grànu , nm Definitzione su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de is laores; pibione de àghina, fintzes frutu de unas cantu tupas o matas (es. murta, lidone); biculedhu de cosa piticu, tundhitu, coment'e arena; fintzes una genia de ammosta o figura chi si faet in s’orrobba, mescamente in tessíngiu / min. granichedhu, granixedhu; sos granos = sa gràtzia, su lori chi ghetant a is cojaus nous bessendi o torrendi de crésia Sinònimos e contràrios nau 1, ranu / gràtzia Frases de sa fava, a tie su granu e a mie su corju?! Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. granum Tradutziones Frantzesu grain, pépin Ingresu grape, grain Ispagnolu grano Italianu chicco, granèllo Tedescu Korn.

sèmena , nf, nm: sèmene, sèmini Definitzione sa parte (upm) de unu css. frutu chi tenet sa capacidade de fàere unu fundhu nou; nau de gente o de animales, céllulas sessuales, cudhas chi unendhosi e betandhosi apare, una de su mascu e una de sa fémina, ingendrant su fedu nou; css. cosa capatza de fàere naschire vida noa; su pl. is sèminis, gràtzia, frores e orrughedhos de paperi in colore chi si costumat a betare a is isposos; sos sèmenes fintzes in cantu sèmene de genias diferentes / min. semenedha, semenedhu, sementza; partes de unu sèmene: matza, bichixedhu, pilloni (su bichighedhu naschindho), perras o perrales (segundu su s.), pilloncu; sèmini trotoxau = origa de lèpuri o fintzas assudha burda (Scorpiurus muricata, var. subvillosa) Sinònimos e contràrios chibu, papu, pisu Maneras de nàrrere csn: corpare, lantare o fèrrere a sèmene = betare tropu sèmene in sa terra de resurtare tropu carcu su laore (chi pro cussu essit metzanu, chentza irvilupu); sèmene dormiu = betadu in sa terra, ma ancora a nàschere pro s'assutore; lassare a sèmene = po fai su sèmini, po serbiri a seminai; trigu, órgiu, fae de sèmene = sa parti (prus bona) chi si allogat po seminai; abarrai a cibudha de s. (nau de fémina, de ómine) = abbarrare baghianos, coment'e costoidos, postos abbandha; fai su s. (nau de is erbas)= lòmpere, cumprire su sèmene; bogare su s. (nadu de ómine) = bogare, irburrare; sa búscia de su sèmini = parte de sos fiores inue si bi faghet o bi est su sèmene; lantadu a sèmene (nau de ccn.)= èssiri pretocau Frases su sèmene faghet, ammadurat, lompet o cumprit, intzeurrat, rebudhit, tudhit o pillonat, naschit ◊ seu ghetendi su sèmini a malugoru ca mi parit annada contrària! ◊ ingolliat a codhu bértula de sèmene e marrone e andhàt a pei ◊ su laore ocannu est andhadu male, azummai no ndhe torraia su sèmene! 2. is cojaus no biriant s'ora de connosci prendas de s'ammesturu de su sànguni, ma nisciunu sèmini tzeurràt in su sinu donosu de s'isposa 3. fiat timendu de s'ispainai su sèmini de su disingannu in mesu de is àterus 4. s'iscapat tropu ranu a manu isolta podet fèrrere a sèmene su trigu e guastare totu s'arregolta (A.Casula)◊ cust'arzoledha est corpada a sèmene, paret nènnere: che ndhe cheret tiradu! ◊ bi fit s'istiga de sa sèmena comente che ant furadu su laore ◊ cojadí, sinuncas abarras a cibudha de sèmini! Terminologia iscientìfica rbr, crn Ètimu ltn. semen Tradutziones Frantzesu graine, pepin, sperme Ingresu seed, sperma Ispagnolu semilla, semen Italianu séme, spèrma Tedescu Samen, Sperma.

«« Torra a chircare