Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

borrúculu , nm Definitzione essidura in sa pedhe, coment'e una puntighedha chi si faet in matéria Sinònimos e contràrios caciúmbulu, fruscedha, furuncu 1, popoti, puburunca, sangiolu Tradutziones Frantzesu bouton, furoncle Ingresu furuncle Ispagnolu grano Italianu forùncolo Tedescu Furunkel.

brúgula, brúgura , nf: búlgula, búrgula Definitzione genia de essidura pitichedha in sa pedhe (e fintzes neu); nau in cobertantza, neghe, difetu / no bi at, no bi at restadu una b. = nudha Sinònimos e contràrios buizola, burbuja, malcitu / ampístula, brussedha, caigioni, dolimazosa, frusca, fruscedha, pabedha 1, sembu 2. pro che leare s'errore e redímere sa zente mortu est subra sa rughe chena búrgula e neu ◊ su logu est netu che istedhu: no che at una búrgula! Ètimu itl. brùcola Tradutziones Frantzesu acné, bouton, furoncle Ingresu acne Ispagnolu acné, grano Italianu acne, foruncolétto Tedescu Akne, kleiner Furunkel.

buischèdha , nf Definitzione genia de essidura pitichedha chi si martzit, si faet in matéria, in sa pedhe Sinònimos e contràrios brúgula, buizola, burbuja, malcitu Tradutziones Frantzesu bouton, furoncle Ingresu furuncle Ispagnolu grano, espina Italianu forùncolo Tedescu Furunkel.

dolimazòsa , nf Definitzione fruschedha chi dolet, cumenciandho a fàere sàngia Sinònimos e contràrios ampístula, brúgula, brussedha, caigioni, frusca, pabedha 1, fustema, postema Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu furoncle Ingresu furuncle Ispagnolu grano Italianu forúncolo Tedescu Furunkel.

frúsca , nf Definitzione essia, essidura manna in sa carre, unu pagu a guronedhu, orrúbia, e poi martzida / min. fruscedha, fruschedha fruschedha bóina = zenia de fruschedha madura meda chi essit a sos boes Sinònimos e contràrios ampístula, brúgula, brussedha, caigioni, dolimazosa, fustema, pabedha 1, postema, sangiolu, sembu / brutura, frustigu Frases dhi fut essia sa conca a fruschedhas e po ndhe ciupire sa matéria poniat paperi 2. prima de ndi bogai sa frusca de s'ogu allenu, bogadindi sa traja de s'ogu tuu! ◊ cussu no tocat una frusca a nisciunus Sambenados e Provèrbios prb: sa fruschedha prana no martzit oe Tradutziones Frantzesu abcès, furoncle Ingresu furuncle, abscess Ispagnolu absceso, grano Italianu ascèsso, forùncolo Tedescu Geschwür, Furunkel.

grànu , nm Definitzione su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de is laores; pibione de àghina, fintzes frutu de unas cantu tupas o matas (es. murta, lidone); biculedhu de cosa piticu, tundhitu, coment'e arena; fintzes una genia de ammosta o figura chi si faet in s’orrobba, mescamente in tessíngiu / min. granichedhu, granixedhu; sos granos = sa gràtzia, su lori chi ghetant a is cojaus nous bessendi o torrendi de crésia Sinònimos e contràrios nau 1, ranu / gràtzia Frases de sa fava, a tie su granu e a mie su corju?! Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. granum Tradutziones Frantzesu grain, pépin Ingresu grape, grain Ispagnolu grano Italianu chicco, granèllo Tedescu Korn.

nàu 1 , nm Definitzione su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de su trigu e totu is laores / min. nauxedhu Sinònimos e contràrios granu*, ranu Frases s'ispiga portat is naus, is naus portant sa camisedha o capa chi finit cun s'arista Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu grain Ingresu grain Ispagnolu grano Italianu chicco Tedescu Korn.

pabarúncula , nf: paburúncula Definitzione fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu Sinònimos e contràrios brúgula, buizola / cífrinu, fanialla, palfaruza Frases li at essidu una pabarúncula in buca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pustule, bouton d'acné Ingresu small red pimple in the face Ispagnolu pústula, grano Italianu pustolétta Tedescu Pickel.

padennòste , nm: parinostu, pedrinostu, perdinnosti, pradennostre, prainnoste Definitzione donniunu de is granos de una corona, de una cannaca / collana de prainnostes = zenia de prendha de coradhu Sinònimos e contràrios babbunostru / aelmaria / nàcaru Frases is didus allisant is parinostus, arrosariendi ◊ est unu pedrinostedhu pitiu pitiu ◊ essiat contendhe sos perdinnostis annoischidhados cun filu istramanadu ◊ minuda, ocannu, s'olia: paret pradennostres! Ètimu itl. padrenostro Tradutziones Frantzesu grain du chapelet Ingresu rosary bead Ispagnolu cuenta, grano Italianu grano del rosàrio Tedescu Rosenkranzperle.

pibiòne, pibiòni , nm: pipione, pubugione, pubujone, pupione, pupugione, pupujone, pupuxone, pupuzone Definitzione su granu (upm) de s'àghina comente dhu sèberat su frore de su gurdone; genia de puntighedha tundha comente acabbat su chelu de sa buca, apalas, in s'oru de s'ingurtidórgiu; nodighedhu o lobitu de sa trama chi si faet in su tessíngiu in tapetos, fànugas, burras e àteru, po pòdere essire a figuras, ma fintzes àtera genia de nodighedhu piticu / partes de su pipione: nasedhu, fodhone o fodhe, mata o prupa, sèmene o pisu; su pupujone de sa bula = angaule, sa méndula de su gúturu, su fundu de su paladari Sinònimos e contràrios aginedhu, pubone / cdh. pupioni Frases gustant sos pubujones rujos e dorados trones ponent in sas pischezolas ◊ custos fundhos batint ua pupujoni madura ◊ custos sunt sos pupuzones de s'úrtima iscaluza 2. no ischimus si tessent a pibione overas a ranu de ogu ◊ su sudori, messendi, calaiat a pibionedhus Terminologia iscientìfica rbr, crn Tradutziones Frantzesu grume, grain de raisin Ingresu grape Ispagnolu grano Italianu àcino Tedescu Beere der Weintraube.

rànu , nm Definitzione su sèmene (upm) de unas cantu erbas, ma pruschetotu de is laores; orrughedhu piticu, tundhu, de css. cosa / min. ranighedhu, ranedhu; trigu a mesu r. = abbiveradu, mesu aortitzu / betare sos ranos a sos isposos = ghetai sa gràtzia Sinònimos e contràrios granu*, nau 1 / gràtzia Frases sunt isetendhe a pònnere ranu s'orzu, su trigu, s'avena ◊ cantos ranos maduros màrghinas! ◊ su ranu semenadu naschet, creschet, faghet sede, si aupat, bogat s'ispiga e ingranit ◊ acolli su ranu, fizu meu, ca custas sunt sas gràtzias de Deu! ◊ a ranu a ranu si faghet su muntone 2. semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu) 3. comente sunt colados in carrela, sos isposos, lis amus betadu sos ranos Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu grain Ingresu grain Ispagnolu grano Italianu chicco, granèllo Tedescu Korn, Funke.

rànza , nf Definitzione orrugu pitichedhedhu de ccn. cosa, cosa pagu pagu Sinònimos e contràrios granzuta, rena Frases ranzas de sale, de nie, de tempus ◊ cun sos píberes usa reguardu, su sale ponebbilu a ranza a ranza ◊ est un'incunza lanza: fischinidas de ànima e de coro si coglint chei s'oro a ranza a ranza ◊ che ranzas de sale si ant a sòlvere sas pupias suas! 2. biso ranzas de fortuna ◊ mi so imbenujadu limosinendhe ranzas de terrinu inue piantare rughes de vida ◊ sos prófugos de Oriente sunt limosinendhe ranzas de terrinu Tradutziones Frantzesu grain Ingresu particle Ispagnolu grano, brizna Italianu granèllo Tedescu Funke.

rènza , nf Definitzione orrugu pitichedhedhu de cosa, de pedra Sinònimos e contràrios abighíngiu, arritzu 1, brutura, grisu 1, rena, solla Tradutziones Frantzesu gravelle, bribe Ingresu scrap Ispagnolu grano, pizca Italianu renèlla Tedescu feiner Sand.