arrúbiu , nm, agt: orrúbiu,
rúbiu* Definizione
genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu
Sinonimi e contrari
porporinu
Modi di dire
csn:
faisí a. = fàgheresi ruju in cara de sa birgonza; is arrubiedhus = marcos rujos in cara in s'ispuntone de sos càvanos; s'a. de s'ou = oidedhu, ollanu
Frasi
est arrúbiu che piberoni ◊ de sa bregúngia si est fata arrúbia che càvuru cotu ◊ su caboni portat sa cogorista arrúbia che su coradhu
Terminologia scientifica
clr
Traduzioni
Francese
rouge
Inglese
red
Spagnolo
rojo
Italiano
rósso
Tedesco
Rot.
gheníperu , nm: ghinéperu,
ghiníparu,
ghiníperu,
ghiníporo,
ghinnípere,
giníporo Definizione
tzinníbiri veru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna, a fogighedhas pitichedhedhas e puntudas: faet unu frutu a birilla chi narant arrulloni, bòdhero
Sinonimi e contrari
chiníberu,
cinnéberu,
níbbaru,
trubénneru
Frasi
sa domo giuchiat una gianna de linna de gheníperu ◊ so essiu che un'àrvule tortu de ghinnípere (M.Ladu)◊ su ghiníperu mannu ndh'ant secatu: a montou lu giuchent in sa bidha!
Terminologia scientifica
mtm, Juniperus oxycedrus
Etimo
ltn.
ieniperus
Traduzioni
Francese
genévrier oxycèdre
Inglese
red juniper
Spagnolo
enebro de la miera,
oxicedro
Italiano
ginépro rósso
Tedesco
Zederwacholder.
mengarrúbia , nf Definizione
un'arratza de menga
Terminologia scientifica
pzn, pyrrherodia purpurea
Traduzioni
Francese
héron pourpre
Inglese
red heron
Spagnolo
cataraña
Italiano
airóne rósso
Tedesco
Purpurreiher.
níbbaru , nm: níbberu,
níbburu,
níparu,
níperu Definizione
tzinníbiri veru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna, a fogighedhas piticas e puntudas: faet unu frutu a birilla, a pículas, chi narant arrulloni, bòdhero
Sinonimi e contrari
chiníberu,
cinnéberu,
gheníperu*,
trubénneru
/
cdh,
níbbanu,
ttrs. níbbaru
Frasi
osselvat su crabitu arrustidu, ruju, in s'ispidu de níbberu
Terminologia scientifica
mtm, Juniperus oxycedrus
Traduzioni
Francese
cade
Inglese
juniper
Spagnolo
enebro de la miera
Italiano
ginépro rósso
Tedesco
Zederwacholder.
píxi 1 , nm Definizione
genia de mata manna: faet linna modhe impreada prus che àteru po fàere paperi
Terminologia scientifica
mtm, Picea abies
Traduzioni
Francese
sapin
Inglese
norway spruce
Spagnolo
abeto rojo
Italiano
abéte rósso
Tedesco
Rottanne.
rúbiu , nm, agt: arrúbiu,
orrúbiu,
rúgiu,
ruju,
rúviu,
ruxu,
ruzu Definizione
genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu / genias de ruju: ruju pràchidu (colore de fràmula de fogu, r. che pudhu, che pumata, che coradhu), ruju meru, ispabajau (ruju deunudotu, totu, meda)
Sinonimi e contrari
porporinu,
rubiscu,
rusu
Modi di dire
csn:
fàgheresi ruju in cara de sa birgonza, fàghere sa fatza ruja = faisí arrúbiu, arrubèschere; bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; frades rujos = su fogu fuidu; àrias rúgias de sole… faghet tempus malu!
Frasi
no s'ischit si est niedhu, rúviu o biancu ◊ si est fatu ruju ruju e no resultat a nàrrere paràula ◊ giuto sos càvanos ruxos che pumatos ◊ sas àgheras si sont fatas rujas dae sas lampitzatas ◊ issa fuit bene fata, galana, bianca e ruja che una mela rosa ◊ ite bellas chi sunt, chie niedha chie ruza, custas féminas! ◊ in bidha sa chéxia est ruxa
Cognomi e Proverbi
smb:
Rubiu, Ruggiu, Rugiu, Ruiu, Ruju
Terminologia scientifica
clr
Etimo
ltn.
rubeus
Traduzioni
Francese
rouge
Inglese
red
Spagnolo
rojo
Italiano
rósso
Tedesco
Rot.
sàrpa , nf: assarpa,
tzarpa Definizione
calidades de sàlighe, ma mescamente s'ollastu o ollastedhu de arriu
Sinonimi e contrari
atoa,
sàbixi
Terminologia scientifica
mt, Salix alba, S. aurita, S. fragilis, S. purpurea
Etimo
ltn.
saripha
Traduzioni
Francese
saule rouge
Inglese
willowtree
Spagnolo
sarga,
mimbrera
Italiano
sàlice rósso
Tedesco
Purpurweide.
tziníbiri, tziníperu , nm: cinnéberu,
tzinnébiri,
tzinníbaru,
tzinníbberu,
tzinníbere,
tzinníberu,
tzinníbiri,
tzinníbiru,
tzinníviri,
tzinnívuru Definizione
tzinníbiri ’eru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna, a fogighedhas piticas e a bortas puntudas: faet unu frutu a birilla chi narant arrulloni, bòdhero / tzinníbiri burdu, o masedu o fémina = Juniperus phoenicea
Sinonimi e contrari
chiníberu,
gheníperu,
níbbaru,
subínnuru,
tenníperu,
trubénneru
Frasi
is domus funta fatas a duas àcuas, a bigas grussas de tziníbiri, linna chi no tenit mai fini ◊ su tzinnívuru fait fogu bellu ◊ sa mata de tzinníbiri abbruxada no torrat a pillonai, ita dannu!
Terminologia scientifica
mtm, Juniperus oxycedrus
Etimo
ltn.
zyniperus
Traduzioni
Francese
cade
Inglese
juniper
Spagnolo
enebro de la miera
Italiano
ginépro rósso
Tedesco
Zederwacholder.