Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

annoadúra , nf Definitzione su annoare; sa sida o linna noa chi bogat su matedu Sinònimos e contràrios annoizu, rennou / froedha, fruntza, grillu 1, irbrossa, pigionatzu, schésciu Frases s'annoadura sas àrbures la faghent in beranu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu renouvellement Ingresu bud, renewal Ispagnolu renovación, brote Italianu rinnovaménto, germòglio Tedescu Erneuerung, Sproß.

bròssa , nf, nm: brota, brotza Definitzione is cambos noos de is matas, sa tzeurra de s'erba naschindho Sinònimos e contràrios froedha, fruntza, inseurru, irbrossa, pigionatzu Frases su terrinu fit galu netu de brossa Sambenados e Provèrbios smb: Brotza, Brozza, Brozzas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeon, pousse Ingresu germination Ispagnolu brote, botón Italianu germòglio Tedescu Sproß.

bullòne , nm Definitzione pigione nou chi bogant is matas, mescamente in su truncu, in is naes grussas pudadas Sinònimos e contràrios brione, brossa, cambigiolu, froedha, fruntza, inseurru, irbrossa, pigionatzu Terminologia iscientìfica rbr Ètimu itl. pollone Tradutziones Frantzesu bourgeon Ingresu sprout Ispagnolu brote Italianu rampóllo Tedescu Sproß.

inseúrru , nm, nf: intzaurru, intzéurra, intzeurru Definitzione cambu nou chi bogant is sèmenes naschindho Sinònimos e contràrios brossa, cirrione, froedha, grillu 1, infeurru, irbrossa, pigionatzu, schésciu, serione, tudhu, tzéurra, tzirriotu Frases biu tancas frorias e bíngias, biu intzaurrus frorius, sigurus (G.P.Salaris) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeon Ingresu sprout Ispagnolu brote, vástago Italianu germòglio Tedescu Sproß.

noàdile , agt, nm: nobàdile, novàdile Definitzione nau pruschetotu de is cambos de is matas, chi funt noos, giòvonos, o fintzes de sa mata chi cumènciat a portare frutu; a logos, pigionatzu Sinònimos e contràrios noale, nobedhu / bullone, froedha, irbrossa | ctr. becru, casale Frases nobàdiles froghedhas creschindhe ◊ fruedhas noàdiles no faghent a padente acurtzu a tie!◊ depiant cumbidare in sacrifísciu una cropa de túrturas o de culumbos novàdiles Ètimu ltn. *novatilis Tradutziones Frantzesu nouveau Ingresu spring Ispagnolu brote Italianu novèllo Tedescu frisch, jung, neu.

portzédhu , nm Definitzione s'ogu de is linnas a bocighedha acanta a isparare, apunta a fàere su frore; granu de laore chi orrostindho no si est ispratu deunudotu Sinònimos e contràrios bótzicu, bucione, butone, cuntzúpula, tràmula Frases no b'isparghet portzedhu in sas enas ◊ cust'ómine fit che portzedhu de lizu ◊ est issia bella che unu portzedhu de rosa ◊ ruju che portzedhu de grabellu ◊ portzedhos de melagranada 2. dae cue a unu pacu at cumintzau s'isparada de portzedhos de trídicu moriscu istichiu in sa chisina pro arrustire Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ctl. poncella Tradutziones Frantzesu bouton, bourgeon Ingresu bud Ispagnolu brote Italianu bocciòlo Tedescu Knospe.

pudhòne 1 , nm: pullone Definitzione fruedha, pigionatzu, cambu noàdile chi bogant is linnas Sinònimos e contràrios brione, froedha, irbrossa, isfraone, pigionatzu, rebudhu 2. chi brotent pudhones de sustàntzia e onestade! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu bourgeon Ingresu sprout Ispagnolu chupón, brote Italianu pollóne, rampóllo Tedescu Schößling, Sproß.

rebúdhu , nm: arrempudhu, rempudhu, rimpudhu Definitzione cambu nou chi essit in sa linna grussa de is matas, fintzes erba naschindho Sinònimos e contràrios brione, brossa, froedha, inseurru, irbrossa, pigionatzu / pumpullu, tzaurra Frases su fiore chi apo pastinadu at bogadu rebudhedhos dae fundhu ◊ frores chene rempudhu e chene asore (L.Loi)◊ in capidanni su rimpudhu fit cumentzandhe a colorare tancas e ortos Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. *repullus Tradutziones Frantzesu bourgeon Ingresu sprout Ispagnolu brote, vástago Italianu pollóne, rampóllo Tedescu Sproß.

seriòne , nm: sirione, sirioni, tirione Definitzione pigione o cambu nou chi bogant is sèmenes naschindho (ma dhu narant fintzes de su chi bogat sa chibudha a conca, s'àgiu, sa patata cumenciandho a naschire), fintzes pigionatzu de is matas; in cobertantza, sa natura de s'ómine Sinònimos e contràrios cirrione, grillu 1, inseurru, síriu, tudhu, tzirriotu Frases ses cari biancu che sirione naschitu suta de preta! ◊ chi unu sirione potat essire dae sa terra chene órdine issoro los ofennet prus de una fusilata, ca su sirione est sinnu de sa vita chi timent (M.Pira)◊ sa chibudha est totu boghendhe su sirione Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plumule, thalle, bourgeon Ingresu embryo, sprout Ispagnolu embrión, plúmula, tallo, brote Italianu embrïóne, plùmula, tallo, germòglio Tedescu Embryo, Knospe, Thallus, Sproß.

túdhu , nm: (su t. = sutúdhu) Definitzione puntighedha noa chi bogant is sèmenes mescamente in terra o in s'úmidu, naschindho, fintzes cosa (erba o àteru) fine e longa a bisura de pilu; pilu grussu mescamente de porcu; genia de essidura in sa carre, a puntighedhas piticas (essida de t. = papavarre)/ pònnere su t. de su fritu, de sa timoria = pònnere sa tzudha, inteterare su pilu in s'oru de s'arraighina Sinònimos e contràrios grillu 1, inseurru, limbedha, serione, síriu / tudha Frases sa chibudha at fatu su tudhu ◊ a fríere si ponet sa chibudha a tudhu, puru ◊ unu tudhu de erba, de pilu ◊ si la giogas cun megus, s'arva cana, a tudhu tudhu tota ti l'ispilo 2. ndhe li tirat su pilu a tudhu a tudhu ◊ nos ndhe ponet pódhighe de tudhu in sa carena ◊ si bos naro sa mia, bos ndhe ponet su tudhu e su fritu Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeon, brin d'herbe Ingresu blade (of grass), sprout Ispagnolu tallo, brote, brizna de hierba Italianu tallo, germòglio, filo d'èrba Tedescu Thallus, Trieb.

tzíriu , nm: síriu*, tziru Definitzione sa puntighedha noa chi bogant is sèmenes naschindho, o fintzes unas cantu linnas o erbas linnosas / tziru de pabantzolu = su cambixedhu de su frori de su pabantzolu; tziru de isparau = su pigionatzu nou de s'ispàrau bonu a papare Sinònimos e contràrios brione, serione, tudhu Tradutziones Frantzesu turion Ingresu burgeon Ispagnolu brote, turión Italianu turióne Tedescu Turione.