batènte, batènti , nm Definizione
pei deretu de una porta, ue acostit e si firmat sa genna candho serrat
Traduzioni
Francese
battant
Inglese
leaf
Spagnolo
batiente
Italiano
battènte
Tedesco
Türflügel.
fògia , nf: fòglia,
foxa,
folla,
foza Definizione
una de is partes de is erbas o de is matas (upm), de tanti formas ma prus che àteru lada e longa, ue si faet sa clorofilla: si narat fintzes de is partes de is frores (es. arrosa centuvollas), itl. pètalo, chi no funt àteru si no fògias mudadas de colore e de forma; pígiu fine de calecuna cosa / min. fozichedha, follita, follixedha / genias de fògia: lada, longa, a agu, a coro, a punta (a lantzita); folla picada, bichillitada, assarretada = cun is oros a dentighedhas, a puntighedhas; partes de una fògia: sa crosta (sa parte prus grussa, chi cumènciat de ue atacat a su fundu o a su cambu – su cambixedhu –, passat in mesu de sa fògia e s’ispartzit in filacitus o venas chi acabbant in is oros e formant su carasu o nerviadura), s'oru (a bortas picau totu a puntighedhas, a bortas a línia dereta, a bortas undhulau), pàgina (parte de fundhu, parte de pitzu)/ dhue at fitónimos meda chi leant su númene folla: f. de àcua (Potamogeton natans), de axedu (ciduledha, coraxedu 1), de funtanedhas (folladedha), de limoni (menteabe, Melissa officinalis), de nérbius (Sagittaria sagittifolia), de prata (Lunaria annua), de santu Giorgi o de ferru (acantu 2), de santu Nicolau (feurratzu), de santa Maria (Chrysanthemum balsamita), folla ’era (edra); erba de chimbe fozas = cincuvollas (Potentilla reptans, P. sterilis)
Sinonimi e contrari
fogiuliu,
fròngia
Modi di dire
csn:
trèmere che foza = trèmere meda de s'assuconu, de sa timoria; lépiu che foza = lebiedhedhu; folla de origa = itl. padiglióne
Frasi
tiu Antine aiat postu is istecas de unu paracu betzu acuadas in mesu de sa fògia ◊ candu is nais de sa figu si faint modhis cumentzant a essiri is primus follas ◊ bi at àrbures chi in atunzu iscútinant sa foza ◊ sa crésia est prena de gente ibertandho a ndhe ingòllere una fògia de pramma beneita ◊ in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ su sèmene tudhidu at bogadu sas primas duas fozas ◊ si fiat apatau in d-una mata sentza de folla ◊ custu piastu si faiat ponendho a budhire in d-una pingiadedha pódhine, o sèmene de linu o fògia de nabrighedha ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu!
2.
fiat manna sa gana de fastigiai cun is piciocus in divisa e càncua arrosa no iat trigau a pèrdiri sa folla…
3.
si tremiat che sa folla, mischina! ◊ ajaja fit minuja e lépia che foza
Terminologia scientifica
rbr.
Etimo
ltn.
folia
Traduzioni
Francese
feuille,
feuillage
Inglese
leaf,
leafage
Spagnolo
hoja,
follaje,
pétalo
Italiano
fòglia,
fogliame,
pètalo
Tedesco
Blatt,
Laub.
infollitài , vrb Definizione
bogare fògia, isparare, nau de is matas
Sinonimi e contrari
follitai,
fozire,
ifogire,
infollai
| ctr.
irfozire
Frasi
sa matixedha chi apu prantau est infollitendi: isperaus chi apat pigau bèni!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se garnir de feuilles
Inglese
to leaf
Spagnolo
hojecer
Italiano
méttere fòglie,
fogliare
Tedesco
sich belauben.
irfotzolàre , vrb: irfozolare Definizione
girare is fòglios o pàginas de unu libbru, de unu giornale
Frasi
si poniat sos otzales, si nche mintiat su pódhiche a buca pro l'imbusinare, chin su giornale vene ispartu, e comintzaiat a lèghere e a l'irfotzolare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
feuilleter
Inglese
to leaf through
Spagnolo
hojear
Italiano
sfogliare
Tedesco
durchblättern.
iscaltulàre , vrb: iscartulare Definizione
fresare su pane, segare e istacare is duos pígios de su pane de fresa; passare s'ispola in s'iscàltula
Sinonimi e contrari
fresai
Frasi
si su pane no est bene pesadu no iscàltulat bene
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effeuiller
Inglese
to leaf through
Spagnolo
separar las dos hojas del pan
Italiano
sfogliare,
staccare le sfòglie
Tedesco
entblättern.