arrubisconài , vrb: rubisconai Definizione
fàere orrúbiu orrúbiu in cara abbarrandho in buca de forru, acanta a fogu meda, o fintzes po arrennegu, bregúngia o àteru
Sinonimi e contrari
arrabatzonare,
impurpurinare,
irrujire
Frasi
at castiau s'isposu sentza però dhi artziai is ogus in faci e totu arrubisconendusí
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rougir
Inglese
to turn red
Spagnolo
enrojecer,
sonrojar
Italiano
arrossire
Tedesco
erröten.
arrúbiu , nm, agt: orrúbiu,
rúbiu* Definizione
genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu
Sinonimi e contrari
porporinu
Modi di dire
csn:
faisí a. = fàgheresi ruju in cara de sa birgonza; is arrubiedhus = marcos rujos in cara in s'ispuntone de sos càvanos; s'a. de s'ou = oidedhu, ollanu
Frasi
est arrúbiu che piberoni ◊ de sa bregúngia si est fata arrúbia che càvuru cotu ◊ su caboni portat sa cogorista arrúbia che su coradhu
Terminologia scientifica
clr
Traduzioni
Francese
rouge
Inglese
red
Spagnolo
rojo
Italiano
rósso
Tedesco
Rot.
bannèra , nf Definizione
genia de pische de mare longu unu mesu metro, in colore orrubiastu, portat sa pinna totu pínniga asuba e asuta
Terminologia scientifica
psc, cepola rubescens
Etimo
itl.
bannera
Traduzioni
Francese
cépole commune
Inglese
red bandfish
Spagnolo
cepola
Italiano
cèpola o pésce nastro
Tedesco
Bandfisch (roter).
cannonàdu , nm, pps: cannonatu,
cannonau Definizione
calidade de àghina niedha chi giaet unu de is méngius binos sardos / coment'e pps., de cannonare
Sinonimi e contrari
cagnolare
Frasi
su cannonau cosa sua si callat in s’unga!
Terminologia scientifica
frt, bfg
Traduzioni
Francese
vin rouge exquis
Inglese
delicious wine of red quality
Spagnolo
garnacha
Italiano
vino prelibato di qualità róssa
Tedesco
köstliche Rotweinsorte.
cariasínu , agt Definizione
chi est de cheréssia, in colore de cheréssia, che cheréssia / olia cariasina = zenia de olia de cufetu, tundha
Sinonimi e contrari
arrubiastu,
rujastrinu,
rujatu,
rujonzu
/
tundhatzu
Frasi
est bellu cussu pane chin su butone cariasinu in mesu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rouge cerise
Inglese
cherry red
Spagnolo
cereza
Italiano
ciliegiòlo
Tedesco
Weichselkirsche.
cenóbida , nf: sannóbidu* Definizione
colore unu pagu orrúbiu, genia de terra orrúbia po giare custu colore: fintzes terra groga
Sinonimi e contrari
màngala
Terminologia scientifica
clr
Traduzioni
Francese
sinopia,
rubrique
Inglese
sinopite,
red ochre
Spagnolo
ocre rojo,
almagre
Italiano
sinòpia,
òcra róssa
Tedesco
Rötelerde.
cérbu , nm: chelvu,
cherbu,
chervu 1,
crebu 1 Definizione
genia de animale areste, mannu de pesare fintzes prus de cuintale, su mascu: custu faet corros mannos chi perdet e torrat a bogare dónni'annu, po su prus a bisura de cambos frochidhaos, a puntas tundhas / min. cerbinedhu, cerbixedhu; sa fémina = verina; su fedu de pagos meses = arcatzu, arcacedhu; su fedu chi no at ancora fatu sos corros = betixedhu, arcone; su chi est comintzendhe a bogare sos corros = sulone
Sinonimi e contrari
cherfu 1,
gerbu
Frasi
su cerbu in sa Giara currit a totu dí…◊ su chervu giughiat sos corros foscigados che ratos de àlvure ◊ su fillu cun is amigus fiat andendi a cassa de sirbonis e de cerbus ◊ is cerbos barróinant
Terminologia scientifica
anra, cervus elaphus corsicanus
Etimo
ltn.
cervus
Traduzioni
Francese
cerf noble
Inglese
red deer
Spagnolo
ciervo
Italiano
cèrvo nòbile
Tedesco
Rothirsch.
còsche , nm: cosco Definizione
genia de greme orrúbiu chi naschit de una musca chi ponet is oos in su pilu de su cuadhu, che dhi intrat a s'istògomo, faet in is budhales e illàngiat s'animale: un'arratza (ferme de corru) faet in is ossos de crebedhos de brebès e crabas
Sinonimi e contrari
cuscusone,
òrgius
Terminologia scientifica
crp, gastrophilus intestinalis
Etimo
ltn.
coscus
Traduzioni
Francese
gastérophile du cheval
Inglese
intestinal fly red worm
Spagnolo
moscardón
Italiano
gastròfilo
Tedesco
Magenfliege.
gheníperu , nm: ghinéperu,
ghiníparu,
ghiníperu,
ghiníporo,
ghinnípere,
giníporo Definizione
tzinníbiri veru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna, a fogighedhas pitichedhedhas e puntudas: faet unu frutu a birilla chi narant arrulloni, bòdhero
Sinonimi e contrari
chiníberu,
cinnéberu,
níbbaru,
trubénneru
Frasi
sa domo giuchiat una gianna de linna de gheníperu ◊ so essiu che un'àrvule tortu de ghinnípere (M.Ladu)◊ su ghiníperu mannu ndh'ant secatu: a montou lu giuchent in sa bidha!
Terminologia scientifica
mtm, Juniperus oxycedrus
Etimo
ltn.
ieniperus
Traduzioni
Francese
genévrier oxycèdre
Inglese
red juniper
Spagnolo
enebro de la miera,
oxicedro
Italiano
ginépro rósso
Tedesco
Zederwacholder.
irrujíre , vrb Definizione
fàere o essire orrúbiu, fintzes de sa bregúngia
Sinonimi e contrari
abbrigai,
arrubiai,
arrubiscai,
arrujire,
cardiare,
cardigiai,
ingrujare,
orruviare
/
impurpurinare
Frasi
sa mura no faghiat a tempus a irrujire chi che fit istodhida ◊ tra chiriasa e fémina interessat su colore piús de sa dultzura: cudha s'irrujit apena est madura, custa, madura, de irrujire tzessat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rougir
Inglese
to turn red
Spagnolo
ruborizarse,
enrojecerse,
sonrojarse
Italiano
arrossire
Tedesco
erröten.
mengarrúbia , nf Definizione
un'arratza de menga
Terminologia scientifica
pzn, pyrrherodia purpurea
Traduzioni
Francese
héron pourpre
Inglese
red heron
Spagnolo
cataraña
Italiano
airóne rósso
Tedesco
Purpurreiher.
pabarúncula , nf: paburúncula Definizione
fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu
Sinonimi e contrari
brúgula,
buizola
/
cífrinu,
fanialla,
palfaruza
Frasi
li at essidu una pabarúncula in buca
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pustule,
bouton d'acné
Inglese
small red pimple in the face
Spagnolo
pústula,
grano
Italiano
pustolétta
Tedesco
Pickel.
rúbiu , nm, agt: arrúbiu,
orrúbiu,
rúgiu,
ruju,
rúviu,
ruxu,
ruzu Definizione
genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu / genias de ruju: ruju pràchidu (colore de fràmula de fogu, r. che pudhu, che pumata, che coradhu), ruju meru, ispabajau (ruju deunudotu, totu, meda)
Sinonimi e contrari
porporinu,
rubiscu,
rusu
Modi di dire
csn:
fàgheresi ruju in cara de sa birgonza, fàghere sa fatza ruja = faisí arrúbiu, arrubèschere; bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; frades rujos = su fogu fuidu; àrias rúgias de sole… faghet tempus malu!
Frasi
no s'ischit si est niedhu, rúviu o biancu ◊ si est fatu ruju ruju e no resultat a nàrrere paràula ◊ giuto sos càvanos ruxos che pumatos ◊ sas àgheras si sont fatas rujas dae sas lampitzatas ◊ issa fuit bene fata, galana, bianca e ruja che una mela rosa ◊ ite bellas chi sunt, chie niedha chie ruza, custas féminas! ◊ in bidha sa chéxia est ruxa
Cognomi e Proverbi
smb:
Rubiu, Ruggiu, Rugiu, Ruiu, Ruju
Terminologia scientifica
clr
Etimo
ltn.
rubeus
Traduzioni
Francese
rouge
Inglese
red
Spagnolo
rojo
Italiano
rósso
Tedesco
Rot.
sannóbidu , nm, nf: cenóbida,
sinóbida,
senóbide,
senóbidu Definizione
colore unu pagu orrúbiu, genia de terra po giare su colore orrúbiu
Sinonimi e contrari
màngala
/
cdh. tzinópia
Etimo
itl.
sinòbbita
Traduzioni
Francese
rubrique,
terre rouge
Inglese
sinopite,
red ochre
Spagnolo
almagre,
ocre rojo
Italiano
sinòpia,
òcra róssa
Tedesco
Eisenocker.