abbolótu , nm: abbulotu,
afalotu,
avolotu Definitzione
morigamentu, movimentu sentza un'órdine precisu siat de cosas e siat de gente, a bortas fatu apostadamente cun iscopu precisu; morigamentu fintzes de istògomo / pesare o pònnere a. = tzacare cuvusione
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbulútziu,
alborotu,
atrepógliu,
avabotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepollu
/
abbulizu,
baraundha,
mamudinu,
stragambullu,
subuzu,
tifitanu,
tremutu
| ctr.
assébiu
Frases
candu sa maista at bófiu isterri sa chistioni, insaras est cumentzau s'avolotu ◊ is féminas iant pesau un'avolotu po nci bogari su segretàriu cumunali ◊ sa paghe armoniosa as distrutu pro pònnere avolotu ◊ sentza bi àere motivu istas fachendhe abbolotu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
agitation
Ingresu
tumult
Ispagnolu
alboroto
Italianu
agitazióne,
tumulto
Tedescu
Unruhe,
Aufruhr.
chiméntu , nm: cimentu 1 Definitzione
moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
atabazu,
carralzu,
chichígliu,
fracassu,
siliestu
/
cadha,
matratamentu,
podha
/
arriscu
| ctr.
assébiu
Frases
pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe
2.
pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru!
Tradutziones
Frantzesu
bruit,
tapage
Ingresu
noise,
uproar
Ispagnolu
alboroto,
confusión
Italianu
strèpito,
schiamazzo,
subbùglio
Tedescu
Lärm,
Aufruhr.
isordulàre , vrb Definitzione
pònnere a tréulu una cosa giai bene posta, assentada
Sinònimos e contràrios
isciasciai,
iscordulare,
iscunsertare,
scuncodrai,
suliertare,
trauai
| ctr.
adaretzai,
assantai,
remonire
2.
custa cosa est totu isordulada, nada goi, e no si cumprendhet!
Tradutziones
Frantzesu
mettre sens dessus dessous
Ingresu
to upset
Ispagnolu
trastornar
Italianu
scombussolare
Tedescu
in Aufruhr versetzen.
movitúa , nf Definitzione
móvia forte, a cropu, nau de su tempus, de sa gente
Sinònimos e contràrios
abbolotu
Frases
si càmbiat su tempus at a fai calincuna movitua puru! ◊ at fatu una movitua… s'est pesau in pampas! ◊ ant fatu movitua in su bixinau ca ammancat s'àcua
Tradutziones
Frantzesu
émeute,
soulevement
Ingresu
rebellion
Ispagnolu
revuelta,
motín
Italianu
sommòssa
Tedescu
Aufruhr.
pilísa , nf, nm: pilisi,
pilissu,
pilisu Definitzione
genia de aina po murigare su late cagiau po dhu fàere a casu; in cobertantza, avolotu, burdellu chi si ponet po calecuna chistione
Sinònimos e contràrios
mórica
/
abbatúliu,
abbolotu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
tzirilotu
Frases
cun su pilisi si mórigat su lati in su cadhàrgiu ◊ preparabat istèrgios pro múrghere e pilisos pro pilisare su late cracau ◊ teniat unu grandhe pilissu de illione ◊ bi at abbarrau intro de sa murghiola unu pilisu de gheníperu
2.
in mesu de su pilisu de sa festa, issa si che intrabat a crésia a precare ◊ candho beniat s'isetore, unu tempus, fit pilisu malu pro sa zente, balla! ◊ fint totu in pilisu, candho s'intendhent sas boches: Sunt arribbandhe sos isposos! ◊ sa domo est in pilisu ca no bi at it'e manicare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
émoi,
tumulte
Ingresu
turmoil
Ispagnolu
alboroto,
jaleo
Italianu
subbùglio,
tumulto
Tedescu
Aufruhr,
Tumult,
Getümmel.
rebbellía , nf: arrebbellia Definitzione
su si furriare contr'a calecuna cosa o contr'a ccn.
Sinònimos e contràrios
ammutighinada,
arrempellada,
arrumpellamentu
Frases
sa rebbellia sua a su maluvadu at pérdidu sa gherra e morta si ch'est ◊ sas poesias de Mereu sunt de amore e de rebbellia
Tradutziones
Frantzesu
révolte
Ingresu
rebellion
Ispagnolu
rebeldía,
rebelión
Italianu
rivòlta,
ribellióne
Tedescu
Empörung,
Aufruhr,
Aufstand.
salargiàre , vrb: assalarzare,
salarjare,
salarzare Definitzione
fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu
Sinònimos e contràrios
agegherai,
assuidari,
assulurgiare,
isciuliai,
ispabuciare,
istrajare,
istratallai,
isvalostiare,
surrullai,
trambuscare,
ussiare
/
grisai
| ctr.
achedare,
asserenare,
assussegai
Frases
no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha
2.
m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu
Tradutziones
Frantzesu
agiter,
troubler,
mettre en deroute
Ingresu
to cause a turmoil
Ispagnolu
alborotar,
ahuyentar,
dispersar
Italianu
subbugliare,
esagitare,
méttere in fòrte agitazióne,
sgominare,
sbaragliare
Tedescu
in Aufruhr versetzen,
erschüttern,
aufregen.
trambuscàre , vrb: trobbuscare,
trubbuscare,
trumbuscare,
trummuscare Definitzione
pònnere avolotu, fàere murigu, pesaresindhe cun fortza po aferrare a ccn. o ccn. cosa, iscúdere, atumbare o àteru deasi; nau de su tempus, isconciare, cambiare in malu / oju trambuscadu = malu, malàidu
Sinònimos e contràrios
agegherai,
assulurgiare,
isciuliai,
ispabuciare,
trumbugliai
/
afarcai,
salargiare,
trubare
Frases
arribbaos a cara a unu tzilleri cumintzant a si trubbuscare: una tropa de zòvanos s'est iscudendhe e picandhe a predas ◊ su procu de pressorju trumbuscadu chin su tirju s'arràsciat su pojolu ◊ cust'atzorodhu at trambuscadu totu sas datas e no si cumprendhet prus nudha ◊ bentos de gherra si sunt trambuscados
2.
cust'ómine giughiat un'oju trambuscadu, ma no fit feu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mettre en émoi,
se jeter (sur)
Ingresu
to cause a turmoil,
to throw oneself
Ispagnolu
alborotar,
lanzarse,
arremeter
Italianu
subbugliare,
avventarsi
Tedescu
in Aufruhr versetzen,
sich stürzen.
trobbuscàmene , nm Definitzione
genia de movitua, de murigamentu a intzulladura, a carraxu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trumbuscu
Frases
chin totu cudhu trobbuscàmene, sa tzente si n'est annata
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
émoi,
confusion
Ingresu
turmoil
Ispagnolu
alboroto
Italianu
subbùglio,
confusióne
Tedescu
Aufruhr.