssia, agudéntzia, arràngulu, asuréntzia, asuria, asurímini, aulimentu, codícia, furighedha, pestighíngiu, punnia, spédhiu Etimo srd. Traduzioni Francese convoitise Inglese desire Spagnolo codicia, deseo Italiano brama Tedesco Begierde.

arràngulu , nm Definizione disígiu malammodidu, esagerau; fintzes una genia de cumpensu o cuntentu chi si giaet a ccn. po su chi faet Sinonimi e contrari agodíssia, agudéntzia, apédhiu, asuréntzia, asuria, asurímini, aulimentu, codícia / apagnamentu, grangeu Etimo itl. rangolo Traduzioni Francese désir excessif, exagéré Inglese unrestrained wish Spagnolo deseo insaciable, compensación Italiano desidèrio sfrenato Tedesco zügelloser Wunsch.

augúriu , nm Definizione cosa chi si narat disigiandhodha po ccn. / dare sos augúrios, fàere, fai is augúrius Sinonimi e contrari norabbonas, ura Frasi po custa ocasioni ti mandu is saludus e is augúrius ◊ custu merí de festa telèfonant totus po is augúrius ◊ como intro e gai li dao peri sos augúrios ◊ funt benios a fiotos a fàere sos augúrios a sos isposos Traduzioni Francese souhait Inglese wish Spagnolo deseo Italiano augùrio Tedesco Glückwunsch.

avrígnu , nm: avrinzu Definizione disígiu, bisóngiu apretosu de calecuna cosa, ispédhiu Sinonimi e contrari assúgliu Frasi si so ninnadu dae sos avrinzos, tue l'ischis, Segnore! ◊ li est bénnidu s'avrinzu de sa chiriasa e si che ndhe at mandhigadu una pischezone! ◊ li piaghiant sas féminas e calchi avrinzu l'intendhiat daora Etimo srd. Traduzioni Francese désir ardent Inglese craving Spagnolo deseo insaciable Italiano desidèrio improvviso ed incontenìbile Tedesco plötzlicher und unbändiger Wunsch.

bitízu , nm Sinonimi e contrari desizu, gana, idea Traduzioni Francese volonté, désir, aspiration Inglese will Spagnolo deseo, anhelo, aspiración Italiano volontà, desidèrio, aspirazióne Tedesco Wille, Lust, Streben.

bòlla , nf: bolza, boza, vodha Definizione su bòllere, su àere gana, disígiu de calecuna cosa Sinonimi e contrari desizu, gana / idea, boluntadi Modi di dire csn: a bolla o a marolla = de bonu coro o a mala gana, cun sas bonas o cun sas malas; de bona bolla mia = chentza mi lu obbrigare neune; pigare boza de una cosa = bènnere gana; a boza de ccn. = comenti bollit ccn. Frasi sa bolla de isciri de su pipiu no si fut assuermada ◊ mi current in venas disizos e bozas ◊ a lu leare no bi fit mancu pensendhe… s'ingiantu aiat in coro sa bolza de fàghere sa matessi vida sua (N.Fois) 2. lassu nâi sa genti e fatzu a bolla mia ◊ zutu ti ant s'ingannu a boza issoro ◊ a s'ispidale bi andhat zente in boza de saludu ◊ unu pagu a boza e unu pagu a fortza, issa puru intreit a ballare ◊ no ti ndhe pighet piús boza! ◊ finas su renunsciadu intrat in bozas ◊ a bollas o ammarollas gei partis! Cognomi e Proverbi smb: Bolla, Bollas / prb: a boza de corvu no morit àinu Etimo ltn. *volia Traduzioni Francese envie Inglese wish Spagnolo gana, deseo Italiano vòglia Tedesco Lust.

gàna , nf: ganas Definizione disígiu o bisóngiu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de fàmene (pagu o meda), de àere s'idea, sa volontade, su disígiu / min. ganighedha, ganutza Sinonimi e contrari boza, desizu / fàmene, fràmicu / idea, volontade | ctr. malaggana Modi di dire csn: èssiri de bona g. = èssere in bonumore; fai una cosa de mala g. = a malugoro; èssiri a ganas mabas = gana de bombitare, de ndhe torrare sa cosa de s'istògomo; ganaona (gana bona)= su istai bèni, su èssiri allirgus, de bona ispétzia; leare sa g. = fai passai s'apititu; una ganigedha tèngiu de!… = no ndhe tenzo própiu gana!; intzaurraisí de gana = disigiare, àere ganas; gana maca = isazerada, tropu, aira; g. neta = fàmini ca no dhoi at própriu nudha a papai; ponnirisí de gana a fai cosa = de bona volontade; a prima gana = comintzendhe a manigare, candho unu est famidu; leare, manigare, fàghere su chi si at in gana = su chi o cantu unu bollit Frasi faghe su chi as in gana! ◊ si sos Sardos aiant gana de traballare comente ant gana de ammorare, nuraches nobos aiant fatu! ◊ tenner o benner gana de riere, de chistionare, de prànghere, de caminare, de lèzere, de drommire, de manigare, de fàghere abba, gana de figu, de pira, de casu, de abba, de cosa de apílliu ◊ como no assazo nudha ca mi che leat sa gana ◊ a tui puru, oi, no fait gana de ti ndi pesai? 2. bi at zente chi galu oje morit de sa gana 3. sa piciochedha est sempri a ganas mabas: no est papendi giai nudha ◊ a s'antzianu li benit gana de fàghere abba fatuvatu 4. in cussu logu a prima gana bosi cracant sa berdura, mancu chi siais unu molente! Cognomi e Proverbi smb: Gana Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese envie, désir Inglese wish Spagnolo gana, deseo Italiano vòglia, desidèrio, stìmolo Tedesco Lust.

síde , nm: sidi, sidis, sídiu, sidu, siri, síriu 2, siti, sitis, sítiu Definizione bisóngiu o disígiu de bufare, nau de gente, matedu e animales chi dhis fartat s'abba; in cobertantza, disígiu o bisóngiu mannu de calecuna cosa Modi di dire csn: batire, intrare, bestire o pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; bènnere sidi = bènniri ganas de bufai; rucrare su sidi = catzare, passare, bogai, bogaisindi, tòdhere su sidi; fai sidi = pònnere o batire sidi; cassidu, cotu, tzegu, mortu, de sidi = sidiu meda meda; ispiolandhe, alluscau de su sídiu = tzegu de su sidi; patire sidi (nau de erbas e matas) = sunfriri pro mancamentu de àcua Frasi ti at batidu sidi sa calura ◊ cuss'abba no ndhe rucrat de sidi ◊ so mortu de sidu e no bi at abba! ◊ apo tentu sídiu e m'agis dadu a bufare ◊ custas àrbures sunt patindhe sidi ◊ sas piantas patint pro su sítiu de s'istiu ◊ sa sartitza bestit sídiu ◊ su sole li aiat missu unu sitis chi non resessiat a si catzare ◊ s'abba ndhe leit su side a totu sa zente (R.Sardella)◊ no as a mòrrere ne de side e nemmancu de fàmmene, ca dhue at cosighedha de papare (L.Mura) 2. fàmene e sídiu de giustesa ◊ chie bufat de cuss'abba at a tènnere torra sídiu ◊ cussu tenit sidi de dinai! Cognomi e Proverbi prb: abba budhit farina e sidis mintet ira Etimo ltn. sitis Traduzioni Francese soif, désir ardent Inglese thirst, burning wish Spagnolo sed, ansia, deseo vehemente Italiano séte, desidèrio ardènte Tedesco Durst, Begierde.

«« Cerca di nuovo