fríscu 1 , agt, nm: frissu 1 Definitzione chi no est caente, chi est bodhiu dae pagu, chi est birde, no est sicau, chi no est asciutu (nau de terra, fintzes úmidu, chi dhue sumit abba); temperadura unu pagu bàscia Sinònimos e contràrios briscu, fríghidu / friscore, friscura / mústiu 1 | ctr. budhidu, sicadu, sicu Maneras de nàrrere csn: avb. de f., a f. = dae pagu; a friscu = candho (sa cosa de manigare) no est ancora sica; ou f. = criadu, fatu de pagu; die frisca = dí (de istadi) chi no est fendi basca; f. che carapigna, che rosa = friscu meda; istare f. (nadu cun ironia de zente) = abetai po debbadas, isbagliai in prenu, abarrai mali Frases unu fiore friscu, unu allizadu si bident in su matessi naiscolu ◊ s'abba est frisca ca fit in frigoríferu ◊ sos ghirrisones de tiria ne sont iscinne friscos e mudados de grogu ◊ su logu in montes est totu friscu candho in campu est totu sicu ◊ sos culirzones si faghent cun casu friscu 2. at semenadu pagos ranos de fae tantu pro ndhe assazare a friscu ◊ una crapa est mellanne, dae s'astore de friscu orfanada (G.Delogu) 3. su sero sa zente in istiu si seit in fora a leare su friscu ◊ mighi ti faghet male su friscu: intradindhe! ◊ sa cosa de bufare in istiu piaghet si est posta in friscu 4. o padre frantziscanu, si aspetas a Ispanu chi ti fetat limúsina istas friscu!…◊ già isto friscu sentza meighinas!…◊ za fia istadu friscu si aia postu mente a isse!… Ètimu ltn. *friscus Tradutziones Frantzesu frais Ingresu cool, fresh Ispagnolu fresco Italianu frésco Tedescu frisch, Frische.

noàdile , agt, nm: nobàdile, novàdile Definitzione nau pruschetotu de is cambos de is matas, chi funt noos, giòvonos, o fintzes de sa mata chi cumènciat a portare frutu; a logos, pigionatzu Sinònimos e contràrios noale, nobedhu / bullone, froedha, irbrossa | ctr. becru, casale Frases nobàdiles froghedhas creschindhe ◊ fruedhas noàdiles no faghent a padente acurtzu a tie!◊ depiant cumbidare in sacrifísciu una cropa de túrturas o de culumbos novàdiles Ètimu ltn. *novatilis Tradutziones Frantzesu nouveau Ingresu spring Ispagnolu brote Italianu novèllo Tedescu frisch, jung, neu.

nobédhu , agt, nm: noedhu, noellu, novedhu, nubedhu, nuedhu Definitzione chi est nou, essiu de pagu o fatu a nou; vitellu de unu a tres o bàtoro annos Sinònimos e contràrios noale, noàdile, nobu 1, noiciolu, núvulu | ctr. béciu Maneras de nàrrere csn: bíngia noedha = pàstinu, binza bogada a nou, pastinada de pagos annos; is noedhus (faedhendhe de pische) = muscionalla, pischighedhu de naschidorzu Frases fiat sempri prontu a narri fuedhus pitziosus a is bagadias e a is isposas nuedhas ◊ peri pro custu sufrides sa pena de chie una domo at fabbricadu e dae noedha sorte cumandhadu la lassat pro andhare a terr'anzena (A.Casula)◊ custa bíngia portat sempri frutu meda ca est noedha 2. a s'arvorinu, candho si nch'est ischidadu, bi mancaiat una cropa de noedhos ◊ nuedhos rudes in tanca ndhe apas unu milione! Ètimu ltn . novellus Tradutziones Frantzesu nouveau Ingresu spring Ispagnolu recién hecho, novillo Italianu novèllo Tedescu neu, jung, frisch.

«« Torra a chircare