Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

borrúculu , nm Definitzione essidura in sa pedhe, coment'e una puntighedha chi si faet in matéria Sinònimos e contràrios caciúmbulu, fruscedha, furuncu 1, popoti, puburunca, sangiolu Tradutziones Frantzesu bouton, furoncle Ingresu furuncle Ispagnolu grano Italianu forùncolo Tedescu Furunkel.

brúgula, brúgura , nf: búlgula, búrgula Definitzione genia de essidura pitichedha in sa pedhe (e fintzes neu); nau in cobertantza, neghe, difetu / no bi at, no bi at restadu una b. = nudha Sinònimos e contràrios buizola, burbuja, malcitu / ampístula, brussedha, caigioni, dolimazosa, frusca, fruscedha, pabedha 1, sembu 2. pro che leare s'errore e redímere sa zente mortu est subra sa rughe chena búrgula e neu ◊ su logu est netu che istedhu: no che at una búrgula! Ètimu itl. brùcola Tradutziones Frantzesu acné, bouton, furoncle Ingresu acne Ispagnolu acné, grano Italianu acne, foruncolétto Tedescu Akne, kleiner Furunkel.

buciòne , nm Definitzione butone de frore ancora chentza apèrrere Sinònimos e contràrios portzedhu Frases bucione de rosa, che rosighedha in su ratu abberzendhe ses tue! Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu bouton Ingresu bud Ispagnolu capullo Italianu bocciòlo Tedescu Knospe.

buischèdha , nf Definitzione genia de essidura pitichedha chi si martzit, si faet in matéria, in sa pedhe Sinònimos e contràrios brúgula, buizola, burbuja, malcitu Tradutziones Frantzesu bouton, furoncle Ingresu furuncle Ispagnolu grano, espina Italianu forùncolo Tedescu Furunkel.

buròne , nm: burrone Definitzione genia de essidura o ufradura in sa carre Sinònimos e contràrios gurone* / cicione 2, fruscedha, tzulumbone Tradutziones Frantzesu tumeur, bouton (reg.) Ingresu tumour Ispagnolu tumor Italianu tumóre, fìgnolo Tedescu Geschwulst, Furunkel.

caigiòni , nm: caizone Definitzione ufradura chi faet sa puntura de sa musca a cuadhos e boes; custa genia de musca etotu; in cobertantza, bisóngiu Sinònimos e contràrios babajone, babatzone, papajone, tajone / ampístula, brúgula, dolimazosa, frusca, fustema, postema / malandra / cdh. caicioni 2. aiat pérdidu sa sedha e como si bidiant sas malandras, sos caizones ◊ s'àinu est sempre cun caizones in su corzu ◊ in costas giughiat caizones e mancu l'ant giuntu a beranile 3. su carru tandho mi serbiat, mi ndhe at bogadu tantos caizones Terminologia iscientìfica crp, tabanus intermedius, chrysops italicus Tradutziones Frantzesu bouton, plaie Ingresu sore Ispagnolu picadura, habón, tábano Italianu fìgnolo, piaga Tedescu Furunkel.

cuntzúpula , nf Definitzione pubuntzuledha, butone de frore innanti de si apèrrere Sinònimos e contràrios bótzicu, butone, portzedhu, tràmula Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu bouton, bourgeon Ingresu bud Ispagnolu capullo Italianu bòccio Tedescu Knospe.

lantúrra , nf: laturna, laturra Definitzione genia de essidura in sa pedhe chi apustis faet matéria Sinònimos e contràrios cicione 2, latorredha, sangiolu, tzoedhu Frases de una laturra niedha mòrgiat! ◊ custa est una laturra: ariseu portamu pariat una punturedha in su didu, oi portu sa manu unfrada e su guronedhu totu sàngia! ◊ cussa laturra a forma de nuxi, in su pei, mi est costada duus mesis de letu ◊ dhi at essiu lanturras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouton, furoncle Ingresu boil Ispagnolu furúnculo Italianu forùncolo Tedescu Furunkel.

malàndura , nf: maràndhula, maràndua, maràndula, maràndura, marànnula Definitzione fae in sa pedhe, essidura, guronedhu orrúbiu chi faet a iscrafíngiu o ufradura po puntura de calecunu bobboi, po corpadura; sa gràndhula asuta de sa barra e, a logos, su tretu tra su tzugu e sa barra de fundhu de su porcu, prena de gràndhulas (néulas), chi si cunfetat che a sa panceta Sinònimos e contràrios babajone / arràndula, gaticiola, giàngula, gràndhula, làndora / ganga Frases seu a iscrafíngiu totu a maràndulas ca apu papau cosa cun píbiri ◊ candu intramu a mari ndi essei cun is cambas a maràndulas de su bromu ◊ po no pigai a iscrafíngiu a tui mi depu preni de maràndulas dèu cun cussa fà?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouton Ingresu bulge Ispagnolu roncha Italianu pónfo Tedescu Schwellung.

pabarúncula , nf: paburúncula Definitzione fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu Sinònimos e contràrios brúgula, buizola / cífrinu, fanialla, palfaruza Frases li at essidu una pabarúncula in buca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pustule, bouton d'acné Ingresu small red pimple in the face Ispagnolu pústula, grano Italianu pustolétta Tedescu Pickel.

portzédhu , nm Definitzione s'ogu de is linnas a bocighedha acanta a isparare, apunta a fàere su frore; granu de laore chi orrostindho no si est ispratu deunudotu Sinònimos e contràrios bótzicu, bucione, butone, cuntzúpula, tràmula Frases no b'isparghet portzedhu in sas enas ◊ cust'ómine fit che portzedhu de lizu ◊ est issia bella che unu portzedhu de rosa ◊ ruju che portzedhu de grabellu ◊ portzedhos de melagranada 2. dae cue a unu pacu at cumintzau s'isparada de portzedhos de trídicu moriscu istichiu in sa chisina pro arrustire Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ctl. poncella Tradutziones Frantzesu bouton, bourgeon Ingresu bud Ispagnolu brote Italianu bocciòlo Tedescu Knospe.

sémbu , nm: semmu, semu Definitzione singiale o marcu, de maladia, de segada o de freadura, chi abbarrat (prus che àteru in sa pedhe); crosta, pigighedhu de sàmbene sicau comente faet in is segadas; genia de essidura in sa tita de is animales e a bortas de sa fémina allatandho; css. cosa chi abbarrat coment'e singiale lassau de un'àtera; dónnia cosa in cantu est distinta de un'àtera / min. semotu Sinònimos e contràrios muca, sémida, sinnale / ampístula, brussedha, caigioni, dolimazosa, essidura, frusca, gurone, pabedha 1, postema, semadura / piessignu Maneras de nàrrere csn: su mali de is semos = zenia de apesta; sembu iscantau, coghinau = fruschedha martzida; semu de coi = carbuncu Frases a s'àinu si li bident sos semos de comente l'at pitigadu su sedhone ◊ custas abbas de súlfaru assaldant sa carena de sos semos chi giughimus in ossos 2. no ti che catzes su semu de sa frascada, si no est bene sicu, ca ti essit torra sàmbene! ◊ su semu de sa secada 3. cust'erba est addata po semus 4. Deus dat semus de divinos dissignos ◊ custos sunt sos semos de sa decadéntzia ◊ no si bidet buscu o semu de alzola, no bi creschet olia ne ispiga ◊ issos no ant lassatu sinnu o semotu de su chi est fata s'identitate, sa memória de s'anticóriu (G.Albergoni) 5. no bi at semu de sa pessone chi no apet su númene sou, in sardu puru Tradutziones Frantzesu bouton, cicatrice Ingresu scare sign Ispagnolu cicatriz, señal Italianu ségno da cicatrice, fìgnolo Tedescu Narbe, Furunkel.

tràmula , nf: tràmura Definitzione gurdonedhu de frore de s'olia e fintzes de àteras matas (es. crecu, ílighe) chi dhu faent a sa matessi manera / sa t. essit, s'àrbure faghet sa t. Sinònimos e contràrios bótzicu, butone, crannuchedha, cuntzúpula, portzedhu Frases dogni ratu est tràmulas brotendhe ◊ túncios de piantu cuades istratzendhe tràmulas sicadas a su coro ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia ◊ ant tràmulas chercos e olias 2. su sole si ch'est betendhe in su mare cun tràmulas de rosa Ètimu crsn. Tradutziones Frantzesu bouton, inflorescence Ingresu inflorescence Ispagnolu inflorescencia Italianu mìgnola, infiorescènza Tedescu Blütenstand.