apéliu , nm: apíliu,
apílliu Definizione
disígiu mannu, coment'e candho unu dha pedit, sa cosa / pigare apílliu de…= benni su disígiu, sa gana de…
Sinonimi e contrari
desizu,
ispédhiu
Frasi
mi ndh'at pigadu apílliu e comporada mi l'apo, sa cariasa ◊ e adhias, no ndhe li pigat apílliu a fàghere carchi faina?! ◊ nono, gai, chi ti at pigadu apílliu a lèzere, cantu chi ses zoghendhe!
Etimo
itl.
appiglio
Traduzioni
Francese
désir ardent
Inglese
strong desire
Spagnolo
ansia,
anhelo
Italiano
fòrte desidèrio
Tedesco
Begier.
arràngulu , nm Definizione
disígiu malammodidu, esagerau; fintzes una genia de cumpensu o cuntentu chi si giaet a ccn. po su chi faet
Sinonimi e contrari
agodíssia,
agudéntzia,
apédhiu,
asuréntzia,
asuria,
asurímini,
aulimentu,
codícia
/
apagnamentu,
grangeu
Etimo
itl.
rangolo
Traduzioni
Francese
désir excessif,
exagéré
Inglese
unrestrained wish
Spagnolo
deseo insaciable,
compensación
Italiano
desidèrio sfrenato
Tedesco
zügelloser Wunsch.
avrígnu , nm: avrinzu Definizione
disígiu, bisóngiu apretosu de calecuna cosa, ispédhiu
Sinonimi e contrari
assúgliu
Frasi
si so ninnadu dae sos avrinzos, tue l'ischis, Segnore! ◊ li est bénnidu s'avrinzu de sa chiriasa e si che ndhe at mandhigadu una pischezone! ◊ li piaghiant sas féminas e calchi avrinzu l'intendhiat daora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désir ardent
Inglese
craving
Spagnolo
deseo insaciable
Italiano
desidèrio improvviso ed incontenìbile
Tedesco
plötzlicher und unbändiger Wunsch.
bitízu , nm Sinonimi e contrari
desizu,
gana,
idea
Traduzioni
Francese
volonté,
désir,
aspiration
Inglese
will
Spagnolo
deseo,
anhelo,
aspiración
Italiano
volontà,
desidèrio,
aspirazióne
Tedesco
Wille,
Lust,
Streben.
desízu , nm: disígiu,
disígliu,
disílgiu,
disillu,
disitzu,
disixu,
disizu Definizione
su disigiare, bòllere calecuna cosa; sa cosa disigiada; mància de sa pedhe
Sinonimi e contrari
ànsia,
apicónia,
apitu,
bolla,
gana
/
cdh. disíciu
Modi di dire
csn:
disígius de fémmia impedia = cosas chi disizat una ràida, unu pagu foras de su normale, e fintzas una zenia de marcos chi essint in sa pedhe a sa criadura de naschidorzu; d. de cani malàdiu = disizu unu pagu macu, raru, de cosas chi no si tenent; fàghere unu d. = disigiai; catzare, vocare, istudai su d. = torraisí disígiu de una cosa, bogaisindi unu disígiu; acantzare unu d. = resessire a tènnere su chi si est disizadu; tènniri una cosa a disígiu = èssere disizèndhela dae meda; èssere a d. o in d. de ccn. cosa = disigiaidha ca serbit, ammancat, est paga; a disígiu de!… = apo, as, at, amus, e gai, coloviadu, cascaviadu (ccn., ccn cosa) a tropu!, nos semus irbulados de…; fai una cosa a d. = apustis de l'àere disizada meda; mòrrere, morririsí de su d. = àere una gana maca de carchi cosa
Frasi
cussu est disillu chi podit acansai ◊ su disizu meu est a bídere a tie ◊ pro si catzare totu sos disizos, mancu sa domo de sos afoghizos solit sa zente gai visitare! ◊ bogamindi su disígiu, chi t'isposu! ◊ custus giòvunus no tenint perunu disílgiu bonu
2.
est pena manna su ti biri a disígiu! ◊ a prandi eus fatu frégua istufara: dha tenestis própiu a disígiu! ◊ depu portai totu su matzàmini lissiau: tanti gei mi ndi seu pesau una borta po disígiu, pigau a cagaredha!…◊ semus a disizu fintzas de erbuzu, pro no andhare a ndhe collire ◊ fintzas a disizu de abba semus, inoghe! ◊ a disígiu de nci èssi sodraus!… stupamincedhus!
Etimo
ctl.
desitj
Traduzioni
Francese
désir
Inglese
wish
Spagnolo
gana (f),
deseo,
antojo
Italiano
desidèrio
Tedesco
Wunsch,
Hautfleck.
furighèdha , nf, nm: furighedhu Definizione
fúriga, genia de presse e pistighíngiu, disígiu mannu po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
adhériu,
afródhiu,
apísciulu 1,
bermegorru,
férnia,
franédiga,
frischíngiu,
furighíngiu,
ischecherédhiu,
pistighíngiu,
pressighina,
prispodhi,
schinitzu,
spurtiòciu
Frasi
chi t'ingrànciat su cuadhu ca ti passat su furighedhu est berus! ◊ immoi chi est béciu dhi benint totu custas furighedhas?! ◊ no ti pighit sa furighedha: abarra abbellu ca no est acomenti bollis tui! ◊ bai ca gei ndi tenis una de furighedha de biri s'isposu!…
Traduzioni
Francese
impatience,
désir ardent
Inglese
frenzy,
impatience
Spagnolo
frenesí
Italiano
frenesía,
impaziènza
Tedesco
Wut,
Sucht,
Ungeduld.
gàna , nf: ganas Definizione
disígiu o bisóngiu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de fàmene (pagu o meda), de àere s'idea, sa volontade, su disígiu / min. ganighedha, ganutza
Sinonimi e contrari
boza,
desizu
/
fàmene,
fràmicu
/
idea,
volontade
| ctr.
malaggana
Modi di dire
csn:
èssiri de bona g. = èssere in bonumore; fai una cosa de mala g. = a malugoro; èssiri a ganas mabas = gana de bombitare, de ndhe torrare sa cosa de s'istògomo; ganaona (gana bona)= su istai bèni, su èssiri allirgus, de bona ispétzia; leare sa g. = fai passai s'apititu; una ganigedha tèngiu de!… = no ndhe tenzo própiu gana!; intzaurraisí de gana = disigiare, àere ganas; gana maca = isazerada, tropu, aira; g. neta = fàmini ca no dhoi at própriu nudha a papai; ponnirisí de gana a fai cosa = de bona volontade; a prima gana = comintzendhe a manigare, candho unu est famidu; leare, manigare, fàghere su chi si at in gana = su chi o cantu unu bollit
Frasi
faghe su chi as in gana! ◊ si sos Sardos aiant gana de traballare comente ant gana de ammorare, nuraches nobos aiant fatu! ◊ tenner o benner gana de riere, de chistionare, de prànghere, de caminare, de lèzere, de drommire, de manigare, de fàghere abba, gana de figu, de pira, de casu, de abba, de cosa de apílliu ◊ como no assazo nudha ca mi che leat sa gana ◊ a tui puru, oi, no fait gana de ti ndi pesai?
2.
bi at zente chi galu oje morit de sa gana
3.
sa piciochedha est sempri a ganas mabas: no est papendi giai nudha ◊ a s'antzianu li benit gana de fàghere abba fatuvatu
4.
in cussu logu a prima gana bosi cracant sa berdura, mancu chi siais unu molente!
Cognomi e Proverbi
smb:
Gana
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
envie,
désir
Inglese
wish
Spagnolo
gana,
deseo
Italiano
vòglia,
desidèrio,
stìmolo
Tedesco
Lust.
insoadúra , nf: insuadura Definizione
su tènnere gana, disígiu de unu mascu (o de fémina), su èssere in calore, in more, totu leau a s'airada cun calecuna idea
Sinonimi e contrari
assuadura,
insuamentu,
sciovadura
/
lusca,
sua 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désir effréné (de la chair)
Inglese
whim,
sexual excitement
Spagnolo
celo
Italiano
ùzzolo,
fòia
Tedesco
Gelüst,
Geilheit.
insuaméntu , nm: intzuamentu Definizione
disígiu de fémina (o de ómine)
Sinonimi e contrari
ampua,
insoadura,
lusca,
sua 1
/
assuadura,
sciovadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désir sexuel
Inglese
lust
Spagnolo
celo,
calentura
Italiano
desidèrio sessuale
Tedesco
Begierde.
síde , nm: sidi,
sidis,
sídiu,
sidu,
siri,
síriu 2,
siti,
sitis,
sítiu Definizione
bisóngiu o disígiu de bufare, nau de gente, matedu e animales chi dhis fartat s'abba; in cobertantza, disígiu o bisóngiu mannu de calecuna cosa
Modi di dire
csn:
batire, intrare, bestire o pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; bènnere sidi = bènniri ganas de bufai; rucrare su sidi = catzare, passare, bogai, bogaisindi, tòdhere su sidi; fai sidi = pònnere o batire sidi; cassidu, cotu, tzegu, mortu, de sidi = sidiu meda meda; ispiolandhe, alluscau de su sídiu = tzegu de su sidi; patire sidi (nau de erbas e matas) = sunfriri pro mancamentu de àcua
Frasi
ti at batidu sidi sa calura ◊ cuss'abba no ndhe rucrat de sidi ◊ so mortu de sidu e no bi at abba! ◊ apo tentu sídiu e m'agis dadu a bufare ◊ custas àrbures sunt patindhe sidi ◊ sas piantas patint pro su sítiu de s'istiu ◊ sa sartitza bestit sídiu ◊ su sole li aiat missu unu sitis chi non resessiat a si catzare ◊ s'abba ndhe leit su side a totu sa zente (R.Sardella)◊ no as a mòrrere ne de side e nemmancu de fàmmene, ca dhue at cosighedha de papare (L.Mura)
2.
fàmene e sídiu de giustesa ◊ chie bufat de cuss'abba at a tènnere torra sídiu ◊ cussu tenit sidi de dinai!
Cognomi e Proverbi
prb:
abba budhit farina e sidis mintet ira
Etimo
ltn.
sitis
Traduzioni
Francese
soif,
désir ardent
Inglese
thirst,
burning wish
Spagnolo
sed,
ansia,
deseo vehemente
Italiano
séte,
desidèrio ardènte
Tedesco
Durst,
Begierde.
spédhiu , nm: ispédhiu*,
sprédhiu Definizione
disígiu mannu
Sinonimi e contrari
abbramu,
apédhiu,
apéliu,
birbílliu
Frasi
tengu tropu spédhiu de dha torrai a biri! ◊ no si transiat de s'iscannu, no ammostada spédhiu ne ispantu ◊ tenemu spédhiu de artziai ◊ biu su spédhiu suu po su tempus passau ◊ ispintu de su spédhiu andu ◊ su spédhiu ponit scinitzu
Traduzioni
Francese
avidité,
désir
Inglese
longing
Spagnolo
nostalgia,
ansiedad,
codicia
Italiano
nostalgìa,
ansietà,
bramosìa
Tedesco
Sehnsucht,
Begierde.