cabòri , nm: caori,
colore,
colori Definizione
sa diferente bisura chi leat sa lughe, e sa cosa posta in sa lughe, segundu sa longària de s'undha de su ràgiu de sa lughe etotu: sa lughe chi, po s'ogu umanu, tenet un'undha tropu longa o tropu curtza e no si biet; cosa chi serbit a intínghere, a giare unu colore (es. lapis); a logos, arrobba, pannu orrúbiu, fintzes mucadore / genias de colore: arrúbiu, asulu, biaitu, biancu, birde, brundhu, grogu, niedhu, tanadu; genias de grados de unu matessi colore: cotu, gàrrigu, inchesu, craru, irbiaridu, meru, nidu, píchidu, isprammau; genias diferentes de unu matessi colore: arrubiastu, biancàciu, birdànciu, brundixedhu, castangiatzu, cinixali, grogànciu, niedhutzu, porrale, sanguíngiu; colores leaos de calecuna cosa: colore de aera, de arantzu, de binu, de castanza, de chisina, de ferru, de late, de meladidòngia, de paza, de prata, de tzíntzulu, de tzúrfuru; colores chi no si agatant o chi no si podent precisare méngius: colori de brenti de mòngia, de brenti de mamma, de gana maba, de cani fuendi, de càul'e ozu (ma custos duos úrtimos dhos narant po unu colore brutu, mescamente de su biancu), colori de schina de para (chi narant fintzes po colore de castanza)
Modi di dire
csn:
c. allegru = chi praxit a dhu castiai, de arrobba chi ponit sa genti allirga, giòvuna; c. sériu = colori (de bestimenta) chi pro su prus ponit genti manna o fintzas pagu allirga; èssere in c. malu (nau de genti)= de cara mala, comenti e malàidu
Frasi
pòngiat a menti, bufit su piriciou ca dhi fait sàngui e dhi fait atziai cabori a faci! ◊ candu mi obiada nci furriàt su bruncu, ma a mei no mi nci torràt sa faci in colori, balla! ◊ tandho su sindhacau fit in colore de cane fughindhe: bi fit, ma comente a tziu Nemmos!
2.
a su pitzinnu li apo comporadu sos colores ca li serbint pro iscola
3.
bandhant a passu a passu, a chistionu, bestidas de furesi e de colore (A.Casula)◊ su colore fut un'incone de pannu orrúbiu indurau de feta: dhu poniant in conca is féminas po is simanas de festa
4.
ndi dhi depu nai de dógnia cabori!
Etimo
ltn.
colore(m)
Traduzioni
Francese
couleur
Inglese
colour
Spagnolo
color
Italiano
colóre,
colorito
Tedesco
Farbe.
groghímene, groghímine, groghímini , nm Sinonimi e contrari
groghera,
groghesa,
grogúmene
/
cdh. grughímini
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couleur jaune
Inglese
dirty yellow
Spagnolo
amarillento
Italiano
giallume
Tedesco
gelbliche Farbe.
mèrtza , nf Definizione
sinnu de is cartas po giogare: si narat fintzes a disprétziu in su sensu de genia, arratza
Modi di dire
csn:
èssiri totus de una m. = de sa matessi zenia, de sa matessi calidade; s'assu de mertzas (in suspu) = su… sirile de s'ómine
Frasi
is mertzas de is cartas sunt orus, cupas, bastus e ispadas
2.
est una mertza de medianeris chi at traíxiu e béndiu sa Sardigna a is prus gavàcius de is istràngius (A.Cannas)◊ de giogus in is negótzius ndi agatas de dónnia mertza
3.
a carrasecare cudhu fit chene mudannas, si artziaiat sa funnedha e fachiat a bíere s'assu de mertzas
Etimo
itl.p
mersa
Traduzioni
Francese
couleur
Inglese
suit
Spagnolo
palo
Italiano
séme delle carte da giòco
Tedesco
Farbe.
tínta 1 , nf Definizione
cosa chi si ponet a tínghere, a giare àteru colore o fintzes po iscríere: in su matzàmene de sa sépia, genia de busciuca de cosa niedha píghida chi cundhit meda comente si aperit / ammollai sa t. (nau in cobertantza) = lassare andhare písina púdida
Frasi
cussas tintas chi si ponet in cara li andhant chei sa fada! ◊ sa rúbbia tinzosa est un'erba chi serbit pro fàghere tinta ruja a tínghere robba
2.
is bancos de iscola furint a duos postos, po duos pipios, e in pitzu dhue fut su tinteri cun sa tinta po iscríere ◊ tzia mia non si abbasciàt a isposai a unu chi si guadangiàt sa vida cun sa tinta e cun is timbrus! ◊ sa pinna si no zughet tinta no iscriet ◊ Cappai iscriendi ponit tropu tinta e su ch’iscrít parit giaponesu! (Saba)
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
teinture,
encre
Inglese
dye,
ink
Spagnolo
tinte,
tinta
Italiano
tinta,
inchiòstro
Tedesco
Farbe,
Tinte.