arramadúra , nf: arromadura,
ramadura Definition
cambos, sida; frores e fògia frisca de amenta e de àteru chi sa gente betat in is orrugas candho passant unu santu in crufessone; sa sida chi ponent a s'arau, tra s'isteva e sa dentale, po bogare bene is surcos
Synonyms e antonyms
arromada,
arromu
Sentences
sos pitzinnos festant a santu Zuvanne brincandhe s'arramadura alluta in sas carrelas
2.
unus cantus iant istérriu in sa bia is mantus insoru, atrus ispainànt s'arramadura ◊ me is arrugas po is festas ghetant s'arramadura
3.
s'arromadura de s'aradu si faghet ponindhe sida tra s'isteva e sa entale pro fagher essire menzus sos surcos
Scientific Terminology
sntz
Etymon
ctl.
enramadura
Translations
French
jonchée de fleurs
English
decking with flowers
Spanish
follaje,
ramaje,
reja
Italian
infiorata
German
Blumenschmückung.
fògia , nf: fòglia,
foxa,
folla,
foza Definition
una de is partes de is erbas o de is matas (upm), de tanti formas ma prus che àteru lada e longa, ue si faet sa clorofilla: si narat fintzes de is partes de is frores (es. arrosa centuvollas), itl. pètalo, chi no funt àteru si no fògias mudadas de colore e de forma; pígiu fine de calecuna cosa / min. fozichedha, follita, follixedha / genias de fògia: lada, longa, a agu, a coro, a punta (a lantzita); folla picada, bichillitada, assarretada = cun is oros a dentighedhas, a puntighedhas; partes de una fògia: sa crosta (sa parte prus grussa, chi cumènciat de ue atacat a su fundu o a su cambu – su cambixedhu –, passat in mesu de sa fògia e s’ispartzit in filacitus o venas chi acabbant in is oros e formant su carasu o nerviadura), s'oru (a bortas picau totu a puntighedhas, a bortas a línia dereta, a bortas undhulau), pàgina (parte de fundhu, parte de pitzu)/ dhue at fitónimos meda chi leant su númene folla: f. de àcua (Potamogeton natans), de axedu (ciduledha, coraxedu 1), de funtanedhas (folladedha), de limoni (menteabe, Melissa officinalis), de nérbius (Sagittaria sagittifolia), de prata (Lunaria annua), de santu Giorgi o de ferru (acantu 2), de santu Nicolau (feurratzu), de santa Maria (Chrysanthemum balsamita), folla ’era (edra); erba de chimbe fozas = cincuvollas (Potentilla reptans, P. sterilis)
Synonyms e antonyms
fogiuliu,
fròngia
Idioms
csn:
trèmere che foza = trèmere meda de s'assuconu, de sa timoria; lépiu che foza = lebiedhedhu; folla de origa = itl. padiglióne
Sentences
tiu Antine aiat postu is istecas de unu paracu betzu acuadas in mesu de sa fògia ◊ candu is nais de sa figu si faint modhis cumentzant a essiri is primus follas ◊ bi at àrbures chi in atunzu iscútinant sa foza ◊ sa crésia est prena de gente ibertandho a ndhe ingòllere una fògia de pramma beneita ◊ in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ su sèmene tudhidu at bogadu sas primas duas fozas ◊ si fiat apatau in d-una mata sentza de folla ◊ custu piastu si faiat ponendho a budhire in d-una pingiadedha pódhine, o sèmene de linu o fògia de nabrighedha ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu!
2.
fiat manna sa gana de fastigiai cun is piciocus in divisa e càncua arrosa no iat trigau a pèrdiri sa folla…
3.
si tremiat che sa folla, mischina! ◊ ajaja fit minuja e lépia che foza
Scientific Terminology
rbr.
Etymon
ltn.
folia
Translations
French
feuille,
feuillage
English
leaf,
leafage
Spanish
hoja,
follaje,
pétalo
Italian
fòglia,
fogliame,
pètalo
German
Blatt,
Laub.
fogiàmene , nm: follàmini,
fozàmene,
fozàmine Definition
sa fògia de su matedu
Synonyms e antonyms
fogiuliu,
follàgiu,
fozasina,
fozighina
Sentences
su fozàmene de sas olias ◊ si trinnigaiat che fozàmine ◊ sa segure fut aillagru de sa mata e apresu su fogiàmene fut totu arrastau
Translations
French
feuillage
English
foliage
Spanish
follaje
Italian
fogliame
German
Laub,
Blätter.
fozasína , nf: fozisina,
fozosina,
fozusina Definition
sa fògia de is matas mescamente candho ndh'est in terra
Synonyms e antonyms
fogiàmene,
fogiuliu,
patrítzia
Sentences
su carru fit barriadu de sida, fozisina e cherchizu ◊ su pinnetu est cucuzau a fozasina
Etymon
srd.
Translations
French
feuillage
English
leafage
Spanish
follaje
Italian
fogliame
German
Laub.