arramadúra , nf: arromadura,
ramadura Definizione
cambos, sida; frores e fògia frisca de amenta e de àteru chi sa gente betat in is orrugas candho passant unu santu in crufessone; sa sida chi ponent a s'arau, tra s'isteva e sa dentale, po bogare bene is surcos
Sinonimi e contrari
arromada,
arromu
Frasi
sos pitzinnos festant a santu Zuvanne brincandhe s'arramadura alluta in sas carrelas
2.
unus cantus iant istérriu in sa bia is mantus insoru, atrus ispainànt s'arramadura ◊ me is arrugas po is festas ghetant s'arramadura
3.
s'arromadura de s'aradu si faghet ponindhe sida tra s'isteva e sa entale pro fagher essire menzus sos surcos
Terminologia scientifica
sntz
Etimo
ctl.
enramadura
Traduzioni
Francese
jonchée de fleurs
Inglese
decking with flowers
Spagnolo
follaje,
ramaje,
reja
Italiano
infiorata
Tedesco
Blumenschmückung.
fògia , nf: fòglia,
foxa,
folla,
foza Definizione
una de is partes de is erbas o de is matas (upm), de tanti formas ma prus che àteru lada e longa, ue si faet sa clorofilla: si narat fintzes de is partes de is frores (es. arrosa centuvollas), itl. pètalo, chi no funt àteru si no fògias mudadas de colore e de forma; pígiu fine de calecuna cosa / min. fozichedha, follita, follixedha / genias de fògia: lada, longa, a agu, a coro, a punta (a lantzita); folla picada, bichillitada, assarretada = cun is oros a dentighedhas, a puntighedhas; partes de una fògia: sa crosta (sa parte prus grussa, chi cumènciat de ue atacat a su fundu o a su cambu – su cambixedhu –, passat in mesu de sa fògia e s’ispartzit in filacitus o venas chi acabbant in is oros e formant su carasu o nerviadura), s'oru (a bortas picau totu a puntighedhas, a bortas a línia dereta, a bortas undhulau), pàgina (parte de fundhu, parte de pitzu)/ dhue at fitónimos meda chi leant su númene folla: f. de àcua (Potamogeton natans), de axedu (ciduledha, coraxedu 1), de funtanedhas (folladedha), de limoni (menteabe, Melissa officinalis), de nérbius (Sagittaria sagittifolia), de prata (Lunaria annua), de santu Giorgi o de ferru (acantu 2), de santu Nicolau (feurratzu), de santa Maria (Chrysanthemum balsamita), folla ’era (edra); erba de chimbe fozas = cincuvollas (Potentilla reptans, P. sterilis)
Sinonimi e contrari
fogiuliu,
fròngia
Modi di dire
csn:
trèmere che foza = trèmere meda de s'assuconu, de sa timoria; lépiu che foza = lebiedhedhu; folla de origa = itl. padiglióne
Frasi
tiu Antine aiat postu is istecas de unu paracu betzu acuadas in mesu de sa fògia ◊ candu is nais de sa figu si faint modhis cumentzant a essiri is primus follas ◊ bi at àrbures chi in atunzu iscútinant sa foza ◊ sa crésia est prena de gente ibertandho a ndhe ingòllere una fògia de pramma beneita ◊ in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ su sèmene tudhidu at bogadu sas primas duas fozas ◊ si fiat apatau in d-una mata sentza de folla ◊ custu piastu si faiat ponendho a budhire in d-una pingiadedha pódhine, o sèmene de linu o fògia de nabrighedha ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu!
2.
fiat manna sa gana de fastigiai cun is piciocus in divisa e càncua arrosa no iat trigau a pèrdiri sa folla…
3.
si tremiat che sa folla, mischina! ◊ ajaja fit minuja e lépia che foza
Terminologia scientifica
rbr.
Etimo
ltn.
folia
Traduzioni
Francese
feuille,
feuillage
Inglese
leaf,
leafage
Spagnolo
hoja,
follaje,
pétalo
Italiano
fòglia,
fogliame,
pètalo
Tedesco
Blatt,
Laub.
fogiàmene , nm: follàmini,
fozàmene,
fozàmine Definizione
sa fògia de su matedu
Sinonimi e contrari
fogiuliu,
follàgiu,
fozasina,
fozighina
Frasi
su fozàmene de sas olias ◊ si trinnigaiat che fozàmine ◊ sa segure fut aillagru de sa mata e apresu su fogiàmene fut totu arrastau
Traduzioni
Francese
feuillage
Inglese
foliage
Spagnolo
follaje
Italiano
fogliame
Tedesco
Laub,
Blätter.
fozasína , nf: fozisina,
fozosina,
fozusina Definizione
sa fògia de is matas mescamente candho ndh'est in terra
Sinonimi e contrari
fogiàmene,
fogiuliu,
patrítzia
Frasi
su carru fit barriadu de sida, fozisina e cherchizu ◊ su pinnetu est cucuzau a fozasina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
feuillage
Inglese
leafage
Spagnolo
follaje
Italiano
fogliame
Tedesco
Laub.