apícius , avb, prep: apitzu, apitzus Definizione logu prus in artu; prus in artu de calecuna cosa o logu (ma postu tocandho sa cosa o logu, fintzes sa persona)/ apitzu sua = subra sua, subra sou Sinonimi e contrari assua | ctr. assuta Frasi andaus a pícius! 2. su pani est apícius de sa mesa ◊ tengu àsiu de fai a bonu… totus is malis apitzus miu! ◊ zeo sa terra no che dha seo betandhe apitzu sua Etimo srd. Traduzioni Francese dessus Inglese on Spagnolo arriba Italiano sópra, addòsso Tedesco auf, oben.

assúa , avb, prep: assuba, assubra, assupra, asua, asuba, asubra, suba Definizione sa parte chi abbàidat o est a cara a in artu; sa parte prus in artu de unu logu / a/c. coment'e prep. s'impreat cun sa prep. de Sinonimi e contrari apícius, issuba, pícius, susu / innantu / apustis | ctr. suta Modi di dire csn: asua de mei = subra meu; asuba de noti = a denote, a s'iscurigada Frasi dhoi at una mesa cun froris asuba ◊ nc'iat arrumbulau sa perda e si dhui fut sétziu asuba 2. funt duas perdas asuba de pari ◊ dh'at posta assua de sa mesa ◊ asua de basamentu pesas in artu bellu monumentu (C.Villasanta)◊ si est frimmadu asubra de una gruta ◊ mandai is beneditzionis asua de nosatrus! Etimo srd. Traduzioni Francese sur, dessus Inglese on, over Spagnolo encima, arriba Italiano sópra Tedesco oben, auf.

asubài , vrb Definizione pònnere asuba, in pitzu, pònnere subràbare, a muntone, arrimare a una parte Sinonimi e contrari imbarrigare, incarrutzai / aremai 1 / ammuntonae Frasi si fut postu a fraigai una domu e iat fatu is fundatzionis asubendidhas a sa roca ◊ unus cantu iant betiu is piciochedhus insoru e dh'iant domandau de dhis asubai is manus (Ev)◊ est dormiu cun sa conca asubada a unu cuscinu ◊ su segretàriu at abertu su registru e si dhui est asubau cun is manus 2. asubau su bestimentu a una parti e pigau unu pannu, si dh'iat trogau a sintzu Etimo srd. Traduzioni Francese appuyer sur… Inglese to put on Spagnolo apoyar sobre Italiano poggiare sópra Tedesco stellen.

imbarrigàre , vrb: imbarrugare Definizione pònnere e incracare o pesare apitzu de ccn. cosa (o de ccn.), èssere coment’e a càrrigu, a pesu / i. unu burdu a ccn. = nàrriri a bodheta chi est fillu cosa sua Sinonimi e contrari abbarrigare, asubai, imbarare, incarrutzai Frasi si ch'est imbarrigadu subra azummai l'aiat ischitzadu! ◊ imbarrigados s'unu a s'àteru, ca pagu reziant, che esseint a fora ◊ no ti che imbàrrighes cue ca bi at cosa chi si pistat! ◊ no ti che imbàrrughes apitzu! Etimo srd. Traduzioni Francese s'appuyer Inglese to put on Spagnolo ponerse o apoyarse encima Italiano méttersi o appoggiarsi sópra Tedesco sich hinauf stellen.

incarrutzài , vrb rfl: incurrutzai Definizione agiummai coment'e pònnere in su carru: pònnere, imbarare a pitzu de calecuna cosa Sinonimi e contrari acotzai, arrambare, arremai 1, asubai, imbarrigare Frasi dh'at incurrutzau a su muru ◊ no abarris sempri incarrutzau a mei: bai e gioga! ◊ incurrutzat sa conca apitzus de su coscinu, ma sonnu nudha ◊ at incurrutzau sa conca asuba de su codhu de s'amigu Etimo srd. Traduzioni Francese mettre un objet sur qqch Inglese to lay down Spagnolo poner encima de algo Italiano adagiare sópra Tedesco niederlegen.

pícius , avb, prep, nm: pissu, pitos, pitu 1, pitzu 3 Definizione logu in artu, prus in artu Sinonimi e contrari assua | ctr. assuta Modi di dire csn: intrare pitu a unu = pònnere manu; a pitos = subra; leare dae pitos de...= dae subra de...; èssiri sempri a piss'e ccn. cosa = imperendi sempri cussa, sempri sa própiu; èssere pitu pitu = subra subra, a pillu, acomenti parit o si bit a prima castiada; in pitzus allenu = subra de àtere; in pitzu meu, tou/tua, sua, in pitzus tús = subra meu, tou, sua, subra tua; in picedhu, in pitzedhu = a orighedhu, in perígulu o apunta a che rúere; segai tropu a picedhu = a orighedhu, tropu zustu o unu pagu mancante; su pitzu = (a logos) su pianu de subra, in sas domos; su pitzigedhu = isostre, puntu prus artu Frasi pariat chi unu monte che li fit rutu a pitos ◊ che li andhaiat a pitu ◊ andaus a pícius! 2. semus andhaos a pissu de monte ◊ milli pandheras béntulant in pitos de cada capu de mundhu ◊ apu postu su paperotu in pissu de mesa ◊ si nche artziaiat in pitzos de su monte ◊ su cantu de is chígheras s'intendiat in pitzu de is matas ◊ totu sos males che orruent in pitzu tua ◊ su sànguni sú arruat in pitzus nostus! ◊ totu s'impínniu che fut calau in pitzu suo 3. no mi est bastadu de pigare a unu pitu pro selvare totu ◊ no ti acúrtzias e ne a t'intrare pitu resesso ◊ dèu soi a piss'e custa cicia cadhossa e sa meri ndi tenit noas allogadas! ◊ tenet sa famíglia a pitzu de una gerronada! ◊ est ghetendi velenu in pitzus allenu sentz'e dhu circai! (Lai)◊ custa cosidura in picedhu in picedhu no andat bèni! ◊ no ti dhu pighes a giogu su male in pitzu angenu!◊ su dannu est in pitzu meu! 4. si est sétzia in pitzedhu de su letu ca no boliat istrobbai ◊ arràcia de brulla, mi at postu una molleta in s'origa e própiu in picedhu! Traduzioni Francese sur, dessus Inglese on, over, above, upstairs, top Spagnolo sobre Italiano sópra Tedesco oben, herauf, hinauf, auf, über, Obere Seite.

súba , avb, prep: assua, issuba, subra, supa 1, supra, sura Definizione sa parte chi abbàidat o est a cara a in artu; sa parte prus in artu de unu logu: coment'e avb. fintzes cun prepositziones (a, in, de, dae, o àteru); coment'e prep. s'impreat prus che àteru cun sa prep. de e fintzes cun a, ma no cun agt. possessivu si pertocat persona (subra mia, tua, sua, nostra, vostra, issoro: raru, fintzes subra de a mie, chi no est manígiu de su srd.) Sinonimi e contrari apícius, issuba, pícius, susu / apustis | ctr. suta Modi di dire csn: a manu de subra = a parti de pitzus, me in sa parti prus in artu de unu logu, de unu tretu; colare totu s. = passai totu a manu de pitzus de unu logu; dàreche a s. de una cosa = agatai, ingertai, arregordai una cosa; dare a s. a su triballu, a su it'e fàghere = trabballai meda; dàresi a s'ala de subra = (fuedhendi de ccn.) pretèndiri de tènniri arrexoni fintzes isciendi de no ndi tenni, fàgheresi a parte colada; dae como in s. = de immoi a innantis; frigàresi, pònneresi carchi cosa s. = in dossu, in sa bestimenta chi si portat bistia; èssere subra subra = a pizu, pillu pillu, agiummai a parte de foras o in pitzus de una cosa, sentza de calai a fundu, sentza de circai meda Frasi zosso tenent sa coghina, subra sas istàntzias pro corcare ◊ sunt domos bàscias una suta una sura ◊ sa coghina che la tenimus in su pianu de subra ◊ bae a subra e falamindhe su chi ti apo nadu ◊ s'anzonedha fuit isterrigada in terra e cudhu supa che astore iscudindhe a cantu podiat ◊ che li ant betadu s'abba subra 2. sura de su letu isse paret drommendhe ◊ no acatat ube si falare si no in supra mea ◊ su pratu est subra de sa mesa ◊ Cristos at alidadu subra issoro, de sos apóstulos ◊ che l'ant betadu subra de su fogu ◊ in s'ufísciu bi aiant su telèfono subra a s'iscriania ◊ zuchiat su chírchinu in supra de sa conca ◊ ant fatu rúghere sas neches totu supra sua ◊ s’ispada de sa vendhita est pendhendhe in supra vostra 3. chie fit cussu l'ischia, ma no che dao subra ◊ no che so mai pótidu dare a subra de chie podet èssere cuss'otada ◊ a su chirca chirca che daet a supra 4. como sa cosa de fàghere ndhe lompet totu a una borta e tocat a li dare a subra 5. no ti frighes sas manos subra ca las zughes brutas! ◊ màniga abbellu, no ti che lu imboles subra! Etimo ltn. supra Traduzioni Francese sur Inglese on, over, up Spagnolo sobre Italiano sópra Tedesco oben, auf, über.

súsu , avb, nm: assusu, ciusu Definizione sa parte chi càstiat a in artu; de unu logu, sa parte prus arta (fintzes aposentu, logu po chistire cosa) Sinonimi e contrari aissusu, assua / isostre | ctr. assuta, giosso Modi di dire csn: sa punt'a susu = sa pigada; pigaisí su punt'a susu (nadu de su minore) = rispòndhere male a unu mannu, no pònnere mente; dàreche a susu (de una chistione, de cosa chi no s'ischit)= arrennèsciri a isciri; dare a susu a carchi faina = ghetai manu a dha fai, faidha a sa scarada, cun airu; dare a di a susu (a diassusu) a ccn. = afracaidhu Frasi custu inue lu ponzo, susu o suta? ◊ bae a susu e falamindhe su chi ti apo nadu ◊ sa fentana de susu de domu mia est faci a monti ◊ est calau de susu a bàsciu 2. donna Pipica est morta e cumposta in su susu ◊ is susu funt a intaulaus cobertus de cannitzada téssia ◊ est andau a su susu a istudiai 3. tocat a tenni coràgiu po superai s'a punta a susu de sa vida ◊ no ischiat chie bi lu aiat fatu e sa tzitade fit manna pro che pòdere dare a susu 4. tenit su lori a susus prenus ◊ messaju, ocannu susu no ndi prenis: annada mala! 5. Bovore dat a diassusu a Tilipu, ma Zosepe e Angelinu si ponent in mesu pro irvojare Etimo ltn. su(r)sum Traduzioni Francese dessus, sur Inglese up (on), on, over Spagnolo arriba Italiano su, sópra Tedesco oben.

«« Cerca di nuovo