abbolótu , nm: abbulotu, afalotu, avolotu Definitzione morigamentu, movimentu sentza un'órdine precisu siat de cosas e siat de gente, a bortas fatu apostadamente cun iscopu precisu; morigamentu fintzes de istògomo / pesare o pònnere a. = tzacare cuvusione Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbulútziu, alborotu, atrepógliu, avabotu, carralzu, sciumbullu, trambullu, tregollu, trepollu / abbulizu, baraundha, mamudinu, stragambullu, subuzu, tifitanu, tremutu | ctr. assébiu Frases candu sa maista at bófiu isterri sa chistioni, insaras est cumentzau s'avolotu ◊ is féminas iant pesau un'avolotu po nci bogari su segretàriu cumunali ◊ sa paghe armoniosa as distrutu pro pònnere avolotu ◊ sentza bi àere motivu istas fachendhe abbolotu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agitation Ingresu tumult Ispagnolu alboroto Italianu agitazióne, tumulto Tedescu Unruhe, Aufruhr.

chiméntu , nm: cimentu 1 Definitzione moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa Sinònimos e contràrios abbolotu, atabazu, carralzu, chichígliu, fracassu, siliestu / cadha, matratamentu, podha / arriscu | ctr. assébiu Frases pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe 2. pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru! Tradutziones Frantzesu bruit, tapage Ingresu noise, uproar Ispagnolu alboroto, confusión Italianu strèpito, schiamazzo, subbùglio Tedescu Lärm, Aufruhr.

isordulàre , vrb Definitzione pònnere a tréulu una cosa giai bene posta, assentada Sinònimos e contràrios isciasciai, iscordulare, iscunsertare, scuncodrai, suliertare, trauai | ctr. adaretzai, assantai, remonire 2. custa cosa est totu isordulada, nada goi, e no si cumprendhet! Tradutziones Frantzesu mettre sens dessus dessous Ingresu to upset Ispagnolu trastornar Italianu scombussolare Tedescu in Aufruhr versetzen.

movitúa , nf Definitzione móvia forte, a cropu, nau de su tempus, de sa gente Sinònimos e contràrios abbolotu Frases si càmbiat su tempus at a fai calincuna movitua puru! ◊ at fatu una movitua… s'est pesau in pampas! ◊ ant fatu movitua in su bixinau ca ammancat s'àcua Tradutziones Frantzesu émeute, soulevement Ingresu rebellion Ispagnolu revuelta, motín Italianu sommòssa Tedescu Aufruhr.

pilísa , nf, nm: pilisi, pilissu, pilisu Definitzione genia de aina po murigare su late cagiau po dhu fàere a casu; in cobertantza, avolotu, burdellu chi si ponet po calecuna chistione Sinònimos e contràrios mórica / abbatúliu, abbolotu, sciumbullu, stragambullu, subuzu, trambullu, tregollu, tzirilotu Frases cun su pilisi si mórigat su lati in su cadhàrgiu ◊ preparabat istèrgios pro múrghere e pilisos pro pilisare su late cracau ◊ teniat unu grandhe pilissu de illione ◊ bi at abbarrau intro de sa murghiola unu pilisu de gheníperu 2. in mesu de su pilisu de sa festa, issa si che intrabat a crésia a precare ◊ candho beniat s'isetore, unu tempus, fit pilisu malu pro sa zente, balla! ◊ fint totu in pilisu, candho s'intendhent sas boches: Sunt arribbandhe sos isposos! ◊ sa domo est in pilisu ca no bi at it'e manicare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu émoi, tumulte Ingresu turmoil Ispagnolu alboroto, jaleo Italianu subbùglio, tumulto Tedescu Aufruhr, Tumult, Getümmel.

rebbellía , nf: arrebbellia Definitzione su si furriare contr'a calecuna cosa o contr'a ccn. Sinònimos e contràrios ammutighinada, arrempellada, arrumpellamentu Frases sa rebbellia sua a su maluvadu at pérdidu sa gherra e morta si ch'est ◊ sas poesias de Mereu sunt de amore e de rebbellia Tradutziones Frantzesu révolte Ingresu rebellion Ispagnolu rebeldía, rebelión Italianu rivòlta, ribellióne Tedescu Empörung, Aufruhr, Aufstand.

salargiàre , vrb: assalarzare, salarjare, salarzare Definitzione fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu Sinònimos e contràrios agegherai, assuidari, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, istrajare, istratallai, isvalostiare, surrullai, trambuscare, ussiare / grisai | ctr. achedare, asserenare, assussegai Frases no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha 2. m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu Tradutziones Frantzesu agiter, troubler, mettre en deroute Ingresu to cause a turmoil Ispagnolu alborotar, ahuyentar, dispersar Italianu subbugliare, esagitare, méttere in fòrte agitazióne, sgominare, sbaragliare Tedescu in Aufruhr versetzen, erschüttern, aufregen.

trambuscàre , vrb: trobbuscare, trubbuscare, trumbuscare, trummuscare Definitzione pònnere avolotu, fàere murigu, pesaresindhe cun fortza po aferrare a ccn. o ccn. cosa, iscúdere, atumbare o àteru deasi; nau de su tempus, isconciare, cambiare in malu / oju trambuscadu = malu, malàidu Sinònimos e contràrios agegherai, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, trumbugliai / afarcai, salargiare, trubare Frases arribbaos a cara a unu tzilleri cumintzant a si trubbuscare: una tropa de zòvanos s'est iscudendhe e picandhe a predas ◊ su procu de pressorju trumbuscadu chin su tirju s'arràsciat su pojolu ◊ cust'atzorodhu at trambuscadu totu sas datas e no si cumprendhet prus nudha ◊ bentos de gherra si sunt trambuscados 2. cust'ómine giughiat un'oju trambuscadu, ma no fit feu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre en émoi, se jeter (sur) Ingresu to cause a turmoil, to throw oneself Ispagnolu alborotar, lanzarse, arremeter Italianu subbugliare, avventarsi Tedescu in Aufruhr versetzen, sich stürzen.

trobbuscàmene , nm Definitzione genia de movitua, de murigamentu a intzulladura, a carraxu Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, pilissu, sciumbullu, stragambullu, subuzu, trambullu, tregollu, trumbuscu Frases chin totu cudhu trobbuscàmene, sa tzente si n'est annata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu émoi, confusion Ingresu turmoil Ispagnolu alboroto Italianu subbùglio, confusióne Tedescu Aufruhr.

«« Torra a chircare