còma , nf: comma 1 Definitzione is puntas prus fines de is matas, una de is tres partes de una mata (in sensu verticale), sa prus in artu Sinònimos e contràrios carvata, chima, comiola, frandha 1, pumpulina Maneras de nàrrere csn: pònniri sa cosa a truncu coma = cun sos runcos parte a cara a un'ala e parte a cara a s'àtera, fintzas a dortu e a rugadis, a s'irregulada; o est mamma o est carru ’e coma! = si no est una cosa… est un'àtera! Frases is mànigas de su lori si depint carrigai postas a truncu-coma ◊ piga su cambu de sa parti de su truncu, no de sa coma! 2. ndi as a bolli a cuncordai duus fuedhus a truncu coma!… Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. coma Tradutziones Frantzesu chevelure d'un arbre Ingresu leafage Ispagnolu copa Italianu chiòma delle piante Tedescu Baumkrone.

fògia , nf: fòglia, foxa, folla, foza Definitzione una de is partes de is erbas o de is matas (upm), de tanti formas ma prus che àteru lada e longa, ue si faet sa clorofilla: si narat fintzes de is partes de is frores (es. arrosa centuvollas), itl. pètalo, chi no funt àteru si no fògias mudadas de colore e de forma; pígiu fine de calecuna cosa / min. fozichedha, follita, follixedha / genias de fògia: lada, longa, a agu, a coro, a punta (a lantzita); folla picada, bichillitada, assarretada = cun is oros a dentighedhas, a puntighedhas; partes de una fògia: sa crosta (sa parte prus grussa, chi cumènciat de ue atacat a su fundu o a su cambu – su cambixedhu –, passat in mesu de sa fògia e s’ispartzit in filacitus o venas chi acabbant in is oros e formant su carasu o nerviadura), s'oru (a bortas picau totu a puntighedhas, a bortas a línia dereta, a bortas undhulau), pàgina (parte de fundhu, parte de pitzu)/ dhue at fitónimos meda chi leant su númene folla: f. de àcua (Potamogeton natans), de axedu (ciduledha, coraxedu 1), de funtanedhas (folladedha), de limoni (menteabe, Melissa officinalis), de nérbius (Sagittaria sagittifolia), de prata (Lunaria annua), de santu Giorgi o de ferru (acantu 2), de santu Nicolau (feurratzu), de santa Maria (Chrysanthemum balsamita), folla ’era (edra); erba de chimbe fozas = cincuvollas (Potentilla reptans, P. sterilis) Sinònimos e contràrios fogiuliu, fròngia Maneras de nàrrere csn: trèmere che foza = trèmere meda de s'assuconu, de sa timoria; lépiu che foza = lebiedhedhu; folla de origa = itl. padiglióne Frases tiu Antine aiat postu is istecas de unu paracu betzu acuadas in mesu de sa fògia ◊ candu is nais de sa figu si faint modhis cumentzant a essiri is primus follas ◊ bi at àrbures chi in atunzu iscútinant sa foza ◊ sa crésia est prena de gente ibertandho a ndhe ingòllere una fògia de pramma beneita ◊ in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ su sèmene tudhidu at bogadu sas primas duas fozas ◊ si fiat apatau in d-una mata sentza de folla ◊ custu piastu si faiat ponendho a budhire in d-una pingiadedha pódhine, o sèmene de linu o fògia de nabrighedha ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu! 2. fiat manna sa gana de fastigiai cun is piciocus in divisa e càncua arrosa no iat trigau a pèrdiri sa folla… 3. si tremiat che sa folla, mischina! ◊ ajaja fit minuja e lépia che foza Terminologia iscientìfica rbr. Ètimu ltn. folia Tradutziones Frantzesu feuille, feuillage Ingresu leaf, leafage Ispagnolu hoja, follaje, pétalo Italianu fòglia, fogliame, pètalo Tedescu Blatt, Laub.

fozasína , nf: fozisina, fozosina, fozusina Definitzione sa fògia de is matas mescamente candho ndh'est in terra Sinònimos e contràrios fogiàmene, fogiuliu, patrítzia Frases su carru fit barriadu de sida, fozisina e cherchizu ◊ su pinnetu est cucuzau a fozasina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu feuillage Ingresu leafage Ispagnolu follaje Italianu fogliame Tedescu Laub.

«« Torra a chircare