allúta , nf Definizione
su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu
Sinonimi e contrari
acispada,
aframata,
alluchetada,
allumada,
tenta
/
apretu,
arriscu
Frasi
s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi)
2.
si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
flambée
Inglese
serious danger,
burst of flame
Spagnolo
llamarada,
peligro
Italiano
fiammata,
grave perìcolo
Tedesco
Flamme,
große Gefahr.
búra , nf Definizione
s'ària budhia chi dhu'est aintru de su forru allutu; sa buca de su forru (su mesu arcu fatu a matones), su forru etotu
Sinonimi e contrari
afrachesa,
cardana,
fache 1
/
forru
Frasi
in su furru bi at tropu bura
2.
bubbullancas, tzoedhos, tzurumbones si únfiant che pane intro de sa bura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
flamme
Inglese
blaze
Spagnolo
llama,
llamarada
Italiano
vampa
Tedesco
Lohe.
cadharída, cadharíga , nf Definizione
cosa chi si pesat in artu e coment'e a brínchidu (fogu, abba)
Sinonimi e contrari
fiamarida,
fracarida,
pampada
Modi di dire
csn:
cadharidas de risu = risu a meda; pesàresi a cadharidas (nau de ccn.)= tzerriai cun arrennegu
Frasi
su chi no distruent sos bentos lu distruent sas cadharigas de su fogu ◊ si bidiant sas cadharidas e medas no si sunt acurtziados timindhe de che abbarrare brujados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut démesuré,
flot,
flambée
Inglese
excessive jump
Spagnolo
llamarada,
chorro
Italiano
salto sperticato,
flutto,
fiammata vorticósa
Tedesco
hochaufgeschossener Sprung,
Woge,
Stichflamme.
fiamarída , nf: fiammarida,
framarida,
frammarida Definizione
fogu tenendho a meda chi faet unu sonu a tzacurradas mescamente candho abbruxat matedu friscu, cun fràmula arta meda; in calecunu logu frammarida dhu narant a su panarighe
Sinonimi e contrari
cadharida,
fracarida,
pampada
/
panarighe
Frasi
framaridas de fogu mi essint dae pes! ◊ sas framaridas si ndhe intendhiant a bidha, de cantu fit andhendhe su fogu in logu de malesa ◊ bidiaimus sas framaridas a dedie dae tesu: conta tue ca ndhe fit brusiendhe de bene de cosa, cussu fogu!…
Etimo
ctl.
flamarida
Traduzioni
Francese
flambée,
jet de flammes
Inglese
burst of flame
Spagnolo
llamarada
Italiano
fiammata,
vampata
Tedesco
Aufflammen.
framiàda , nf Definizione
pampada de fogu tenendho, fràmula
Sinonimi e contrari
aframmarjada,
cadharida,
fiamarida,
gliamada,
iframiada,
pampada
Frasi
sas framiadas de sa bomba ant brusiadu bidhas e tzitades
Traduzioni
Francese
flambée
Inglese
burst of flame
Spagnolo
llamarada
Italiano
fiammata
Tedesco
Aufflammen.
pàmpa , nf Definizione
fogu tenendho, sa fràmmula chi faet su fogu allutu; in cobertantza, genia de sentidu forte chi si provat / iscapai p. = tènnere (nau de su fogu)
Sinonimi e contrari
fiaca 1,
fiamarida,
fiamma,
fiara,
gliama,
vampa
Frasi
truncus e àstuas boghint pampas de fogu biu! ◊ unu chi est intregau a is tiaus bogat de buca pampas de fogu ◊ a candu s’est inténdiu unu frúsiu de bentu e una pampixedha de fogu ndi est calada asuba de ognunu ◊ cussus cambus funt tenendi a pampa manna ◊ comente bient sas pampas de su fogu fuiu, ndhe iscossant duas naes e current po azuare sos massajos a dh'istudare
2.
in coro cun s'issoro finivini bi at pampas dolorosas (A.Serra)
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
flamme,
ardeur
Inglese
flush
Spagnolo
llamarada
Italiano
vampa
Tedesco
Lohe,
Glut,
Hitze.
pampàda , nf: pampara Definizione
fogu tenendho meda, abbruxandho a fràmmula manna, fintzes lughe chi si alluet a bisura de lampu
Sinonimi e contrari
aframata,
aframmarjada,
fiamarida,
frachetada,
iframiada,
lamada 1,
lametada,
pampasada
/
lampada
Frasi
allueus una pampadedha de fogu
2.
seu in s'abetu de una pampara de prexeri ◊ is fuedhus dhi essiant de buca che pampadas de fogu
3.
a sa pampada de is lampus, Anselmu iat connotu unas cantus giòvunas de bidha (I.Lecca)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hautes flammes
Inglese
blaze
Spagnolo
llamarada
Italiano
vampata
Tedesco
Aufflammen.