letítera 1 , nf Definizione
genia de erba chi faet a cambu longu e una teghighedha pitichedha a sèmene niedhu, frore meda agiummai a gurdone, bona po bestiàmene (est cosa frisca ca faet meda in mesu de is tupas in tempus de istade)
Sinonimi e contrari
íntzula,
írtzera,
ítera,
viduledha
Terminologia scientifica
rba, Vicia cracca
Traduzioni
Francese
jarosse,
jarousse,
vesceron
Inglese
vetching
Spagnolo
algarrobilla de monte
Italiano
veccióne
Tedesco
Vogelwicke.
montarésu , agt, nm Definizione
de montes, chi istat in o benit de montes
Sinonimi e contrari
montalzu
| ctr.
bidharesu
Frasi
bentu montaresu, chi falat dae s'ala de montes
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de montagne,
des montagnes
Inglese
mountain (dweller)
Spagnolo
de monte,
montano
Italiano
montano
Tedesco
gebirglich.
mònte , nm: monti Definizione
su logu, sa terra a bisura de muntone a un'artària de prus de seschentos metros de su paris de su mare: su monte est fintzes totu sa parte de montes de unu sartu, e no unu monte síngulu (comente a bortas si distinghet fintzes coment'e síngula punta cun topónimu)/ in su monte si podet distínghere: sa punta, sa serra, bucas (o gúturos), badhes, badhigros o canales, costas e trempas, is atzas, is peales, is sedhas (a/c. in d-unas cantu nadas si faet pl.: che so pigadu in montes, ch'est in montes, andhare a montes)
Sinonimi e contrari
| ctr.
campu
Modi di dire
csn:
andhare o leare monte monte = passai, andai me is montis de una serra, de monti in monti andendi a logu; intro ’e monte = me is partis o tretus de mesu, prus atesu de is orus; andai a malu monti a fai linna = comporare casu dae sos sórighes; fai de unu nudha unu monti = fàghere una chistione manna chentza bi àere ite
Frasi
custu monte si che àlciat a 780 metres subra de su mare ◊ sos montes ebbia no si addóbiant, ma sos ómines benint apare si no oje cras ◊ in montes est frochendhe ◊ su monte de bidha est prenu de linna
2.
is Domunosesus, passendi monti monti, andànt a su témpiu de Antas ◊ a fillu tú dh'apu biu andendi monti monti
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)monte, (De)montis, (E)monte, (E)monti, Monte, Montes, Monti, Montis
/
prb:
Deus non iscudit a is montis
Terminologia scientifica
slg
Etimo
ltn.
monte(m)
Traduzioni
Francese
montagne
Inglese
mountain
Spagnolo
montaña,
monte
Italiano
mónte
Tedesco
Berg.
mortídhus , nm pl Definizione
erba, frore de Santa Maria o de Santu Zuvanne, genia de erba linnosa, fragosa meda, fine, bona po allúere fogu, auscare porcos, e fintzes coment'e meighina po prus de unu male
Sinonimi e contrari
abbruschiadinu,
alchemissa,
alluevogu,
calecasu,
muntedhos,
murgueus,
simu,
usciadina
Terminologia scientifica
rbl, rbc, Helichrysum italicum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éternelle
Inglese
everlasting flower,
live-ever
Spagnolo
perpetua de monte,
sol de oro
Italiano
canapìcchia
Tedesco
Sonnengoldblume.
stovína , nf: istruvina*,
struvina Definizione
padenei de matighedhas, de tupas; logu de malesa, de struvu
Sinonimi e contrari
bedutzu,
crachi,
strovilla
Frasi
fiat terra de struvina, sicorrada chi no torràt a contu a dha trabballai ◊ montis e struvinas e frúminis ◊ andant lassendi arrogus de pedhi in dogna struvina ◊ est unu logu de terras arestis, stovina de mudregu, pramma, gureu, cadilloni
Terminologia scientifica
slg
Traduzioni
Francese
lande,
maquis
Inglese
moor
Spagnolo
páramo,
monte,
espesura
Italiano
landa,
boscàglia
Tedesco
Heide,
Gehölz.