arramadúra , nf: arromadura,
ramadura Definitzione
cambos, sida; frores e fògia frisca de amenta e de àteru chi sa gente betat in is orrugas candho passant unu santu in crufessone; sa sida chi ponent a s'arau, tra s'isteva e sa dentale, po bogare bene is surcos
Sinònimos e contràrios
arromada,
arromu
Frases
sos pitzinnos festant a santu Zuvanne brincandhe s'arramadura alluta in sas carrelas
2.
unus cantus iant istérriu in sa bia is mantus insoru, atrus ispainànt s'arramadura ◊ me is arrugas po is festas ghetant s'arramadura
3.
s'arromadura de s'aradu si faghet ponindhe sida tra s'isteva e sa entale pro fagher essire menzus sos surcos
Terminologia iscientìfica
sntz
Ètimu
ctl.
enramadura
Tradutziones
Frantzesu
jonchée de fleurs
Ingresu
decking with flowers
Ispagnolu
follaje,
ramaje,
reja
Italianu
infiorata
Tedescu
Blumenschmückung.
fògia , nf: fòglia,
foxa,
folla,
foza Definitzione
una de is partes de is erbas o de is matas (upm), de tanti formas ma prus che àteru lada e longa, ue si faet sa clorofilla: si narat fintzes de is partes de is frores (es. arrosa centuvollas), itl. pètalo, chi no funt àteru si no fògias mudadas de colore e de forma; pígiu fine de calecuna cosa / min. fozichedha, follita, follixedha / genias de fògia: lada, longa, a agu, a coro, a punta (a lantzita); folla picada, bichillitada, assarretada = cun is oros a dentighedhas, a puntighedhas; partes de una fògia: sa crosta (sa parte prus grussa, chi cumènciat de ue atacat a su fundu o a su cambu – su cambixedhu –, passat in mesu de sa fògia e s’ispartzit in filacitus o venas chi acabbant in is oros e formant su carasu o nerviadura), s'oru (a bortas picau totu a puntighedhas, a bortas a línia dereta, a bortas undhulau), pàgina (parte de fundhu, parte de pitzu)/ dhue at fitónimos meda chi leant su númene folla: f. de àcua (Potamogeton natans), de axedu (ciduledha, coraxedu 1), de funtanedhas (folladedha), de limoni (menteabe, Melissa officinalis), de nérbius (Sagittaria sagittifolia), de prata (Lunaria annua), de santu Giorgi o de ferru (acantu 2), de santu Nicolau (feurratzu), de santa Maria (Chrysanthemum balsamita), folla ’era (edra); erba de chimbe fozas = cincuvollas (Potentilla reptans, P. sterilis)
Sinònimos e contràrios
fogiuliu,
fròngia
Maneras de nàrrere
csn:
trèmere che foza = trèmere meda de s'assuconu, de sa timoria; lépiu che foza = lebiedhedhu; folla de origa = itl. padiglióne
Frases
tiu Antine aiat postu is istecas de unu paracu betzu acuadas in mesu de sa fògia ◊ candu is nais de sa figu si faint modhis cumentzant a essiri is primus follas ◊ bi at àrbures chi in atunzu iscútinant sa foza ◊ sa crésia est prena de gente ibertandho a ndhe ingòllere una fògia de pramma beneita ◊ in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ su sèmene tudhidu at bogadu sas primas duas fozas ◊ si fiat apatau in d-una mata sentza de folla ◊ custu piastu si faiat ponendho a budhire in d-una pingiadedha pódhine, o sèmene de linu o fògia de nabrighedha ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu!
2.
fiat manna sa gana de fastigiai cun is piciocus in divisa e càncua arrosa no iat trigau a pèrdiri sa folla…
3.
si tremiat che sa folla, mischina! ◊ ajaja fit minuja e lépia che foza
Terminologia iscientìfica
rbr.
Ètimu
ltn.
folia
Tradutziones
Frantzesu
feuille,
feuillage
Ingresu
leaf,
leafage
Ispagnolu
hoja,
follaje,
pétalo
Italianu
fòglia,
fogliame,
pètalo
Tedescu
Blatt,
Laub.
fogiàmene , nm: follàmini,
fozàmene,
fozàmine Definitzione
sa fògia de su matedu
Sinònimos e contràrios
fogiuliu,
follàgiu,
fozasina,
fozighina
Frases
su fozàmene de sas olias ◊ si trinnigaiat che fozàmine ◊ sa segure fut aillagru de sa mata e apresu su fogiàmene fut totu arrastau
Tradutziones
Frantzesu
feuillage
Ingresu
foliage
Ispagnolu
follaje
Italianu
fogliame
Tedescu
Laub,
Blätter.
fozasína , nf: fozisina,
fozosina,
fozusina Definitzione
sa fògia de is matas mescamente candho ndh'est in terra
Sinònimos e contràrios
fogiàmene,
fogiuliu,
patrítzia
Frases
su carru fit barriadu de sida, fozisina e cherchizu ◊ su pinnetu est cucuzau a fozasina
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
feuillage
Ingresu
leafage
Ispagnolu
follaje
Italianu
fogliame
Tedescu
Laub.