arrubisconài , vrb: rubisconai Definitzione
fàere orrúbiu orrúbiu in cara abbarrandho in buca de forru, acanta a fogu meda, o fintzes po arrennegu, bregúngia o àteru
Sinònimos e contràrios
arrabatzonare,
impurpurinare,
irrujire
Frases
at castiau s'isposu sentza però dhi artziai is ogus in faci e totu arrubisconendusí
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rougir
Ingresu
to turn red
Ispagnolu
enrojecer,
sonrojar
Italianu
arrossire
Tedescu
erröten.
arrúbiu , nm, agt: orrúbiu,
rúbiu* Definitzione
genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu
Sinònimos e contràrios
porporinu
Maneras de nàrrere
csn:
faisí a. = fàgheresi ruju in cara de sa birgonza; is arrubiedhus = marcos rujos in cara in s'ispuntone de sos càvanos; s'a. de s'ou = oidedhu, ollanu
Frases
est arrúbiu che piberoni ◊ de sa bregúngia si est fata arrúbia che càvuru cotu ◊ su caboni portat sa cogorista arrúbia che su coradhu
Terminologia iscientìfica
clr
Tradutziones
Frantzesu
rouge
Ingresu
red
Ispagnolu
rojo
Italianu
rósso
Tedescu
Rot.
bannèra , nf Definitzione
genia de pische de mare longu unu mesu metro, in colore orrubiastu, portat sa pinna totu pínniga asuba e asuta
Terminologia iscientìfica
psc, cepola rubescens
Ètimu
itl.
bannera
Tradutziones
Frantzesu
cépole commune
Ingresu
red bandfish
Ispagnolu
cepola
Italianu
cèpola o pésce nastro
Tedescu
Bandfisch (roter).
cannonàdu , nm, pps: cannonatu,
cannonau Definitzione
calidade de àghina niedha chi giaet unu de is méngius binos sardos / coment'e pps., de cannonare
Sinònimos e contràrios
cagnolare
Frases
su cannonau cosa sua si callat in s’unga!
Terminologia iscientìfica
frt, bfg
Tradutziones
Frantzesu
vin rouge exquis
Ingresu
delicious wine of red quality
Ispagnolu
garnacha
Italianu
vino prelibato di qualità róssa
Tedescu
köstliche Rotweinsorte.
cariasínu , agt Definitzione
chi est de cheréssia, in colore de cheréssia, che cheréssia / olia cariasina = zenia de olia de cufetu, tundha
Sinònimos e contràrios
arrubiastu,
rujastrinu,
rujatu,
rujonzu
/
tundhatzu
Frases
est bellu cussu pane chin su butone cariasinu in mesu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rouge cerise
Ingresu
cherry red
Ispagnolu
cereza
Italianu
ciliegiòlo
Tedescu
Weichselkirsche.
cenóbida , nf: sannóbidu* Definitzione
colore unu pagu orrúbiu, genia de terra orrúbia po giare custu colore: fintzes terra groga
Sinònimos e contràrios
màngala
Terminologia iscientìfica
clr
Tradutziones
Frantzesu
sinopia,
rubrique
Ingresu
sinopite,
red ochre
Ispagnolu
ocre rojo,
almagre
Italianu
sinòpia,
òcra róssa
Tedescu
Rötelerde.
cérbu , nm: chelvu,
cherbu,
chervu 1,
crebu 1 Definitzione
genia de animale areste, mannu de pesare fintzes prus de cuintale, su mascu: custu faet corros mannos chi perdet e torrat a bogare dónni'annu, po su prus a bisura de cambos frochidhaos, a puntas tundhas / min. cerbinedhu, cerbixedhu; sa fémina = verina; su fedu de pagos meses = arcatzu, arcacedhu; su fedu chi no at ancora fatu sos corros = betixedhu, arcone; su chi est comintzendhe a bogare sos corros = sulone
Sinònimos e contràrios
cherfu 1,
gerbu
Frases
su cerbu in sa Giara currit a totu dí…◊ su chervu giughiat sos corros foscigados che ratos de àlvure ◊ su fillu cun is amigus fiat andendi a cassa de sirbonis e de cerbus ◊ is cerbos barróinant
Terminologia iscientìfica
anra, cervus elaphus corsicanus
Ètimu
ltn.
cervus
Tradutziones
Frantzesu
cerf noble
Ingresu
red deer
Ispagnolu
ciervo
Italianu
cèrvo nòbile
Tedescu
Rothirsch.
còsche , nm: cosco Definitzione
genia de greme orrúbiu chi naschit de una musca chi ponet is oos in su pilu de su cuadhu, che dhi intrat a s'istògomo, faet in is budhales e illàngiat s'animale: un'arratza (ferme de corru) faet in is ossos de crebedhos de brebès e crabas
Sinònimos e contràrios
cuscusone,
òrgius
Terminologia iscientìfica
crp, gastrophilus intestinalis
Ètimu
ltn.
coscus
Tradutziones
Frantzesu
gastérophile du cheval
Ingresu
intestinal fly red worm
Ispagnolu
moscardón
Italianu
gastròfilo
Tedescu
Magenfliege.
gheníperu , nm: ghinéperu,
ghiníparu,
ghiníperu,
ghiníporo,
ghinnípere,
giníporo Definitzione
tzinníbiri veru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna, a fogighedhas pitichedhedhas e puntudas: faet unu frutu a birilla chi narant arrulloni, bòdhero
Sinònimos e contràrios
chiníberu,
cinnéberu,
níbbaru,
trubénneru
Frases
sa domo giuchiat una gianna de linna de gheníperu ◊ so essiu che un'àrvule tortu de ghinnípere (M.Ladu)◊ su ghiníperu mannu ndh'ant secatu: a montou lu giuchent in sa bidha!
Terminologia iscientìfica
mtm, Juniperus oxycedrus
Ètimu
ltn.
ieniperus
Tradutziones
Frantzesu
genévrier oxycèdre
Ingresu
red juniper
Ispagnolu
enebro de la miera,
oxicedro
Italianu
ginépro rósso
Tedescu
Zederwacholder.
irrujíre , vrb Definitzione
fàere o essire orrúbiu, fintzes de sa bregúngia
Sinònimos e contràrios
abbrigai,
arrubiai,
arrubiscai,
arrujire,
cardiare,
cardigiai,
ingrujare,
orruviare
/
impurpurinare
Frases
sa mura no faghiat a tempus a irrujire chi che fit istodhida ◊ tra chiriasa e fémina interessat su colore piús de sa dultzura: cudha s'irrujit apena est madura, custa, madura, de irrujire tzessat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rougir
Ingresu
to turn red
Ispagnolu
ruborizarse,
enrojecerse,
sonrojarse
Italianu
arrossire
Tedescu
erröten.
mengarrúbia , nf Definitzione
un'arratza de menga
Terminologia iscientìfica
pzn, pyrrherodia purpurea
Tradutziones
Frantzesu
héron pourpre
Ingresu
red heron
Ispagnolu
cataraña
Italianu
airóne rósso
Tedescu
Purpurreiher.
pabarúncula , nf: paburúncula Definitzione
fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu
Sinònimos e contràrios
brúgula,
buizola
/
cífrinu,
fanialla,
palfaruza
Frases
li at essidu una pabarúncula in buca
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pustule,
bouton d'acné
Ingresu
small red pimple in the face
Ispagnolu
pústula,
grano
Italianu
pustolétta
Tedescu
Pickel.
rúbiu , nm, agt: arrúbiu,
orrúbiu,
rúgiu,
ruju,
rúviu,
ruxu,
ruzu Definitzione
genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu / genias de ruju: ruju pràchidu (colore de fràmula de fogu, r. che pudhu, che pumata, che coradhu), ruju meru, ispabajau (ruju deunudotu, totu, meda)
Sinònimos e contràrios
porporinu,
rubiscu,
rusu
Maneras de nàrrere
csn:
fàgheresi ruju in cara de sa birgonza, fàghere sa fatza ruja = faisí arrúbiu, arrubèschere; bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; frades rujos = su fogu fuidu; àrias rúgias de sole… faghet tempus malu!
Frases
no s'ischit si est niedhu, rúviu o biancu ◊ si est fatu ruju ruju e no resultat a nàrrere paràula ◊ giuto sos càvanos ruxos che pumatos ◊ sas àgheras si sont fatas rujas dae sas lampitzatas ◊ issa fuit bene fata, galana, bianca e ruja che una mela rosa ◊ ite bellas chi sunt, chie niedha chie ruza, custas féminas! ◊ in bidha sa chéxia est ruxa
Sambenados e Provèrbios
smb:
Rubiu, Ruggiu, Rugiu, Ruiu, Ruju
Terminologia iscientìfica
clr
Ètimu
ltn.
rubeus
Tradutziones
Frantzesu
rouge
Ingresu
red
Ispagnolu
rojo
Italianu
rósso
Tedescu
Rot.
sannóbidu , nm, nf: cenóbida,
sinóbida,
senóbide,
senóbidu Definitzione
colore unu pagu orrúbiu, genia de terra po giare su colore orrúbiu
Sinònimos e contràrios
màngala
/
cdh. tzinópia
Ètimu
itl.
sinòbbita
Tradutziones
Frantzesu
rubrique,
terre rouge
Ingresu
sinopite,
red ochre
Ispagnolu
almagre,
ocre rojo
Italianu
sinòpia,
òcra róssa
Tedescu
Eisenocker.